Ἡ Παναγία, Μητέρα καὶ δούλη Κυρίου

Αὐτὴ τὴν περίοδο τῆς ἁγίας Τεσσαρακοστῆς λέμε πολὺ συχνὰ στὶς Ἀκολουθίες τὴν εὐχὴ τοῦ ἁγίου Ἐφραὶμ τοῦ Σύρου: «Κύριε καὶ Δέσποτα τῆς ζωῆς μου, πνεῦμα ἀργίας, περιεργείας, φιλαρχίας καὶ ἀργολογίας μὴ μοὶ δῷς». Μὴ μοῦ δώσεις τέτοιο πνεῦμα ἀργολογίας, φιλαρχίας καὶ περιεργείας, κι ἀμέσως κάνουμε μία μετάνοια.

«Πνεῦμα δὲ σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, ὑπομονῆς καὶ ἀγάπης χάρισαί μοι τῷ σῷ δούλῳ». Κάνουμε ἀμέσως ἄλλη μία μετάνοια.

«Ναί, Κύριε Βασιλεῦ, δώρησαί μοι τοῦ ὁρᾶν τὰ ἐμὰ πταίσματα καὶ μὴ κατακρίνειν τὸν ἀδελφόν μου, ὅτι εὐλογητὸς εἶ εἰς τοὺς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν». Κάνουμε πάλι μία μετάνοια.

Καὶ μετὰ κάνουμε 12 μὲ σταυρὸ μικρὲς μετάνοιες λέγοντας «Ὁ Θεὸς ἰλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ» καὶ μετὰ μία μεγάλη μετάνοια λέγοντας: «Ναί, Κύριε Βασιλεῦ, δώρησαί μοι τοῦ ὁρᾶν τὰ ἐμὰ πταίσματα καὶ μὴ κατακρίνειν τὸν ἀδελφόν μου».

Αὐτὴ εἶναι πολὺ ὡραία προσευχή. Καλὰ θὰ εἶναι νὰ τὴν μάθετε ἀπέξω καὶ νὰ τὴν λέτε καὶ στὸ σπίτι σας, διότι ἔχει ὅλες τὶς χριστιανικὲς ἀρετές. Τὶς ἀρετὲς ποὺ πρέπει νὰ ἔχει ἕνας Χριστιανός, αὐτὲς τὶς ἀρετὲς τὶς ἀναφέρει μέσα.

Κι ἂν παρατηρήσουμε, θὰ δοῦμε ὅτι ἡ Παναγία μας αὐτὲς τὶς ἀρετὲς τὶς εἶχε ὅλες. Καὶ δὲν θὰ πῶ γιὰ ὅλες τὶς ἀρετές, ὅπως εἶναι ἡ ἀγάπη, ἡ ταπείνωση, ἀλλὰ θὰ πῶ μόνο γιὰ μία ἀρετή, ἐπειδὴ ὅλοι τὴν παθαίνουμε ἐδῶ, ὅτι η Παναγία μας δὲν ἔλεγε πολλὰ λόγια. Ἔκανε μεγάλα ἔργα, ὅσο κανένας ἄνθρωπος. Αὐτὸ ποὺ ἔκανε ἡ Παναγία μας, κανένας ἄνθρωπος δὲν τὸ ἔκανε, ὅσο σοφός, ὅσο μεγάλος, ὅσο ἅγιος καὶ νὰ ἦταν, νὰ γεννήσει τὸν Θεό. Μόνο ἡ Παναγία μας. Ἀλλὰ ἦταν πολὺ ταπεινὴ καὶ ἔλεγε λίγα λόγια.

Στὸ ἅγιο Εὐαγγέλιο, ἂν θυμᾶμαι καλά, σὲ τέσσερεις περιπτώσεις ἀναφέρεται ὅτι ἡ Παναγία μας μίλησε. Ἐνῶ ἦταν δίπλα στὸν Χριστό, τὸν βοηθοῦσε καὶ ὡς Μητέρα Του καὶ ὡς Μαθήτριά Του, ἐντούτοις ἀπὸ λόγια σχεδὸν τίποτε.

Πρώτη φορὰ ποὺ μίλησε ἡ Παναγία ἦταν στὸν Εὐαγγελισμό της, ὅταν τῆς εἶπε ὁ ἀρχάγγελος Γαβριὴλ ὅτι θὰ γεννήσει τὸν Χριστὸ καὶ Θεό, τὸν ἐρώτησε: «Πῶς ἔσται μοι τοῦτο, ἐπεὶ ἄνδρα οὐ γινώσκω». Πῶς θὰ γίνει ἀφοῦ δὲν ἔχω ἄνδρα; Καὶ τῆς εἶπε ὁ Ἄγγελος: «Ἐκ Πνεύματος ἁγίου» καὶ ἡ Παναγία τοῦ ἀπάντησε: «Ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου. Γένοιτό μοι κατὰ τὸ ρῆμα σου».

Δὲν εἶχε ἀντιρρήσεις καὶ ἀμφιβολίες. «Ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου…» δείχνει τὴν ταπείνωση καὶ τὴν ὑπακοὴ ποὺ εἶχε ἡ Παναγία. Ἐκεῖνο τό: «Ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου», διόρθωσε τὴν ἀνυπακοὴ τῆς Εὔας. Καὶ ἡ Παναγία μας εἶναι πλέον ἡ Δευτέρα Εὔα.

Μία ἄλλη φορὰ ποὺ μίλησε ἡ Παναγία μας εἶναι ὅταν πῆγε στὴν πόλη Ὀρεινή, ἐκεῖ ποὺ ζοῦσε ἡ συγγενής της, ἡ Ἐλισάβετ, ἡ μητέρα τοῦ ἁγίου Προδρόμου. Μόλις τὴν εἶδε ἡ Ἐλισάβετ, τὴν ἐρώτησε καὶ τῆς εἶπε: «Πῶς ἦταν δυνατὸν νὰ ἔλθει σὲ μένα ἡ Μητέρα τοῦ Κυρίου μου;» καὶ σκίρτησε τὸ βρέφος στὴν κοιλιά της.

Χάρηκε μέσα στὴν κοιλιά της ὁ Πρόδρομος. Ἀπὸ τότε ἔδειξε ὅτι ἦταν προφήτης. Χοροπήδησε ἀπὸ τὴ χαρά του. Κατάλαβε ὅτι ἀπέναντί του εἶναι ἡ Παναγία, ἡ ὁποία ἔχει στὴν κοιλιά της τὸν Θεό. Καὶ τρόπον τινὰ μὲ ἐκεῖνο τὸ σκίρτημα ἔδειξε σὰν νὰ προσκύνησε τὸν Θεό, τὸν Χριστό.

Καὶ τότε ἡ Παναγία μας εἶπε ἐκεῖνον τὸν ὡραῖο ὕμνο: «Μεγαλύνει ἡ ψυχή μου τὸν Κύριον καὶ ἠγαλλίασε τὸ πνεῦμα μου ἐπὶ τῷ Θεῷ τῷ Σωτήρι μου. Ὅτι ἐπέβλεψεν ἐπὶ τὴν ταπείνωσιν τῆς δούλης αὐτοῦ» κλπ., τὸν ὁποῖο ψάλλουμε κάθε πρωὶ στὸν ὄρθρο στὴν ἐνάτη Ὠδή, ὅταν λέγει ὁ ἱερεύς: «Τὴν Θεοτόκον καὶ Μητέρα τοῦ φωτὸς ἐν ὕμνοις τιμῶντες μεγαλύνομεν». Καὶ ἀρχίζει ὁ ψάλτης λέγοντας τοὺς στίχους αὐτούς, μὲ τοὺς ὁποίους ἡ Παναγία μας δόξαζε τὸν Θεὸ γιὰ τὰ μεγαλεῖα Του καὶ ὅτι ἀξίωσε Αὐτήν, μία ταπεινὴ καὶ ἄσημη χωριατοπούλα, νὰ γεννήσει τὸν Θεό.

Ἦταν λοιπὸν ἡ δεύτερη φορὰ ποὺ μίλησε ἡ Παναγία καὶ ἦταν ὕμνος καὶ δοξολογία τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Τρίτη φορὰ ποὺ μίλησε ἡ Παναγία ἦταν, ὅταν ἔχασε τὸν Χριστὸ δωδεκαετή. Θυμάστε ποὺ πῆγαν στὸν ναὸ νὰ προσκυνήσουν καὶ ὁ Χριστὸς ἔμεινε πίσω καὶ τὸν ἔχασε. Μετὰ τὸν βρῆκαν καὶ τὸν μάλωσε λίγο, μὲ πολλὴ βέβαια ἀγάπη καὶ διάκριση, καὶ ὁ Χριστὸς τῆς εἶπε: «Δὲν ἤξερες ὅτι πρέπει νὰ εἶμαι στὸ σπίτι τοῦ Πατέρα μου;» Ξεκαθάρισε τὰ πράγματα ὅτι Πατέρας Του εἶναι ὁ Θεὸς καὶ ὅτι ἐκεῖ εἶναι ἡ θέση Του.

Καὶ ἡ τέταρτη φορὰ ποὺ μίλησε ἡ Παναγία μας ἦταν στὸν ἐν Κανᾷ γάμο. Εἶχαν πάει μαζὶ μὲ τὸν Χριστό. Καὶ τότε, ὅταν τελείωσε τὸ κρασί, εἶπε στὸν Κύριο: «Τὸ κρασὶ τοὺς τελείωσε» καὶ ὁ Κύριος τὴν ἀποπῆρε ἐπίτηδες, γιὰ νὰ δείξει ὅτι δὲν ἔχει σαρκικὴ σχέση μαζί της, ἀλλὰ μόνο πνευματική, καὶ ὅτι Αὐτὸς εἶναι Θεός.

Τῆς εἶπε: «Τί ἐμοὶ καὶ σύ, γύναι;» Τί σχέση ἔχω ἐγὼ μὲ σένα, γυναίκα; Ἐγὼ εἶμαι Θεός, καὶ ἐσὺ εἶσαι ἄνθρωπος. Ἀλλὰ μετὰ ὅμως τῆς ἔκανε ὑπακοή. Καὶ τότε εἶπε ἡ Παναγία: «Ὅ,τι σᾶς λέγει κάνετε». Ἡ Παναγία δὲν ἀπογοητεύθηκε. Ἤξερε ὅτι θὰ κάνει θαῦμα ὁ Χριστὸς καὶ ἂς τῆς εἶπε ἔτσι. Καὶ τότε εὐλόγησε ὁ Κύριος καὶ τὸ νερὸ ἔγινε κρασί. Καὶ συνεχίσθηκε ἡ χαρὰ τοῦ γάμου.

Αὐτὴ ἡ φράση εἶναι πολὺ ὡραία. Νομίζω ὅτι τὴν εἶπε ἡ Παναγία μας γιὰ ὅλο τὸν κόσμο: «Ὅ,τι καὶ νὰ σᾶς λέγει, νὰ τὸ κάνετε». Ὡραῖο δὲν εἶναι αὐτό; Ὅ,τι σᾶς λέγει ὁ Υἱός μου νὰ τὸ κάνετε. Αὐτὸ τὸ λέγει τώρα καὶ σ’ ἐμᾶς: «Ὅ,τι σᾶς λέγει νὰ τὸ κάνετε». Τέσσερεις λεξοῦλες, ἀλλὰ τί μεγάλη σημασία ἔχουν! Καὶ νὰ τὰ ἔχουμε αὐτὰ τὰ λόγια βαθιὰ στὴν καρδιά μας. Μᾶς λέγει λοιπὸν ἡ Παναγία: «Κάνετε τὸ θέλημα τοῦ Υἱοῦ μου καὶ ἔτσι θὰ ἔχετε σωτηρία».

Ἔτσι λοιπόν, ἂς προσπαθήσουμε αὐτὴ τὴν περίοδο νὰ μιμηθοῦμε τὴν Παναγία μας, ἰδιαίτερα σ’ αὐτὴν τὴν ἀρετή, τὴν ὁποία ὅλοι μας πολλὲς φορὲς τὴν ἀθετοῦμε. Λέμε πολλὰ λόγια καὶ μερικὰ ἀπ’ αὐτὰ εἶναι κατάκριση. Πολὺ μεγάλη ἁμαρτία ἡ κατάκριση. Ἤ ἀργολογία… Καὶ δὲν βγαίνει ὠφέλεια ἀπὸ τὰ πολλὰ λόγια. Ὅταν λέγει κανεὶς πολλὰ λόγια, θὰ γλιστρήσει σίγουρα καὶ σὲ κάποια ἁμαρτία.

Ὅσο λιγότερα λέμε, τόσο καλύτερα. Τώρα λοιπὸν στὴν περίοδο αὐτὴ ἂς προσέχουμε νὰ περιορίσουμε τὴν ἀργολογία, τὴν πολυλογία καὶ νὰ λέμε κι ἐμεῖς λόγια πνευματικὰ καὶ ἅγια, ὅπως ἔλεγε ἡ Παναγία μας.

Ἀρχιμ. Γεώργιος Καψάνης