Νὰ βρεῖ μέσα μας κάτι τὸ ἰδιαίτερο

Ἡ θρησκεία μας εἶναι ἀγάπη, εἶναι ἔρωτας, εἶναι ἐνθουσιασμός, εἶναι τρέλα, εἶναι λαχτάρα τοῦ θείου. Εἶναι μέσα μας ὅλ’ αὐτά. Εἶναι ἀπαίτηση τῆς ψυχῆς μας ἡ ἀπόκτησή τους.

Γιὰ πολλοὺς ὅμως ἡ θρησκεία εἶναι ἕνας ἀγώνας, μία ἀγωνία κι ἕνα ἄγχος. Γι’ αὐτὸ πολλοὺς ἀπ’ τοὺς «θρήσκους» τοὺς θεωροῦνε δυστυχισμένους, γιατί βλέπουνε σὲ τί χάλια βρίσκονται.

Κι ἔτσι εἶναι πράγματι. Γιατί ἂν δὲν καταλάβει κανεὶς τὸ βάθος τῆς θρησκείας καὶ δὲν τὴ ζήσει, ἡ θρησκεία καταντάει ἀρρώστια καὶ μάλιστα φοβερή. Τόσο φοβερὴ ποὺ ὁ ἄνθρωπος χάνει τὸν ἔλεγχο τῶν πράξεών του, γίνεται ἄβουλος κι ἀνίσχυρος, ἔχει ἀγωνία κι ἄγχος καὶ φέρεται ὑπὸ τοῦ κακοῦ πνεύματος.

Κάνει μετάνοιες, κλαίει, φωνάζει, ταπεινώνεται τάχα, κι ὅλη αὐτὴ ἡ ταπείνωση εἶναι μία σατανικὴ ἐνέργεια. Ὁρισμένοι τέτοιοι ἄνθρωποι ζοῦνε τὴ θρησκεία σὰν ἕνα εἶδος κολάσεως. Μέσα στὴν ἐκκλησία κάνουν μετάνοιες, σταυρούς, λένε: «εἴμαστε ἁμαρτωλοί, ἀνάξιοι» καὶ μόλις βγοῦνε ἔξω ἀρχίζουν νὰ βλασφημᾶνε τὰ θεῖα, ὅταν κάποιος λίγο τοὺς ἐνοχλήσει.

Στὴν πραγματικότητα, ἡ χριστιανικὴ θρησκεία μεταβάλλει τὸν ἄνθρωπο καὶ τὸν θεραπεύει. Ἡ κυριότερη, ὅμως προϋπόθεση γιὰ νὰ ἀντιληφθεῖ καὶ νὰ διακρίνει ὁ ἄνθρωπος τὴν ἀλήθεια εἶναι ἡ ταπείνωση. Ὁ ἐγωισμὸς σκοτίζει τὸ νοῦ τοῦ ἀνθρώπου, τὸν μπερδεύει, τὸν ὁδηγεῖ στὴν πλάνη, στὴν αἵρεση. Εἶναι σπουδαῖο νὰ κατανοήσει ὁ ἄνθρωπος τῆς ἀλήθεια. Τὸ οὐσιαστικότερο εἶναι νὰ φεύγεις ἀπ’ τὸν τύπο καὶ νὰ πηγαίνεις στὴν οὐσία. Ὅ,τι γίνεται, νὰ γίνεται ἀπὸ ἀγάπη. Ἡ ἀγάπη ἐννοεῖ πάντα νὰ κάνεις θυσίες.

Ὁ Χριστὸς δὲν θὰ μᾶς ἀγαπήσει ἅμα ἐμεῖς δὲν εἴμαστε ἄξιοι νὰ μᾶς ἀγαπήσει. Γιὰ νὰ μᾶς ἀγαπήσει, πρέπει νὰ βρεῖ μέσα μας κάτι τὸ ἰδιαίτερο. Θέλεις, ζητάεις, προσπαθεῖς, παρακαλεῖς, δὲν παίρνεις ὅμως τίποτα. Ἑτοιμάζεσαι ν’ ἀποκτήσεις ἐκεῖ ποὺ θέλει ὁ Χριστός, γιὰ νὰ ἔλθει μέσα σου ἡ θεία χάρις, ἀλλὰ δὲν μπορεῖ νὰ μπεῖ, ὅταν δὲν ὑπάρχει ἐκεῖνο ποὺ πρέπει νὰ ἔχει ὁ ἄνθρωπος.

Ποιὸ εἶναι αὐτό; Εἶναι ἡ ταπείνωση. Ἂν δὲν ὑπάρχει ταπείνωση, δὲν μποροῦμε ν’ ἀγαπήσουμε τὸν Χριστό. Ταπείνωση καὶ ἀνιδιοτέλεια στὴ λατρεία τοῦ Θεοῦ. «Μὴ γνώτω ἡ ἀριστερά σου τί ποιεῖ ἡ δεξιά σου». Κανεὶς νὰ μὴ σᾶς βλέπει, κανεὶς νὰ μὴν καταλαβαίνει τὶς κινήσεις τῆς λατρείας σας πρὸς τὸ θεῖον. Ὅλ’ αὐτὰ κρυφά, μυστικά, σὰν τοὺς ἀσκητές. Θυμάστε ποὺ σᾶς ἔχω πεῖ γιὰ τ’ ἀηδονάκι; Μὲς στὸ δάσος κελαηδεῖ. Στὴ σιγή. Νὰ πεῖς πὼς κάποιος τ’ ἀκούει, πὼς κάποιος τὸ ἐπαινεῖ; Κανείς. Πόσο ὡραῖο κελάηδημα μὲς στὴν ἐρημιά! Ἔχετε δεῖ πῶς φουσκώνει ὁ λάρυγγας, παθαίνει, μαλλιάζει ἡ γλώσσα. Πιάνει μία σπηλιά, ἕνα λαγκάδι καὶ ζεῖ τὸν Θεὸ μυστικά, «στεναγμοῖς ἀλαλήτοις»…

…Ὅλο τὸ μυστικὸ εἶναι ἡ ἀγάπη, ὁ ἔρωτας στὸν Χριστό. Τὸ δόσιμο στὸν κόσμο τὸν πνευματικό. Οὔτε μοναξιὰ νιώθει κανείς, οὔτε τίποτα. Ζεῖ μέσα σ’ ἄλλον κόσμο. Ἐκεῖ ποὺ ἡ ψυχὴ χαίρεται, ἐκεῖ ποὺ εὐφραίνεται, ποὺ ποτὲ δὲν χορταίνει…

Ἅγιος Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης

Βίος ἀπαρηγόρητος

Ὁ ἄνθρωπος πλάστηκε ὡς παρεπίδημος τοῦ κόσμου αὐτοῦ. Καὶ ἀκριβῶς, ἡ τραγικὴ ἐτούτη πραγματικότητα συνιστᾶ τὴν ριζική του ἔγνοια, τὸν ἀκοίμητο καημό του: ὅπως καὶ νὰ ζήσει, ὅσα κι ἂν δημιουργήσει, ὅλα μιὰ μέρα θὰ τὰ ἀφήσει γιὰ νὰ ξαναβυθισθεῖ στὸ χῶμα ἀπὸ ὅπου προῆλθε. Στὴν συγκλονιστική του, ὡστόσο, ἀπορία γιὰ ποιὸ σκοπὸ πλάσθηκε, γιὰ ποιὸ σκοπὸ ζεῖ καὶ ποιὸν σκοπὸ ὑπηρετεῖ ἀποχωρώντας ἀπὸ τὸν κόσμο, μόνο ἡ θρησκεία δίδει ὁλοκληρωτικὴ ἀπόκριση. Καὶ μόνο ὁ Χριστὸς ἀποκάλυψε πὼς τὸ ἔργο τῆς Δημιουργίας ἦταν καὶ παραμένει τὸ ἔργο Ἀγάπης τοῦ Θεοῦ. Μιᾶς Ἀγάπης ποὺ ὑπερβαίνει τὸ νοῦ, ποὺ συνιστᾶ τὸν μυστηριώδη ρυθμὸ τῆς ὕπαρξής μας ὡς Ἀνθρώπων.

Αὐτὸ τὸν ρυθμό, τὸν ἅγιο ρυθμό, συνέλαβε ἐδῶ καὶ αἰῶνες ἡ Εὐρώπη βιώνοντας τὴν χριστιανοσύνη της μὲ τρόπους λατρευτικὰ ἐνθουσιαστικούς, διότι λειτούργησε μέσα στὸ πρόσταγμα τοῦ Μυστηρίου ποὺ ψυχώνει ὁλόκληρη τὴν Δημιουργία, καὶ τὸν Ἄνθρωπο τελικά. Μέσα στὸ πρόσταγμα τῆς διαδρομῆς, τῆς μετάβασης ἀπὸ τὸν κόσμο ἐτοῦτο τῶν αἰσθήσεων στὸν κόσμο τοῦ πνεύματος, τὸν ὑπεραισθητό, ποὺ συνιστᾶ τὸν ἀκήρατο κόσμο τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ.

Αὐτὴ τὴν ἁγία προσδοκία ἡ Εὐρώπη ἄρχισε νὰ τὴν προσβάλει καὶ τελικά, νὰ τὴν ποδοπατάει, ἄλλοτε μὲ Σταυροφορίες, ἄλλοτε μὲ Ἱερὲς Ἐξετάσεις, καὶ στὸν περασμένο αἰώνα μὲ φριχτοὺς πολέμους χριστιανῶν κατὰ χριστιανῶν. Κι αἰφνίδια, ἔνιωσε ἡ Εὐρώπη νὰ χάνει τὴν ἀθάνατη, ἱερὴ πνοή της, εἶδε τὸν Ἄνθρωπο νὰ ἐξευτελίζεται, νὰ ποδοπατεῖται, νὰ ἐκμηδενίζεται, τὸν πολιτισμό της ὡς κανόνα συμπεριφορᾶς καὶ ζωῆς νὰ θρυμματίζεται καὶ νὰ ἀνακύπτει ἀπὸ τὰ φριχτὰ ἐρείπια τοῦ 20οῦ αἰώνα τὸ δυσπερίγραπτο σκιάχτρο τοῦ Μηδενισμοῦ. Αὐτοῦ τοῦ τραγικοῦ κενοῦ, ποὺ ἄδειασε τὸν Ἄνθρωπο, ἄδειασε τὴν ζωὴ καταντώντας τὴν ἀναιτιολόγητη, ἄδειασε τὸν πνευματικὸ πολιτισμό, ἄδειασε καὶ τὴν ἱστορία ὁλόκληρη. Καὶ οἱ πολίτες τοῦ εὐρωπαϊκοῦ 21ου αἰώνα βιώνουν ἕναν βίο ἀναιτιολόγητο, ἀπαρηγόρητο, μιὰν ὕπαρξη πλασμένη τελικὰ γιὰ τὸν θάνατο, ὄχι γιὰ τὴν ζωή.

Καὶ τί ἀπόγινε ἡ ζωὴ χάνοντας τὸν ἱερό της σκοπὸ ποὺ τῆς ἐνέπνεε ὁ Θεός; Κατακλύστηκε ἀπὸ ὑλικὰ ἀγαθά, ἀπὸ μηχανές, ἀπὸ διασκεδάσεις ποὺ ἐπιδιώκουν ν' ἀποσπάσουν ἀπὸ τὸν ἐρημωμένο Ἄνθρωπο τὴν τραγικὴ ἔγνοια τοῦ θανάτου του, ὡς ἀναπότρεπτου καθήκοντος τοῦ ὑπάρχειν. Ἡ ἀδιόρατη ἀλλὰ στυγνὴ καὶ τυραννικὴ συνωμοσία κατὰ τῆς Ἱερότητας τοῦ Ἀνθρώπου ποὺ ὀνομάστηκε «καταναλωτικὴ κοινωνία» παλεύει νὰ ἀποσπάσει τὴν προσοχὴ τοῦ θνητοῦ ἀπὸ τὴν θνητότητά του, νὰ τὸν πείσει γιὰ τὴν μηδαμινότητά του καὶ γιὰ τὴν μηδενικότητα καὶ τοῦ κόσμου, καὶ τὴν δική του, νὰ ἐξανεμίσει τὴν ἱερότητα τοῦ προσώπου του καὶ νὰ ρίξει τὸν ἄνθρωπο στὰ ἀπορρίματα ἑνὸς αἰώνα ποὺ ἦλθε λατρεύοντας τὸν Μηδενισμό.

Μέσα σ' ἐτούτη τὴν ὀδυνηρὰ ἀσφυκτικὴ κατάσταση τοῦ νέου αἰώνα, εἶναι ἀνάγκη ζωῆς ἢ θανάτου νὰ ὀρθωθεῖ καὶ πάλι ἡ ἁγία Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ καὶ ὑψώνοντας καὶ πάλι τὴν ἀλήθεια τῆς Ἀγάπης, νὰ ἐξορκίσει τὸ βασίλειο τῆς μηχανῆς, τὸν παροξυσμὸ τῆς κατανάλωσης, τὸ θράσος τοῦ μηδενισμοῦ ποὺ ἀπειλεῖ νὰ θρυμματίσει τὴν Δημιουργία τοῦ Θεοῦ —καὶ τὸν Ἄνθρωπο ὡς εἰκόνα Θεοῦ, ὡς Ὑπόμνημα Θεοῦ, ὡς ταξιδιώτη τοῦ κόσμου ἐτούτου, μὲ προορισμὸ νὰ ὑπερβεῖ τὰ ἐγκόσμια γιὰ νὰ ἐπιζήσει αἰώνια. Ὁ Ἄνθρωπος, τελικά, εἶναι ἕνα Μυστήριο, δὲν εἶναι ἕνας ἀριθμός. Καὶ μιὰ κοινωνία ποὺ μετρᾶ νυχθημερόν, κοινωνία ἀριθμηστική, ὑπηρετεῖ τὸν θάνατο. Ἂν ὅμως ὁ Ἄνθρωπος ὑπηρετεῖ μὲ τὸν λυσσαλέο καταναλωτισμὸ τὸν θάνατό του, τότε, ποιὸ νόημα δίδει στὴν ζωή του;

Ἰδοὺ πού, τελικά, ἀνακύπτει τὸ τραγικὸ αἴτημα νὰ νοηματισθεῖ καὶ πάλι ὁ Ἄνθρωπος, νὰ νοηματισθεῖ καὶ ὁ βίος του. Γιὰ νὰ νικηθεῖ, τελικά, ὁ Χρόνος ὁ τυραννικὸς μὲ τὴν Ἀνάσταση.

Κώστας Τσιρόπουλος

Ἁπλὴ ἀλήθεια

Γενικὰ οἱ Ἕλληνες εἶναι ἀγράμματοι καὶ ἀγνοοῦν τοὺς θησαυροὺς τῆς πατρίδας τους.

Θὰ γίνουν θρῆσκοι ὅσο μορφώνονται, ἀντίθετα μὲ ἄλλους ποὺ ὅσο μορφώνονται παύουν νὰ εἶναι θρῆσκοι.

Γιάννης Τσαρούχης

 

Χωρὶς ἀρετὴ καὶ πόνο εἰς τὴν πατρίδα

-Χωρὶς ἀρετὴ καὶ πόνο εἰς τὴν πατρίδα καὶ πίστη στὴ θρησκεία τους ἔθνη δὲν ὑπάρχουν.

-Καὶ βρίζουν, οἱ πουλημένοι εἰς τοὺς ξένους, καὶ τοὺς παπάδες μας, ὁποῦ τοὺς ζυγίζουν ἄναντρους καὶ ἀπόλεμους. Ἐμεῖς τοὺς παπᾶδες τοὺς εἴχαμε μαζὶ εἰς κάθε μετερίζι, εἰς κάθε πόνον καὶ δυστυχίαν. Ὄχι μόνον διὰ νὰ βλογᾶνε τὰ ὅπλα τὰ ἱερά, ἀλλὰ καὶ αὐτοὶ μὲ ντουφέκι καὶ γιαταγάνι, πολεμώντας ὡσὰν λεοντάρια. Ντροπὴ Ἕλληνες.

-Ἀφάνισαν ὅλως διόλου τὰ μοναστήρια καὶ οἱ καημένοι οἱ καλόγεροι, ὁποῦ ἀφανίστηκαν εἰς τὸν ἀγῶνα, πεθαίνουν τῆς πείνας μέσα στοὺς δρόμους, ὁποῦ αὐτὰ τὰ μοναστήρια ἦταν τὰ πρῶτα προπύργια τῆς ἀπανάστασής μας. Ὅτι ἐκεῖ ἦταν καὶ οἱ τζεμπιχανέδες μας (πυριτιδαποθῆκες) κι ὅλα τὰ ἀναγκαῖα τοῦ πολέμου· ὅτ᾿ ἦταν παράμερον καὶ μυστήριον ἀπὸ τοὺς Τούρκους. Καὶ θυσίασαν οἱ καημένοι οἱ καλόγεροι καὶ σκοτώθηκαν οἱ περισσότεροι εἰς τὸν ἀγῶνα. Καὶ οἱ Μπαυαρέζοι παντήχαιναν, ὅτ᾿ εἶναι οἱ Καπουτζίνοι τῆς Εὐρώπης, δὲν ἤξεραν ὅτι εἶναι σεμνοί, κι ἀγαθοὶ ἄνθρωποι καὶ μὲ τὰ ἔργα τὼν χεριῶν τους ἀπόχτησαν αὐτά, ἀγωνίζοντας καὶ δουλεύοντας τόσους αἰῶνες καὶ ζοῦσαν μαζί τους τόσοι φτωχοί καὶ ἔτρωγαν ψωμί... καὶ χάλασαν καὶ ρήμαξαν ὅλους τοὺς ναοὺς τῶν μοναστηριῶν.

Στρατηγὸς Μακρυγιάννης

Ἀφρόψαρα τοῦ νοῦ

Ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ ὁ Χριστιανισμὸς παύει νὰ εἶναι πίστη ἢ τρόπος ζωῆς -ὁ ἄριστος βίος τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων- καὶ γίνεται ἰδέα, φαντάζει γιὰ μένα τὸ ἴδιο ἂν εἶσαι χριστιανὸς ἢ ἄθεος. Ὅπως παράλληλα φαντάζει τὸ ἴδιο ἂν εἶσαι ἰδεαλιστὴς ἢ ὑλιστής, σύμφωνα μὲ τὴν ὁρολογία τῆς νεότερης εὐρωπαϊκῆς φιλοσοφίας. Ἀφρόψαρα τοῦ νοῦ ὅλα αὐτά, ποὺ δὲν κατεβαίνουν ποτὲ στὰ μεγάλα βάθη τῆς ζήσης μας.

*****

Ἕνα συμπέρασμα ἀπὸ τὴ Φιλοκαλία: «...ἐκ μόνης ἀκοῆς οὐ δύναταί τις τεχνίτης γενέσθαι, ἀλλ’ ἐκ τοῦ ποιεῖν καὶ βλέπειν καὶ πολλὰ πράττειν καὶ διορθοῦσθαι ὑπὸ τῶν ἐμπείρων καὶ διὰ τῆς ὑπομονῆς καὶ ἐκκοπῆς τῶν ἰδίων θελημάτων καὶ τῇ πολυημερίᾳ εἰς ἕξιν ἔρχεται τῆς τέχνης...». Συμπέρασμα γιὰ τοὺς τεχνίτες (κάθε λογῆς).

*****

Δὲν τὴν ξέραμε τὴν Ἐκκλησιὰ τῆς Ἀγάπης; Δὲν ἔχομε τὴν παράδοσή μας; Πότε τὴ χάσαμε; Πῶς ἀναρωτιόμαστε ἢ φωνάζομε (ἀκόμα καὶ ὁ πρόσφυγας ποιητής):

Ἀγάπη, ποῦ ’ναι ἡ ἐκκλησιά σου; Βαρέθηκα πιά, στὰ μετόχια.

Δὲν ξέραμε πὼς μείζων δὲ τούτων ἡ ἀγάπη; Ποιός μᾶς εἶπε νὰ τὴ χάσομε καὶ τώρα νὰ «βαριόμαστε» στὰ μετόχια; Ἀνεξήγητος, ἀνεξήγητος ὁ σημερινὸς Ἕλληνας δέκα φορές.

Ζήσιμος Λορεντζᾶτος

Ἂς μὴν πετροβολᾶμε τοὺς ἀνθρώπους χριστιανικὰ

Εἶπα σὲ κάποιον μία φορά: «Τί εἶσαι ἐσύ; Μαχητὴς τοῦ Χριστοῦ ἢ μαχητὴς τοῦ πειρασμοῦ; Ξέρεις πὼς ὑπάρχουν καὶ μαχητὲς τοῦ πειρασμοῦ;».

Ὁ Χριστιανὸς δὲν πρέπει νὰ εἶναι φανατικός, ἀλλὰ νὰ ἔχη ἀγάπη γιὰ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους. Ὅποιος πετάει λόγια ἀδιάκριτα, καὶ σωστὰ νὰ εἶναι, κάνει κακό.

Γνώρισα ἕναν συγγραφέα ποὺ εἶχε εὐλάβεια πολλή, ἀλλὰ μιλοῦσε στοὺς κοσμικοὺς μὲ μία γλώσσα ὠμή, ποὺ προχωροῦσε ὅμως σὲ βάθος καὶ τοὺς τράνταζε. Μία φορὰ μοῦ λέει: «Σὲ μία συγκέντρωση εἶπα αὐτὸ καὶ αὐτὸ σὲ μία κυρία». Ἀλλὰ μὲ τὸν τρόπο ποὺ τῆς τὸ εἶπε, τὴν εἶχε σακατέψει. Τὴν πρόσβαλε μπροστὰ σὲ ὅλους.

«Κοίταξε, τοῦ λέω, ἐσὺ πετᾶς στοὺς ἄλλους χρυσὰ στεφάνια μὲ διαμαντόπετρες, ἔτσι ὅμως ποὺ τὰ πετᾶς, σακατεύεις κεφάλια. Ὄχι μόνον εὐαίσθητα, ἀλλὰ καὶ γερά». Ἂς μὴν πετροβολᾶμε τοὺς ἀνθρώπους… χριστιανικά.

Ὅποιος ἐλέγχει μπροστὰ σὲ ἄλλους κάποιον ποὺ ἁμάρτησε ἤ μιλάει μὲ ἐμπάθεια γιὰ κάποιο πρόσωπο, αὐτὸς δὲν κινεῖται ἀπὸ τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ· κινεῖται ἀπὸ ἄλλο πνεῦμα. Ὁ τρόπος τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἡ ἀγάπη, διαφέρει ἀπὸ τὸν τρόπο τῶν νομικῶν.

Ἡ Ἐκκλησία βλέπει τὰ πάντα μὲ μακροθυμία καὶ κοιτάζει νὰ βοηθήση τὸν καθέναν, ὅ,τι καὶ ἂν ἔχη κάνει, ὅσο ἁμαρτωλὸς καὶ ἂν εἶναι. Βλέπω σὲ μερικοὺς εὐλαβεῖς ἕνα εἶδος παράξενης λογικῆς. Καλὴ εἶναι ἡ εὐλάβεια ποὺ ἔχουν, καλὴ καὶ ἡ διάθεση γιὰ τὸ καλό, ἀλλὰ χρειάζεται καὶ ἡ πνευματικὴ διάκριση καὶ εὐρύτητα, γιὰ νὰ μὴ συνοδεύη τὴν εὐλάβεια ἡ στενοκεφαλιά, ἡ γεροκεφαλιά (τὸ γερὸ δηλαδὴ ἀρβανίτικο κεφάλι).

Ὅλη ἡ βάση εἶναι νὰ ἔχη κανεὶς πνευματικὴ κατάσταση, γιὰ νὰ ἔχη τὴν πνευματικὴ διάκριση, γιατὶ ἀλλιῶς μένει στὸ «γράμμα τοῦ νόμου», καὶ τὸ «γράμμα τοῦ νόμου ἀποκτείνει».

Αὐτὸς ποὺ ἔχει ταπείνωση δὲν κάνει ποτὲ τὸν δάσκαλο· ἀκούει καί, ὅταν τοῦ ζητηθῆ ἡ γνώμη του, μιλάει ταπεινά. Ποτὲ δὲν λέει «ἐγώ», ἀλλὰ «ὁ λογισμὸς μοῦ λέει» ἤ «οἱ Πατέρες εἶπαν». Μιλάει δηλαδὴ σὰν μαθητής. Ὅποιος νομίζει ὅτι εἶναι ἱκανὸς νὰ διορθώνη τοὺς ἄλλους ἔχει πολὺ ἐγωισμό.

– Ὅταν, Γέροντα, ξεκινάη κανεὶς ἀπὸ καλὴ διάθεση νὰ κάνη κάτι καὶ φθάνη στὰ ἄκρα, λείπει ἡ διάκριση;

– Εἶναι ὁ ἐγωισμὸς μέσα στὴν ἐνέργειά του αὐτὴ καὶ δὲν τὸ καταλαβαίνει, γιατὶ δὲν γνωρίζει τὸν ἑαυτό του, γι’ αὐτὸ πιάνει τὰ ἄκρα. Πολλὲς φορὲς ἀπὸ εὐλάβεια ξεκινοῦν μερικοί, ἀλλὰ ποῦ φθάνουν!

Ὅπως οἱ εἰκονολάτρες καὶ οἱ εἰκονομάχοι. Ἄκρη τὸ ἕνα, ἄκρη τὸ ἄλλο! Οἱ μὲν ἔφθασαν στὸ σημεῖο νὰ ξύνουν τὴν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ καὶ νὰ ρίχνουν τὴν σκόνη μέσα στὸ Ἅγιο Ποτήριο, γιὰ νὰ γίνη καλύτερη ἡ Θεία Κοινωνία· οἱ ἄλλοι πάλι ἔκαιγαν τὶς εἰκόνες, τὶς πετοῦσαν…

Γι’ αὐτὸ ἡ Ἐκκλησία ἀναγκάσθηκε νὰ βάλη ψηλὰ τὶς εἰκόνες καί, ὅταν πέρασε ἡ διαμάχη, τὶς κατέβασε χαμηλά, γιὰ νὰ τὶς προσκυνοῦμε καὶ νὰ ἀπονέμουμε τιμὴ στὰ εἰκονιζόμενα πρόσωπα.

Τὴν ἐποχή μας δὲν τὴν χαρακτηρίζει τὸ ἀθόρυβο, ἀλλὰ τὸ ἐντυπωσιακό, τὸ κούφιο. Ἡ πνευματικὴ ζωὴ ὅμως εἶναι ἀθόρυβη. Καλὰ εἶναι νὰ κάνουμε αὐτὰ ποὺ εἶναι γιὰ τὰ μέτρα μας σωστά, ἀθόρυβα, χωρὶς ἐπιδιώξεις πάνω ἀπὸ τὶς δυνάμεις μας, γιατὶ ἀλλιῶς θὰ εἶναι εἰς βάρος τῆς ψυχῆς μας καὶ τοῦ σώματος, καὶ συχνὰ εἰς βάρος καὶ τῆς Ἐκκλησίας.

Μέσα στὴν γνήσια εὐαρέστηση τοῦ πλησίον μας ὑπάρχει καὶ ἡ εὐαρέστηση στὸν Χριστό. Ἐκεῖ χρειάζεται νὰ προσέξη κανείς, πῶς νὰ ἐξαγνίση τὴν εὐαρέστηση πρὸς τὸν πλησίον, νὰ βγάλη δηλαδὴ τὴν ἀνθρωπαρέσκεια, γιὰ νὰ πάη καὶ αὐτὴ ἡ ἀνθρώπινη προσφορὰ στὸν Χριστό.

Ὅταν προσπαθῆ κάποιος νὰ τοποθετήση τὰ ἐκκλησιαστικὰ θέματα δῆθεν μὲ ὀρθόδοξο τρόπο, καὶ ὁ σκοπὸς του εἶναι νὰ τοποθέτηση καλύτερα τὸν ἑαυτό του, ἀποβλέπη δηλαδὴ στὸ συμφέρον του, πῶς θὰ εὐλογηθῆ ἀπὸ τὸν Θεό; Ὅσο μπορεῖ κανείς, νὰ κάνη τὴν ζωὴ του τέτοια ποὺ νὰ συγγενεύη μὲ τὸν Θεό. Πάντα νὰ ἐλέγχη τὸν ἑαυτό του καὶ νὰ κοιτάζη πῶς νὰ κάνη τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ὅταν κάνη τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, τότε συγγενεύει μὲ τὸν Θεό, καὶ τότε, χωρὶς νὰ ζητάη ἀπὸ τὸν Θεό, λαμβάνει· δέχεται συνέχεια νερὸ ἀπὸ τὴν πηγή.

Ἅγιος Παΐσιος Ἁγιορείτης

Παραινετικὸν πρὸς Ὀλυμπιάδα

Κόρη μου, στοὺς γάμους σου ἐγὼ ὁ πνευματικός σου πατέρας, ὁ Γρηγόριος, σοῦ κάνω δῶρο τοῦτο τὸ ποίημα. Καὶ εἶναι ὅ,τι καλλίτερο ἡ συμβουλὴ τοῦ πατέρα.

Νὰ εἶσαι ἁπλή. Τὸ χρυσάφι, δεμένο σὲ πολύτιμες πέτρες, δὲν στολίζει γυναῖκες σὰν καὶ σένα. Πολὺ περισσότερο τὸ βάψιμο. Δὲν ταιριάζει στὸ πρόσωπό σου, τὴν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, νὰ τὴν παραποιῇς καὶ νὰ τὴν ἀλλάζῃς, μόνο καὶ μόνο γιὰ νὰ ἀρέσῃς. Ξέρε το ὅτι αὐτὸ εἶναι φιλαρέσκεια καὶ νὰ μένῃς ἁπλὴ στὴν ἐμφάνιση. Τὰ βαρύτιμα καὶ πολυτελῆ φορέματα, ἂς τὰ φοροῦν ἐκεῖνες, ποὺ δὲν ἐπιθυμοῦν ἀνώτερη ζωή, ποὺ δὲν ξέρουν τί θὰ πῇ πνευματικὴ ἀκτινοβολία. Ἐσύ, ὅμως ἔβαλες μεγάλους καὶ ὑψηλοὺς στόχους στὴ ζωή σου. Κι αὐτοὶ οἱ στόχοι σοῦ ζητοῦν ὅλη τὴ φροντίδα κι ὅλη τὴν προσοχή. (...)

Μὲ τὸ γάμο, ἡ στοργὴ καὶ ἡ ἀγάπη σου νὰ εἶναι φλογερὴ καὶ ἀμείωτη γιὰ κεῖνον, ποὺ σοῦ ᾽δωσε ὁ Θεός. Γιὰ κεῖνον, πού ᾽γινε τὸ μάτι τῆς ζωῆς σου καὶ σοῦ εὐφραίνει τὴν καρδιά. Κι ἂν καταλάβῃς πὼς ὁ ἄνδρας σου σὲ ἀγαπάει περισσότερο ἀπ᾿ ὅσο τὸν ἀγαπᾶς ἐσύ, μὴ κυττάξῃς νὰ τοῦ πάρῃς τὸν ἀέρα, κράτα πάντα τὴ θέση ποὺ σοῦ ὁρίζει τὸ Εὐαγγέλιο.

Ἐσὺ νὰ ξέρῃς ὅτι εἶσαι γυναίκα, ἔχεις μεγάλο προορισμό, ἀλλὰ διαφορετικὸ ἀπὸ τὸν ἄνδρα, ποὺ πρέπει νὰ εἶναι ἡ κεφαλή. Ἄσε τὴν ἰσότητα τῶν φύλων καὶ προσπάθησε νὰ καταλάβῃς τὰ καθήκοντα τοῦ γάμου. Στὴν ἐφαρμογή τους θὰ δῇς πόση ἀντοχὴ χρειάζεται γιὰ ν᾿ ἀνταποκριθῇς, ὅπως πρέπει, σ᾿ αὐτὰ τὰ καθήκοντα, ἀλλὰ καὶ πόση δύναμη κρύβεται στὸ ἀσθενὲς φύλο.

Θὰ ξέρῃς, πόσο εὔκολα θυμώνουν οἱ ἄνδρες. Εἶναι ἀσυγκράτητοι καὶ μοιάζουν μὲ λιοντάρια. Σ᾿ αὐτὸ τὸ σημεῖο ἡ γυναίκα πρέπει νὰ εἶναι δυνατότερη καὶ ἀνώτερη. Πρέπει νὰ παίζῃ τὸ ρόλο τοῦ θηριοδαμαστῆ. Τί κάνει ὁ θηριοδαμαστὴς ὅταν βρυχᾶται τὸ θηρίο; Γίνεται περισσότερο ἤρεμος καὶ μὲ τὴν καλωσύνη καταπραΰνει τὴν ὀργή. Τοῦ μιλάει γλυκὰ καὶ μαλακά, τὸ χαϊδεύει, τὸ περιποιεῖται καὶ πάλι τὸ χαϊδεύει κι ἔτσι τὸ καταπραΰνει (...)

Ποτὲ μὴ κατηγορήσῃς καὶ ἀποπάρῃς τὸν ἄνδρα σου γιὰ κάτι ποὺ ἔκανε στραβό. Οὔτε πάλι γιὰ τὴν ἀδράνειά του, ἔστω κι ἂν τὸ ἀποτέλεσμα δὲν εἶναι αὐτὸ ποὺ ἤθελες ἐσύ. Γιατί ὁ διάβολος εἶναι αὐτός, ποὺ μπαίνει ἐμπόδιο στὴν ὁμοψυχία τῶν συζύγων (...)

Νὰ ἔχετε κοινὰ τὰ πάντα καὶ τὶς χαρὲς καὶ τὶς λύπες. Γιατί ὁ γάμος ὅλα σᾶς τὰ ἔκανε κοινά. Κοινὲς καὶ οἱ φροντίδες, γιατί ἔτσι τὸ σπίτι θὰ στεριώση. Νὰ συμβάλλῃς ἐκφράζοντας τὴ γνώμη σου, ὁ ἄνδρας ὅμως ἂς ἀποφασίζη.

Ὅταν τὸν βλέπῃς λυπημένο, συμμερίσου τὴ λύπη του ἐκείνη τὴν ὥρα. Γιατὶ εἶναι μεγάλη ἀνακούφιση στὴ λύπη, ἡ λύπη τῶν φίλων. Ὅμως ἀμέσως νὰ ξαστεριάζῃ ἡ ὄψη σου καὶ νά ᾽σαι ἤρεμη χωρὶς ἀγωνία. Ἡ γυναίκα εἶναι τὸ ἀκύμαντο λιμάνι γιὰ τὸ θαλασσοδαρμένο σύζυγο.

Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος

Στὴν Ἐκκλησία αἰσθάνομαι ἐλευθερία

Ὁ μωσαϊκὸς νόμος, ὁ ὁποῖος ἐπρόσταζε νὰ προσφέρεται κάθε πρωτότοκο ἀρσενικὸ βρέφος στὸν Ναὸ τοῦ Σολομῶντος τὴν τεσσαρακοστὴ ἡμέρα ἀπὸ τῆς γεννήσεώς του, ἀπέβλεπε στὸ νὰ προετοιμάση τὸν Ἰσραηλιτικὸ λαό, ὅπως καὶ ἄλλες διατάξεις τοῦ Νόμου, γιὰ τὴν ἔλευσι τοῦ Μεσσίου. Γιὰ ἐκεῖνον τὸν μοναδικὸ πρωτότοκο Υἱὸ τῆς Παρθένου, ὁ ὁποῖος θὰ ἦτο ὁλοκληρωτικὰ ἀφιερωμένος εἰς τὸν Θεόν, δηλαδὴ τὸν Μεσσίαν. Εἶχε λοιπὸν μεσσιανικὸ χαρακτήρα αὐτὴ ἡ ἐντολή. Καὶ μὲ παρόμοιες ἐντολὲς διατηρήθηκε στὸν Ἰσραηλιτικὸ λαὸ ἡ συνείδησις τῆς ἀνεπαρκείας τοῦ Νόμου γιὰ τὴν σωτηρία τῶν ἀνθρώπων καί τῆς προσδοκίας τοῦ ἐρχομένου Μεσσίου, ὁ ὁποῖος θὰ ἐπλήρωνε τὸν Νόμο καὶ θὰ ἔφερε τὸ πλήρωμα τῆς σωτηρίας καὶ τῆς αἰωνίου ζωῆς στοὺς ἀνθρώπους.

Ἀφοροῦσε λοιπὸν τὸν Χριστὸν ἡ διάταξις αὐτή, καὶ ὁ Κύριος, πρὸς τὸν ὁποῖον κατέτεινε αὐτὴ ἡ ἐντολή, δὲν ἐχρειάζετο νὰ προσφερθῆ εἰς τὸν Ναόν, διότι ἦτο ὁ ἴδιος ὁ Ναὸς τῆς Θεότητος. Ἠθέλησε ὅμως αὐτὸς ὁ Ποιητὴς τοῦ Νόμου νὰ πληρώση τὸν Νόμον, τιθέμενος ὑπὸ τὸν Νόμον. Καὶ ὡς δοῦλος καὶ αὐτὸς νὰ προσφερθῆ εἰς τὸν Ναὸν ἀπὸ τὴν Μητέρα Του καὶ τὸν θετὸ πατέρα Του καὶ νὰ γίνουν τὰ εἰθισμένα καὶ ὑπὸ τοῦ Νόμου προβλεπόμενα, οἱ τελετουργίες καὶ οἱ προσφορὲς ζεύγους τρυγόνων ἢ δύο νεοσσῶν περιστερῶν.

Ἔτσι ὁ Κύριος, ὅπως καὶ μὲ τὴν Περιτομὴ καὶ μὲ τὸ Βάπτισμά Του στὸν Ἰορδάνη ποταμὸ καὶ μὲ ἄλλες πράξεις Του, κατέστησε τὸν ἑαυτὸ Του ὑπὸ τὸν Νόμον, ὥστε να ὑπερβῆ τὸν Νόμον διὰ τῆς ὑπακοῆς Του εἰς τὸν Νόμον, νὰ πληρώση τὸν Νόμον καὶ νὰ χαρίση εἰς τοὺς ἀνθρώπους, δι’ αὐτῆς τῆς ὑποταγῆς Του εἰς τὸν Νόμον, τὴν ἀληθινὴ ἐλευθερία. Δὲν εἶχε ἀνάγκη Ἐκεῖνος νὰ κερδίση τὴν ἐλευθερία ὑποτασσόμενος εἰς τὸν Νόμον, διότι ἦτο ὁ Ἴδιος ὁ χορηγὸς τῆς ἐλευθερίας, ἡ ὄντως Ἐλευθερία. Ἀλλὰ γιὰ νὰ δώση σὲ μᾶς ἐλευθερία, ἐμπῆκε ὑπὸ τὸν Νόμον. Συγχρόνως δέ, γιὰ νὰ δώση καὶ σὲ μᾶς παράδειγμα ὅτι, ἐὰν θέλουμε νὰ ἀποκτήσουμε τὴν ἀληθινὴ ἐλευθερία, πρέπει νὰ μποῦμε καὶ ἐμεῖς ἑκουσίως ὑπὸ τὸν Νόμον τοῦ Χριστοῦ. Ὄχι βέβαια τώρα ὑπὸ τὸν Νόμον τοῦ γράμματος τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἀλλὰ ὑπὸ τὸν Νόμον τῆς Χάριτος τῆς Καινῆς Διαθήκης.

Αὐτὸς εἶναι καὶ ὁ σκοπὸς τοῦ Μοναχοῦ. Ὁ Μοναχὸς ἑκουσίως θέτει τὸν ἑαυτό του ὑπὸ τὸν νόμον τῆς ὑπακοῆς, γιὰ νὰ ἀποκτήση τὴν ἀληθινὴ ἐλευθερία. Καὶ ὅσο καλυτέρα ὑπακοὴ κάνει, τόσο πιὸ ἐλεύθερος γίνεται. Ἐλεύθερος ἀπὸ τὰ πάθη, ἐλεύθερος ἀπὸ τὸν ἐγωισμό, ἐλεύθερος ἀπὸ κάθε δουλεία, ἐλεύθερος τελικὰ καὶ ἀπὸ αὐτὸν τὸν θάνατον.

Θυμάστε τὸν μακαριστὸ πατέρα Αὐξέντιο, ὁ ὁποῖος εἶχε φθάσει σὲ ὑψηλὰ μέτρα ἀρετῆς; Ὅταν τοῦ λέγαμε ὅτι εἶναι πιὰ γεροντάκι καὶ νὰ μὴ πηγαίνη στὴν Ἐκκλησία, διότι τὰ πόδια του δὲν τὸν βαστοῦσαν, αὐτὸς ἀπαντοῦσε: «δὲν εἶναι κατὰ Θεόν, στὴν Ἐκκλησία αἰσθάνομαι ἐλευθερία». Αὐτὴ τὴν ἐλευθερία αἰσθάνεται ὁ Μοναχός, ὅταν κάνη τὴν ἀδιάκριτο ὑπακοή, ὅπως τὴν θέλει ὁ Θεός. Ἐὰν ταλαιπωρούμεθα ἀπὸ λογισμοὺς ἢ ἀπὸ ἀκαταστασίες πνευματικές, αὐτὸ συμβαίνει διότι δὲν κάνουμε τὴν ὑπακοὴ ποὺ πρέπει. Καὶ γνωρίζετε καὶ ἐσεῖς ἐκ πείρας, ὅτι, ὁσάκις κάνετε ὑπακοὴ ὅπως τὴν θέλει Θεός, τότε αἰσθάνεσθε ἐλευθερία. Ἂς τὸ ὑποσημειώσωμε λοιπὸν αὐτὸ σήμερα ἐπ’ εὐκαιρία τῆς ὑπακοῆς ποὺ ἔκανε ὁ Κύριος -καὶ ποὺ δὲν ἐχρειάζετο νὰ τὴν κάνη γιὰ τὸν ἑαυτό Του, ἀλλὰ τὴν ἔκανε γιὰ μᾶς- στὸν Νόμο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, γιὰ νὰ πορευώμεθα καὶ ἐμεῖς διὰ τῆς πιστῆς ὑπακοῆς στὴν ἀληθινὴ ἐλευθερία των τέκνων τοῦ Θεοῦ, τὴν ὁποία ὁ ἴδιος ὁ Κύριος μᾶς ἐχάρισε.

Ἀρχιμανδρίτης Γεώργιος Καψάνης

Ὁμιλία τοῦ Γέροντα στὴν τράπεζα τῆς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου τὸ 1991.

Ἕνα μικρό κομματάκι κλωστή

Ἐν Ἁγίῳ Ὄρει τῇ 23ῃ Ἰανουαρίου 1969 

Σεβαστέ πάτερ Χαράλαμπες,

Ἐπειδή βλέπω τόν μεγάλον σάλον, πού γίνεται εἰς τήν Ἐκκλησίαν μας, ἐξ αἰτίας τῶν διαφόρων φιλενωτικῶν κινήσεων καί τῶν ἐπαφῶν τοῦ Πατριάρχου μετά τοῦ Πάπα, ἐπόνεσα καί ἐγώ σάν τέκνον Της καί ἐθεώρησα καλόν, ἐκτός ἀπό τίς προσευχές μου, νά στείλω καί ἕνα μικρό κομματάκι κλωστή (πού ἔχω σάν φτωχός μοναχός), διά νά χρησιμοποιηθῇ καί αὐτό, ἔστω καί γιά μιά βελονιά, διά τό πολυκομματιασμένο φόρεμα τῆς Μητέρας μας. Πιστεύω ὅτι θά κάμετε ἀγάπην καί θά τό χρησιμοποιήσετε διά μέσου του θρησκευτικοῦ σας φύλλου. Σᾶς εὐχαριστῶ.

Θά ἤθελα νά ζητήσω συγγνώμην ἐν πρώτοις ἀπ' ὅλους, πού τολμῶ νά γράψω κάτι, ἐνῶ δέν εἶμαι οὔτε ἅγιος οὔτε θεολόγος. Φαντάζομαι ὅτι θά μέ καταλάβουν ὅλοι, ὅτι τά γραφόμενά μου δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά ἕνας βαθύς μου πόνος διά τήν γραμμήν καί κοσμικήν ἀγάπην δυστυχῶς τοῦ πατέρα μας κ. Ἀθηναγόρα. Ὅπως φαίνεται, ἀγάπησε μίαν ἄλλην γυναίκα μοντέρνα, πού λέγεται Παπική Ἐκκλησία, διότι ἡ Ὀρθόδοξος Μητέρα μας δέν τοῦ κάμνει καμμίαν ἐντύπωσι, ἐπειδή εἶναι πολύ σεμνή.

Αὐτή ἡ ἀγάπη, πού ἀκούσθηκε ἀπό τήν Πόλι, βρῆκε ἀπήχησι σέ πολλά παιδιά του, πού τήν ζοῦν εἰς τάς πόλεις. Ἄλλωστε αὐτό εἶναι καί τό πνεῦμα τῆς ἐποχῆς μας: ἡ οἰκογένεια νά χάσῃ τό ἱερό νόημά της ἀπό τέτοιου εἴδους ἀγάπες, πού ὡς σκοπόν ἔχουν τήν διάλυσιν καί ὄχι τήν ἕνωσιν…

Μέ μία τέτοια περίπου κοσμική ἀγάπη καί ὁ Πατριάρχης μας φθάνει στή Ρώμη. Ἐνῶ θά ἔπρεπε νά δείξῃ ἀγάπη πρῶτα σέ μᾶς τά παιδιά του καί στή Μητέρα μας Ἐκκλησία, αὐτός, δυστυχῶς, ἔστειλε τήν ἀγάπη του πολύ μακριά.

Τό ἀποτέλεσμα ἦταν νά ἀναπαύσῃ μέν ὅλα τά κοσμικά παιδιά, πού ἀγαποῦν τόν κόσμον καί ἔχουν τήν κοσμικήν αὐτήν ἀγάπην, νά κατασκανδαλίσῃ, ὅμως, ὅλους ἐμᾶς, τά τέκνα τῆς Ὀρθοδοξίας, μικρά καί μεγάλα, πού ἔχουν φόβο Θεοῦ.

Μετά λύπης μου, ἀπό ὅσους φιλενωτικούς ἔχω γνωρίσει, δέν εἶδα νά ἔχουν οὔτε ψίχα πνευματική οὔτε φλοιό. Ξέρουν, ὅμως, νά ὁμιλοῦν γιά ἀγάπη καί ἑνότητα, ἐνῶ οἱ ἴδιοι δέν εἶναι ἑνωμένοι μέ τόν Θεόν, διότι δέν Τόν ἔχουν ἀγαπήσει.

Θά ἤθελα νά παρακαλέσω θερμά ὅλους τους φιλενωτικούς ἀδελφούς μας: Ἐπειδή τό θέμα τῆς ἑνώσεως τῶν Ἐκκλησιῶν εἶναι κάτι τό πνευματικόν καί ἀνάγκην ἔχουμε πνευματικῆς ἀγάπης, ἄς τό ἀφήσουμε σέ αὐτούς πού ἀγαπήσανε πολύ τόν Θεόν καί εἶναι θεολόγοι, σάν τούς Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας, καί ὄχι νομολόγοι, πού προσφέρανε καί προσφέρουν ὁλόκληρο τόν ἑαυτόν τούς εἰς τήν διακονίαν τῆς Ἐκκλησίας (ἀντί μεγάλης λαμπάδας), τούς ὁποίους ἄναψε τό πῦρ τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ καί ὄχι ὁ ἀναπτήρας τοῦ νεωκόρου. Ἄς γνωρίζωμεν ὅτι δέν ὑπάρχουν μόνον φυσικοί νόμοι, ἀλλά καί πνευματικοί.

Ἑπομένως ἡ μέλλουσα ὀργή τοῦ Θεοῦ δέν μπορεῖ νά ἀντιμετωπισθῇ μέ συνεταιρισμόν ἁμαρτωλῶν (διότι διπλήν ὀργήν θά λάβωμεν), ἀλλά μέ μετάνοιαν καί τήρησιν τῶν ἐντολῶν τοῦ Κυρίου.

Ἐπίσης ἄς γνωρίσωμεν καλά ὅτι ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία μας δέν ἔχει καμμίαν ἔλλειψιν. Ἡ μόνη ἔλλειψις, πού παρουσιάζεται, εἶναι ἡ ἔλλειψις σοβαρῶν Ἱεραρχῶν καί Ποιμένων μέ πατερικές ἀρχές. Εἶναι ὀλίγοι οἱ ἐκλεκτοί . ὅμως, δέν εἶναι ἀνησυχητικόν.

Ἡ Ἐκκλησία εἶναι Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ καί Αὐτός τήν κυβερνάει. Δέν εἶναι Ναός, πού κτίζεται ἀπό πέτρες, ἄμμο καί ἀσβέστη ἀπό εὐσεβεῖς καί καταστρέφεται μέ φωτιά βαρβάρων, ἀλλά εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός «καί ὁ πεσών ἐπί τόν λίθον τοῦτον συνθλασθήσεται, ἐφ' ὃν δ' ἄν πέσῃ λικμήσει αὐτόν» (Ματθ. κα΄44-45). Ὁ Κύριος, ὅταν θά πρέπῃ, θά παρουσιάσῃ τούς Μάρκους τούς Εὐγενικούς καί τούς Γρηγορίους Παλαμᾶδες, διά νά συγκεντρώσουν ὅλα τά κατασκανδαλισμένα ἀδέλφια μας, διά νά ὁμολογήσουν τήν Ὀρθόδοξον Πίστιν, νά στερεώσουν τήν Παράδοσιν καί νά δώσουν χαράν μεγάλην εἰς τήν Μητέρα μας.

Εἰς τούς καιρούς μας βλέπομεν ὅτι πολλά πιστά τέκνα τῆς Ἐκκλησίας μας, Μοναχοί καί λαϊκοί, ἔχουν δυστυχῶς ἀποσχισθῆ ἀπό αὐτήν ἐξ αἰτίας τῶν φιλενωτικῶν. Ἔχω τήν γνώμην ὅτι δέν εἶναι καθόλου καλόν νά ἀποχωριζώμεθα ἀπό τήν Ἐκκλησίαν κάθε φοράν πού θά πταίῃ ὁ Πατριάρχης . ἀλλά ἀπό μέσα, κοντά στήν Μητέρα Ἐκκλησία ἔχει καθῆκον καί ὑποχρέωσι ὁ καθένας ν' ἀγωνίζεται μέ τόν τρόπον του.

Τό νά διακόψῃ τό μνημόσυνον τοῦ Πατριάρχου, νά ἀποσχισθῇ καί νά δημιουργήσῃ ἰδικήν του Ἐκκλησίαν καί νά ἐξακολουθῇ νά ὁμιλῇ ὑβρίζοντας τόν Πατριάρχην, αὐτό, νομίζω, εἶναι παράλογον.

Ἐάν διά τήν α ἤ τήν β λοξοδρόμησι τῶν κατά καιρούς Πατριαρχῶν χωριζώμεθα καί κάνωμε δικές μας Ἐκκλησίες - Θεός φυλάξοι! - θά ξεπεράσωμε καί τούς Προτεστάντες ἀκόμη. Εὔκολα χωρίζει κανείς καί δύσκολα ἐπιστρέφει. Δυστυχῶς, ἔχουμε πολλές «Ἐκκλησίες» στήν ἐποχή μας.

Δημιουργήθηκαν εἴτε ἀπό μεγάλες ὁμάδες ἢ καί ἀπό ἕνα ἄτομο ἀκόμη. Ἐπειδή συνέβη στό Καλύβι των (ὁμιλῶ διά τά ἐν Ἁγίῳ Ὄρει συμβαίνοντα) νά ὑπάρχῃ καί Ναός, ἐνόμισαν ὅτι μποροῦν νά κάνουν καί δική τους ἀνεξάρτητη Ἐκκλησία. Ἐάν οἱ φιλενωτικοί δίνουν τό πρῶτο πλῆγμα στήν Ἐκκλησία, αὐτοί, οἱ ἀνωτέρω, δίνουν τό δεύτερο.

Ἄς εὐχηθοῦμε νά δώσῃ ὁ Θεός τόν φωτισμόν Του σέ ὅλους μας καί εἰς τόν Πατριάρχην μας κ. Ἀθηναγόραν, διά νά γίνῃ πρῶτον ἡ ἕνωσις αὐτῶν τῶν «ἐκκλησιῶν», νά πραγματοποιηθῇ ἡ γαλήνη ἀνάμεσα στό σκανδαλισμένο Ὀρθόδοξο πλήρωμα, ἡ εἰρήνη καί ἡ ἀγάπη μεταξύ τῶν Ὀρθοδόξων Ἀνατολικῶν Ἐκκλησιῶν καί κατόπιν ἄς γίνῃ σκέψις διά τήν ἕνωσιν μετά τῶν ἄλλων «Ὁμολογιῶν», ἐάν καί ἐφ' ὅσον εἰλικρινῶς ἐπιθυμοῦν νά ἀσπασθοῦν τό Ὀρθόδοξον Δόγμα.

Θά ἤθελα ἀκόμη νά εἰπῶ ὅτι ὑπάρχει καί μία τρίτη μερίδα μέσα εἰς τήν Ἐκκλησίαν μας. Εἶναι ἐκεῖνοι οἱ ἀδελφοί, πού παραμένουν μέν πιστά τέκνα Αὐτῆς, δέν ἔχουν ὅμως συμφωνίαν πνευματικήν ἀναμεταξύ τους. Ἀσχολοῦνται μέ τήν κριτικήν ὁ ἕνας τοῦ ἄλλου καί ὄχι διά τό γενικώτερον καλόν τοῦ ἀγῶνος. Παρακολουθεῖ δέ ὁ ἕνας τόν ἄλλον (περισσότερον ἀπό τόν ἑαυτόν του) εἰς τό τί θά εἰπῇ ἢ τί θά γράψῃ, διά νά τόν κτυπήσῃ κατόπιν ἀλύπητα. Ἐνῶ ὁ ἴδιος, ἄν ἔλεγε ἡ ἔγραφε τό ἴδιο πρᾶγμα, θά τό ὑπεστήριζε καί μέ πολλές μάλιστα μαρτυρίες τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί τῶν Πατέρων.

Τό κακό, πού γίνεται εἶναι μεγάλο, διότι ἀφ' ἑνός μέν ἀδικεῖ τόν πλησίον του, ἀφ' ἑτέρου δέ καί τόν γκρεμίζει μπροστά στά μάτια τῶν ἄλλων πιστῶν. Πολλές φορές σπέρνει καί τήν ἀπιστία στίς ψυχές τῶν ἀδυνάτων, διότι τούς σκανδαλίζει. Δυστυχῶς, μερικοί ἀπό ἐμᾶς ἔχουμε παράλογες ἀπαιτήσεις ἀπό τούς ἄλλους. Θέλουμε οἱ ἄλλοι νά ἔχουν τόν ἴδιο μέ ἐμᾶς πνευματικόν χαρακτήρα.

Ὅταν κάποιος ἄλλος δέν συμφωνῇ μέ τόν χαρακτήρα μας, δηλαδή ἢ εἶναι ὀλίγον ἐπιεικής ἢ ὀλίγον ὀξύς, ἀμέσως βγάζομε τό συμπέρασμα ὅτι δέν εἶναι πνευματικός ἄνθρωπος. Ὅλοι χρειάζονται εἰς τήν Ἐκκλησίαν. Ὅλοι οἱ Πατέρες προσέφεραν τάς ὑπηρεσίας των εἰς Αὐτήν. Καί οἱ ἤπιοι χαρακτῆρες καί οἱ αὐστηροί. Ὅπως διά τό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἀπαραίτητα καί τά γλυκά καί τά ξινά, καί τά πικρά ἀκόμη ραδίκια (τό καθένα ἔχει τίς δικές του οὐσίες καί βιταμίνες), ἔτσι καί διά τό Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας. Ὅλοι εἶναι ἀπαραίτητοι.

Ὁ ἕνας συμπληρώνει τόν πνευματικόν χαρακτῆρα τοῦ ἄλλου καί ὅλοι εἴμεθα ὑποχρεωμένοι νά ἀνεχώμεθα ὄχι μόνον τόν πνευματικόν του χαρακτῆρα, ἀλλά ἀκόμη καί τίς ἀδυναμίες, πού ἔχει σάν ἄνθρωπος.

Καί πάλιν ἔρχομαι νά ζητήσω εἰλικρινῶς συγγνώμην ἀπό ὅλους, διότι ἐτόλμησα νά γράψω. Ἐγώ εἶμαι ἕνας ἁπλός Μοναχός καί τό ἔργον μου εἶναι νά προσπαθῶ, ὅσο μπορῶ, νά ἀπεκδύωμαι τόν παλαιόν ἄνθρωπον καί νά βοηθῶ τούς ἄλλους καί τήν Ἐκκλησίαν, μέσῳ τοῦ Θεοῦ διά τῆς προσευχῆς.

Ἀλλ' ἐπειδή ἔφθασαν μέχρι τό ἐρημητήριό μου θλιβερές εἰδήσεις διά τήν Ἁγίαν Ὀρθοδοξίαν μας, ἐπόνεσα πολύ καί ἐθεώρησα καλό νά γράψω αὐτά πού ἒνοιωθα.

Ἄς εὐχηθοῦμε ὅλοι νά δώσῃ ὁ Θεός τήν χάριν Του καί ὁ καθένας μας ἄς βοηθήσῃ μέ τόν τρόπον του διά τήν δόξαν τῆς Ἐκκλησίας μας.

Μέ πολύν σεβασμόν πρός ὅλους

Ἕνας Μοναχός Ἐρημίτης

(Ἅγιος Παΐσιος Ἁγιορείτης)

 

Ἡ μητέρα του εἶχε φροντίσει

Μοῦ τὸ διηγήθηκε μιὰ γυναίκα μὲ πανεπιστημιακὴ μόρφωση:

Στὶς δώδεκα τὰ μεσάνυχτα, χτύπησαν τὴν πόρτα στὴν Ἐκκλησία. Ἦταν μία γριούλα. Καὶ ζητοῦσε παπᾶ, νὰ πάει νὰ κοινωνήσει ἕναν ἄρρωστο.

Ὁ παπᾶς ἑτοιμάστηκε καὶ βγῆκε ἀμέσως μαζί της. Πλησιάζουν σὲ ἕνα φτωχὸ σπιτάκι, τύπου παράγκας. Ἡ γριούλα ἀνοίγει τὴν πόρτα καὶ μπάζει τὸν ἱερέα σὲ ἕνα δωμάτιο.

Καὶ νὰ, ξαφνικὰ, ὁ παπᾶς εὑρίσκεται ἐκεῖ μόνος μὲ μόνο τὸν ἄρρωστο.

Ὁ ἄρρωστος τοῦ δείχνει μὲ χειρονομίες τὴν πόρτα καὶ σκούζει.

- Φύγε ἀπὸ ἐδῶ! Ποιὸς σὲ ἐκάλεσε; Ἐγὼ εἶμαι ἄθεος. Καὶ ἄθεος θὰ πεθάνω.

Ὁ παπᾶς τὰ ἔχασε.

- Μὰ δὲν ἦλθα ἀπὸ μόνος μου! Μὲ ἔκαλεσε ἡ γριά!

- Ποιὰ γριά; Ἐγὼ δὲν ξέρω καμμιὰ γριά!

Ὀ παπᾶς, καθὼς στέκει ἀπέναντί του, βλέπει ἐπάνω ἀπὸ τὸ κεφάλι τοῦ ἄρρωστου, μία φωτογραφία μὲ τὴν γυναίκα ποὺ τὸν ἐκάλεσε.

Τοῦ λέει, ἐνῶ τοῦ δείχνει τὸ πορτραῖτο.

- Νὰ αὐτή!

- Ποιὰ αὐτή, Ξέρεις, τί λές, παπᾶ; Αὐτὴ εἶναι ἡ μάνα μου. Καὶ ἔχει πεθάνει χρόνια τώρα!

Γιὰ μιὰ στιγμὴ πάγωσαν καὶ οἱ δύο. Αἰσθάνθηκαν δέος. Ὁ ἄρρωστος ἄρχισε νὰ κλαίει. Καὶ ἀφοῦ ἔκλαψε, ζήτησε νὰ ἐξομολογηθῆ. Καὶ μετά, ἐκοινώνησε.

Ἡ μητέρα του εἶχε φροντίσει ἀπὸ τὸν οὐρανό, νὰ τοῦ δείξει τὸν δρόμο τῆς σωτηρίας.

Πρωτ. Δημήτριος Ντοῦτκο

Γλῶσσα ὑπὸ διάλυση

Ἕνα σημερινό παιδί πού θά πρωτοπάει στό σχολεῖο, ἀκόμη κι ἄν δέν ἔχει προδιδαχθεῖ κατ’ οἶκον, γνωρίζει περισσότερες ἀγγλικές παρά ἑλληνικές, ἀρχαῖες καί λόγιες, λέξεις, ἐκτός βέβαια ἀπό ἐκεῖνες πού εἶναι ἐν χρήσει καί σήμερα. Καί ὅμως μποροῦσε νά γνωρίζει πολλές, ἄν εἶχε μάθει κάποιες προσευχές. Τό «Πάτερ ἡμῶν» μπορεῖ νά γίνει ἕνα ἄριστο δεῖγμα γλωσσικῆς διδασκαλίας. Ὅμοια καί ὁ «Ἀκάθιστος Ὕμνος», πού ἦταν ἐπί 1.500 χρόνια ὁ οἱονεί ἐθνικός μας ὕμνος. Ὅμως, γιά λόγους εὐκολίας ἤ γιά λόγους κάλπικου προοδευτισμοῦ, ἀποκοπήκαμε ἀπό αὐτά, γκρεμίσαμε ὅλα τά γλωσσικά μας ὀχυρά καί μάλιστα τήν ὥρα πού ὁρμοῦσε πάνω μας τό ξένο γλωσσικό τσουνάμι. Ἡ ἀγγλοπλημμύρα ἔχει κατακλύσει τά πάντα, ἔχει εἰσορμήσει στή σκέψη καί στό στόμα τῶν παιδιῶν ἀπό τή νηπιακή τους ἡλικία. Ἡ γλῶσσα, κατά μία ἔννοια, εἶναι πατρίδα. Τήν ἀπαρνηθήκαμε καί πνευματικά ἐξοριστήκαμε ἀπό τόν ἑαυτό μας. Παραβλέψαμε τοῦτο τό ἰδιαίτερα σημαντικό, ὅτι δηλαδή ἕνας λαός πού ἀποστρέφεται τήν γλῶσσα καί τήν γραφή του, εἶναι σάν νά διαγράφει τήν ὑπογραφή του ἀπό τή Magna Carta τῆς ἀνεξαρτησίας του.

Ὅλη ἡ ἱστορική μας ὕπαρξη ἦταν –κι ἀκόμη εἶναι– κρεμασμένη ἀπό μία κλωστή: τή γλῶσσα. Ἄν κοπεῖ –καί τώρα μένουν ἐλάχιστες ἶνες– θά πέσουμε στά τάρταρα τῆς λησμονιᾶς. Θά κυκλοφοροῦμε ἀνάμεσα στά μνημεῖα, ὅπως οἱ φελλάχοι γύρω ἀπό τίς πυραμίδες καί τή Σφίγγα. Θά χάσουμε τήν ἐπαφή μέ ὅ,τι τροφοδοτοῦσε καί ὑδροδοτοῦσε τήν πνευματική μας ζωή καί διαμόρφωνε τό ὑπερήφανο ἑλληνικό ἦθος. Πού δέν εἶχε καμμία σχέση μέ τόν κακῶς ἐννοούμενο σήμερα ἐθνικισμό. Δέν ἔχουμε συμπληρώσει οὔτε 200 χρόνια ἐλεύθερου πολιτικοῦ βίου. Μπορεῖ ὅσα πράξαμε στή διάρκεια τοῦ μικροῦ αὐτοῦ χρονικοῦ διαστήματος νά μήν εἶναι ἐπαινετά, δέν εἶναι ὅμως ὅλα ἀξιοκατάκριτα. Στίς διεθνεῖς μας σχέσεις ὑπήρξαμε πάντοτε συνεπεῖς. Ἡ Ἑλλάς δέν πρόδωσε ποτέ της σύμμαχο, ἄν καί οἱ σύμμαχοι συχνά τήν πρόδωσαν οἰκτρά. «Ἡ Ἑλλάς εἶναι μικρή χώρα, γιά νά διαπράξει τόσο μεγάλη προδοσία», ἦταν μιά μνημειώδης ἀπάντηση τοῦ Ἐλευθερίου Βενιζέλου, ὅταν τοῦ ζητήθηκε νά «λησμονήσει» τή συμμαχία μέ τή Σερβία. Σήμερα, δυστυχῶς, πού δεχόμαστε βολές ἀπό ποικίλες πλευρές, δέν πρέπει νά ἐγκαταλείπουμε τό πολιτικό ἔρεισμα τῆς ἠθικῆς – χωρίς ὡστόσο νά γινόμαστε ἀφελεῖς. Στή χωρίς συνείδηση ἀνήθικη δράση τῶν ἐχθρῶν μας ἐμεῖς πρέπει νά ἀντιτάσσουμε μία ἠθική δραστηριότητα, συνδυασμένη μέ ἔντονο ζῆλο. Καί ἕνας τέτοιος ζῆλος πρέπει νά γίνει ἡ μελέτη καί ἡ οἰκείωση τοῦ γλωσσικοῦ καί ἱστορικοῦ μας παρελθόντος.

Αὐτό μᾶς ξαναφέρνει καί πάλι στό αἰώνιο πρόβλημα τῆς παιδείας. Κάθε χρονιά, οἱ ἐκπαιδευτικοί, ἀντί νά μελετοῦν βιβλία γιά νά μορφωθοῦν, ὑποχρεώνονται νά διαβάζουν ὑπουργικές ἐγκυκλίους γιά νά ἐνημερωθοῦν. Καί μέσα σ’ αὐτές τίς φλύαρες καί ἀκατάληπτες ἐγκυκλίους, στά πολυσέλιδα σέ ὄγκο βιβλίου ὑπομνήματα, καμμιά ὑπόμνηση γιά τό βάθεμα τῆς γλώσσας, γιά τήν προστασία τῆς ἑλληνικῆς γραφῆς. Ἔτσι, τά παιδιά περιορίζονται σέ μιά γλῶσσα-φλούδα καί γιά τήν εὐρύτερη κατάρτισή τους στρέφονται πρός τά Ἀγγλικά. Ἀλλ’ ὅπως εἴχαμε γράψει παλαιότερα, ὅποιος ὑποχωρεῖ ἀπό τή γλῶσσα του, ὑποχωρεῖ καί ἀπό τίς ἀξίες πού αὐτή ἡ γλῶσσα ἐκφράζει. Καί εἶναι θλιβερό νά σκέπτεται κανείς ὅτι τίς πρῶτες μεγάλες ἀξίες τῆς ζωῆς στή δική μας περίπτωση ἔχει ἐκφράσει μέ ἀνυπέρβλητο λόγο καί τρόπο ὁ Ὅμηρος. Οἱ ἀξίες τοῦ θεϊκοῦ κόσμου στόν Ὅμηρο δέν εἶναι παρά προβολή τῶν ἀξιῶν πού ἀναγνώριζαν γιά τή ζωή τους οἱ τότε ἄνθρωποι. Μέ ἄλλα λόγια, δέν εἶναι οἱ θεοί αὐτοί πού κατέβασαν τίς ἀξίες στούς Ἕλληνες, ἀλλ’ οἱ Ἕλληνες εἶναι αὐτοί πού ὕψωσαν τίς ἀξίες τους ὥς τούς θεούς.

«Τό τοπίο γίνεται λόγος», εἶχε γράψει ποιητικά ὁ Κων/νος Τσάτσος. Ἡ ὀμορφιά τοῦ τοπίου καθρεφτιζόταν ἀπό τά χρόνια τά παλιά στή γλῶσσα καί στή γραφή μας. Κανένα φυσικό τοπίο στή γῆ δέν ἔχει τήν ποικιλία, τήν ἐκφραστικότητα, τή γλυκύτητα, συνδυασμένη μέ τραχύτητα, πού εἶχε τό ἑλληνικό τοπίο. Γιά λόγους χρησιμοθηρικούς, καταστρέψαμε τοῦτο τό τοπίο καί πιό πολύ τό ἀνυπέρβλητο ἀττικό μέ τά μαγευτικά ἡλιοβασιλέματα καί τίς ὑπέροχες νύκτες του. Μοιραῖα ἦλθε καί ἡ σειρά τοῦ ἑλληνικοῦ λόγου, τοῦ πιό ἀνυπέρβλητου τοπίου στή χώρα τοῦ πνεύματος. Κάποτε ἕνας φίλος μου παλαιοβιβλιοπώλης, ὁ ἀείμνηστος Γεράσιμος Χαλκιόπουλος, εἶχε πεῖ σ’ ἕναν βιβλιόφιλο ὑπουργό: «Προσέχτε, τή γλῶσσα! Θά’ ρθεῖ καιρός πού οἱ νέοι μας θά… γκαρίζουν»! Δυστυχῶς δέν διαψεύστηκε. Αὐτό πού πλασσάρεται σήμερα σάν ἑλληνικός λογόηχος εἶναι σκέτος ὀγκανισμός. Χάνεται σταδιακά ἡ εὐγένεια τῆς προφορᾶς. Χάνεται καί ἡ σωστή ἐκφορά λόγου. Ἀκόμη καί κάποιοι παρουσιαστές, ἐκφωνητές, ὁμιλητές στό ραδιόφωνο καί στήν τηλοψία μιλοῦν σάν νά κάνουν «μπουρμπουλῆθρες». Γιά κάποιους εἶναι ἀπαραιτήτως ἀναγκαῖοι οἱ ὑπότιτλοι. Καλό θά ἦταν ἐπίσης κάποιοι πολιτικοί, προτοῦ ἀποφασίσουν νά βγοῦν στό «γυαλί», νά ἐπισκεφθοῦν κάποιο λογοθεραπευτή καί νά τούς διδάξει μερικές γλωσσικές ἀσκήσεις. Ἡ ὡραία ταινία «Ὁ λόγος τοῦ βασιλιᾶ» εἶναι ἐπ’ αὐτοῦ πολύ διδακτική. Γι’ αὐτό συνιστῶ –αὐτό δέν σημαίνει ὅτι θά ἀκουστῶ– στό ἁμαρτωλό ὑπουργεῖο κακοπαιδείας ν’ ἀφήσει τίς μεγαλοστομίες καί τά ρηξικέλευθα δῆθεν προγράμματα καί νά ἐπιβάλει σάν βασική διδακτική ἀρχή τό «Ἀνάγνωση καί Γραφή». Σωστή γραφή καί καλή ἀνάγνωση προσφέρουν καλή ὀργάνωση στό μυαλό, δεξιότητα στό χέρι, εὐχέρεια στήν ὁμιλία, ἔτσι πού εἶναι εὐχερέστερη ἡ ἐπικοινωνία. Εἶναι θλιβερό ἡ εὐγλωττία τοῦ σημερινοῦ Ἕλληνα νά ἐπιδεικνύεται μόνον ὅταν… βρίζει!

Σαράντος Καργάκος

Σβήσαμε τὴν ἀπὸ μέσα φωτιὰ ποὺ μᾶς ζέσταινε

Ζαλίζεται κανένας κι ἀπελπίζεται, βλέποντας σὲ ποιὸν καιρὸν ζοῦμε. Σ᾿ ἕναν καιρὸ ὁλότελα παλαβὸν καὶ σκοτισμένον ποὺ ἡ τρέλλα κι ἡ ἀνοησία ἔχουνε κυριαρχήσει ἐπάνω σ᾿ ὅλον τὸν κόσμο...

Κάθουμαι καὶ συλλογίζουμαι κι ἀπορῶ πῶς οἱ σημερινοὶ ἄνθρωποι ἔχουνε τὴν ἰδέα πὼς πηγαίνουνε μπροστά, πὼς προοδεύουνε σὲ ὅλα, ἐνῶ στ᾿ ἀλήθεια πηγαίνουνε ὅλο καὶ πίσω, κατεβαίνουνε ὅλο καὶ παρακάτω;...

Ἀπ᾿ ὅλα λείπει κάποια οὐσία, κάποια νοστιμάδα, ποὺ εἴχανε ἄλλη φορά, λείπει ἡ θέρμη τῆς ζωῆς καὶ τῆς ἀγάπης, γιατὶ ἅπλωσε ἡ ψύχρα τοῦ θανάτου, ἡ ἀπιστία στὸν Θεὸ κι ἡ πίστη στὴ μηχανή.

Ἡ μηχανὴ στόμωσε τὰ αἰσθήματά μας καὶ σφάλισε μέσα μας τὴν πηγὴ ποὺ ἀνάβρυζε κάθε ἀληθινὴ πνευματικὴ χαρά. Σκότωσε τὴν ἁπλότητα. Ἡ μηχανὴ εἶναι ψυχρὴ γιατὶ εἶναι γέννημα τοῦ μυαλοῦ, γέννημα τῆς «ψυχρῆς λογικῆς». Πῶς νὰ μὴν παγώση ὁ μέσα μας ἄνθρωπος καθισμένος ἐπάνω στὸν Βόρειο Πόλο τοῦ μυαλοῦ; Θυσιάσαμε τὰ πρωτοτόκια γιὰ νὰ φᾶμε τὴ φακή. Χαλάσαμε τὸν μέσα μας ἄνθρωπο γιὰ νὰ βολέψουμε μόνο τὸν ἀπ᾿ ἔξω ἄνθρωπο. Σβήσαμε τὴν ἀπὸ μέσα φωτιὰ ποὺ μᾶς ζέσταινε, γιὰ νὰ ἀνάψουμε ἀπ᾿ ἔξω ἀπὸ τὸ σπίτι μας μιὰ φωτιὰ ψυχρή, ποὺ δὲ ζεσταίνει, καὶ θαρροῦμε πὼς θὰ ζεσταθοῦμε κυττάζοντας τὴν ψεύτικη φεγγοβολή της. Πιστέψαμε πὼς ἔτσι θὰ βροῦμε τὴν ἄκρη τῶν δεινῶν μας καὶ πάσα εὐτυχία, κι ἀντὶς αὐτό, περιπλεχθήκαμε σὲ μεγάλες ἀγωνίες καὶ σὲ βάσανα καινούργια ποὺ δὲν τὰ ξέραμε πρωτύτερα. Ἀλλὰ μία φορὰ ποὺ πήραμε αὐτὸν τὸν δρόμο, τραβᾶμε τὸν κατήφορο ὅλο με περισσότερη φόρα, ἂν καὶ βλέπουμε πὼς ὁ δρόμος ποὺ περπατᾶμε εἶναι ἔρημος καὶ κρύος. Γυρεύουμε νὰ βροῦμε ξεκούραση τρέχοντας ἀπάνω σὲ τριβόλους, ὀνειρευόμαστε περιβόλια στὴ Σαχαλίνα ποὺ δὲν φυτρώνει τίποτα...

Αὐτὴ λοιπὸν ἡ κρυάδα σκεπάζει σήμερα ὅσα κάνει ὁ ἄνθρωπος μὲ τὰ χέρια του, μὲ τὸ μυαλό του καὶ μὲ τὴν καρδιά του. Κύτταξε τὰ σπίτια του, τ᾿ ἁμάξια του, τ᾿ ἅρματά του, τὰ ροῦχα του, τὰ καράβια του, τὰ μαγαζιά του, τὰ βιβλία του, ὅλα ὅ,τι κάνει. Ἂν ὑπάρχει ἀκόμα πουθενὰ λιγοστὴ πνοή, λιγοστὴ ζεστασιά, αὐτὴ βγαίνει ἀπ᾿ ὅ,τι βαστᾶ ἀπ᾿ τὰ περασμένα, εἴτε στὸ χτίριο, εἴτε στὸ καράβι, εἴτε στὴ ζωγραφική, εἴτε στὸ βιβλίο, ἀπ᾿ ὅ,τι γεννήθηκε τότε ποὺ ἤτανε πιὸ ἁπλὸς καὶ πιὸ ἀληθινός.

Γιατὶ, ὅπως τὸ κάθε πράγμα, ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἄνθρωπος ὅσο στέκεται μέσα στὰ φυσικὰ σύνορά του. «Μὰ ποιὰ εἶναι αὐτὰ τὰ φυσικὰ σύνορά του;» ρωτᾶνε πολλοί. «Μήπως δὲν βρίσκεται μέσα στὰ σύνορά του κάνοντας ὅ,τι μπορεῖ νὰ κάνει κι ὅ,τι θέλει νὰ κάνει;» Κατὰ τὴ δική μου τὴν ἁπλὴ γνώμη δὲν βρίσκεται ὁ ἄνθρωπος μέσα στὰ σύνορά του κάνοντας ὅ,τι μπορεῖ καὶ ὅ,τι θέλει. Εἶναι σὰν τὸ μωρὸ παιδί, ποὺ σὰν τ᾿ ἀφήσεις νὰ κάνει ὅ,τι θέλει, γρήγορα θὰ γκρεμισθεῖ καὶ θὰ σκοτωθεῖ. Ὁ ἐγωϊσμὸς καὶ ἡ περηφάνεια θὰ τὸν σπρώξει σ᾿ ἕνα δρόμο ποὺ δὲν εἶναι γιὰ τὰ πόδια του. Γι᾿ αὐτὸ κι ὁ Θεὸς τοῦ ἔβαλε σύνορο, γιὰ νὰ μὴν πάγει στὴν καταστροφή του. Τοῦ 'δωσε νόμο πού, σύμφωνα μ᾿ αὐτόν, χρωστᾶ νὰ πορεύεται. «Ἂν ἀκούσετε αὐτὰ ποὺ λέγω, εἶπε, τὰ ἀγαθὰ τῆς γῆς θὰ φᾶτε. Μὰ ἂν δὲν μ᾿ ἀκούσετε, θὰ σᾶς φάγει ἡ μάχαιρα (ὁ θάνατος)». Νά, γύρισε καὶ κύτταξε, τί γίνεται σήμερα; Ὁ ἄνθρωπος ποτὲ δὲν εἶχε στολίσει μὲ τόσα ψεύτικα στολίδια «τὸ ἔξωθεν τοῦ ποτηρίου καὶ τῆς παροψίδος». Γέμισε τὸν κόσμο ἀπὸ μηχανές, δοῦλες τάχα ποὺ ὑπηρετᾶνε τὸν ἀφέντη τους. Μὰ ποτὲ δὲν ἤτανε ὁ ἄνθρωπος τόσο δυστυχισμένος, τόσο φοβισμένος, τόσο ἀπροστάτευτος, τόσο σαστισμένος, τόσο φτωχὸς σὲ ἀληθινὰ πλούτη!

Φώτης Κόντογλου

Πρώτη μέρα στὸ σχολειό

«Τόση βιάση καὶ σπουδή;
Γιὰ ποῦ πᾶς, καλὸ παιδί;
Κίνησες νωρὶς-νωρὶς
καὶ τρεχάτος προχωρεῖς;

Στάσου δὰ νὰ διασκεδάσεις
μὲ τὶς ὀμορφιὲς τῆς Πλάσης!
Κόψε ἀπ᾿ τὰ περβόλια πάλι
τοῦ χινόπωρου τὰ κάλλη!»

«Νὰ σταθῶ; Δὲν εὐκαιρῶ,
γιατὶ πάω στὸ φτερό.
Καὶ ποῦ πάω, νὰ στὸ πῶ;
Στὸ σχολειό μου π᾿ ἀγαπῶ!

Ἄνοιξε γιὰ πρώτη μέρα.
Βλέπεις τὰ παιδιὰ ἐκεῖ πέρα;
Ἔχουν μόνα τους ταιριάξει
χωριστὰ κάθε μιὰ τάξη».

«Εἶσαι, βλέπω, μαθητής.
Μὰ στὸν ὦμο τὶ κρατεῖς,
ποὺ μὲ τὴ ματιὰ τὴν πρώτη
σ᾿ ἔκαμα γιὰ στρατιώτη;»

«Εἶναι τ᾿ ἄρματά μου αὐτά,
τ᾿ ἀκριβά τ᾿ ἀγαπητά:
Τὸ κοντύλι μου κι ἡ πλάκα,
τὸ βιβλίο μου στὴ σάκα.

Κι ἔλα πιὰ νὰ σὲ χαρῶ,
μὲ ρωτᾶς κι ἀργοπορῶ...
Εἶναι ἡ ὥρα περασμένη,
ἄκου, ὁ κώδωνας σημαίνει.

Τέλλος Ἄγρας

Ἡ Φιλοκαλία, ὁ μηδενισμός καί ἡ κρίση

Σέ περιόδους μεγάλων κρίσεων στούς λαούς, ἡ κύρια ἐργασία τοῦ διανοούμενου ὀφείλει νά εἶναι ἡ ἀνάδειξη ἐκείνων τῶν στοιχείων τοῦ πολιτισμοῦ καί τῶν παραδόσεων πού μποροῦν νά βοηθήσουν στήν ἀνάταξη τῆς συλλογικῆς κατάθλιψης καί τήν ἀναζωπύρωση τῶν ἑστιῶν δημιουργικῆς δράσης.

Αὐτό ἀκριβῶς ἔκαναν αἴφνης ἄνθρωποι σάν τόν Χέγκελ ἤ τόν Γιάσπερς σέ ἀντίστοιχα πολύ δύσκολες στιγμές τοῦ ἔθνους τους. Ἄλλωστε τό νά κατηγορεῖ ἡ Ἰνδία τόν ἰνδουισμό ἤ τό Ἰράκ τόν μουσουλμανισμό γιά τίς κακοτυχίες τους, αὐτό μόνο σέ βαθύτερη παρακμή, λόγω ἀπελπισίας, θά μποροῦσε νά ὁδηγήσει. Σέ στιγμές κρίσης, λοιπόν, ἀναζητοῦμε καταρχήν τά στοιχεῖα ἐκεῖνα πού ἐπιτρέπουν τήν ἀναγέννηση καί τήν ἐλπίδα. Ἄραγε αὐτό εἶναι πού κάνει ὁ Στέλιος Ράμφος μέ τό τελευταῖο του βιβλίο, ὅσο καί μέ τό μπαράζ τῶν συνεντεύξεων ποῦ ἀκολούθησε;

Στήν εἰκοσαετία πού διδάσκω στήν τριτοβάθμια θεολογική ἐκπαίδευση, στήν Ἑλλάδα καί στό ἐξωτερικό, ἔχω συναντήσει μόλις δύο ἤ τρεῖς ἀνθρώπους πού ἔχουν διαβάσει ὁλόκληρη τή Φιλοκαλία. Τό βιβλίο αὐτό, πού δημιουργήθηκε ἀπό μοναχούς γιά μοναχούς, ἐκδόθηκε μετά τό '60 στήν Ἑλλάδα καί διαβάστηκε γενικῶς ἐλάχιστα. Τό πρόβλημα ὡστόσο εἶναι πώς τό περιεχόμενό του ἐλάχιστα ταυτίζεται μέ αὐτό πού προτείνει ὁ Ράμφος. 

Καταρχήν ἡ Φιλοκαλία δέν περιέχει μόνο μία ἀνθρωπολογία, ἀλλά σειρά ἀνθρωπολογιῶν, μέ σημαντικές διαφορές μεταξύ τους, οἱ ὁποῖες ἀνταποκρίνονται στή μακρά ἐξέλιξη δεκατεσσάρων αἰώνων: εἶναι ἐντελῶς διαφορετική ἡ Πλατωνίζουσα καί καθαρά νοησιαρχική ἀνθρωπολογία καί γνωσιολογία τοῦ συγγραφέα τῶν ἀπόψεων τοῦ Ἀντωνίου ἤ τοῦ Εὐάγριου (Νεῖλος ὁ Ἀσκητής), ἀπό τή μυστηριοκεντρική ἀνθρωπολογία τοῦ Μάρκου τοῦ Ἀσκητῆ, ἤ τόν ἐσωτερισμό τοῦ Μακάριου, ἤ ἀκόμα, φυσικά, ἀπό τόν μοντέρνο ψυχοσωματικό ὁλισμό τοῦ Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητῆ καί τήν ἱερή σωματοκεντρικότητα τοῦ Γρηγορίου Παλαμᾶ. Εἶναι ἐντελῶς παράδοξη ἄλλωστε ἡ θέση τοῦ Ράμφου πώς ὁ ἀνατολικός χριστιανισμός δέν διαθέτει κἄν ἀνθρωπολογία: ἡ ἀπόλυτη ἰσότητα καί ἀκεραιότητα τῶν δύο φύσεων τοῦ Χριστοῦ στή Δ' Οἰκουμενική Σύνοδο, καθώς καί ὁ μακρύς ἀντί-μονοφυσιτικός ἀγώνας, πού κατέληξε στή λαμπρή διατύπωση τῆς ἀπόλυτης ἐλευθερίας τῆς ἀνθρώπινης βούλησης, γιά πρώτη φορά στήν Ἱστορία, στόν Μάξιμο τόν Ὁμολογητή καί τή Στ' Οἰκουμενική Σύνοδο, ἐνάντια στήν παθητικότητα τῆς βουδιστικῆς Ἀνατολῆς, θά ἀρκοῦσαν γιά νά τό ἀποδείξουν αὐτό. Ὑπάρχει μιὰ διαδικασία ὡρίμανσης τῆς ὀρθόδοξης ἀνθρωπολογίας, τῆς ὁποίας τά ἴχνη φαίνονται καί στή Φιλοκαλία καί πρός τήν ὁποία σήμερα στρέφεται τό ἐνδιαφέρον πολλῶν εἰδικῶν στή Δύση.

Πέραν αὐτῶν καμιά πρωτοκαθεδρία τοῦ αἰσθήματος δέν ἐπιτρέπει ἡ Φιλοκαλία. Τόσο τό αἴσθημα ὅσο καί ὁ νοῦς περιορίζονται, στή διαδικασία τῆς προσευχῆς, τόσο ὅσο χρειάζεται γιά νά ἀποφευχθεῖ ἡ πιθανή εἰδωλοποιητική τους λειτουργία - κυρίως μάλιστα τοῦ αἰσθήματος! Παραμένει βεβαίως παράδοξη ἡ θέση τοῦ Ράμφου πώς μηδενιστής εἶναι ὁ ἄνθρωπος τοῦ αἰσθήματος· κατά τόν Χάϊντεγκερ (στό ἔργο του γιά τόν Νίτσε) αἰτία τοῦ μηδενισμοῦ εἶναι μᾶλλον, ἀντιθέτως, ἡ αὐτοτοποθέτηση τοῦ σκεπτόμενου ὑποκειμένου ὡς προϋπόθεση κάθε ἀντικειμενικῆς μεταφυσικῆς του Εἶναι - καί ἡ βούληση γιά δύναμη πού ἀκολουθεῖ. Ὁ ἄνθρωπος τοῦ αἰσθήματος δέν εἶναι μηδενιστής, ἀντίθετα πιστεύει σέ ἀξίες. Γίνεται μηδενιστής ὅμως ὅταν γίνει φίλαυτος, ὅταν χάσει δηλαδή τήν κοινότητα. Ἀλλά αὐτός ὁ «θερμός» μηδενισμός θεραπεύεται μᾶλλον πιό εὔκολα ἀπό τόν «ψυχρό» μηδενισμό τοῦ λογικισμοῦ.

Τό μεγαλύτερο ὅμως σφάλμα εἶναι τό νά ταυτίζει κανείς τή Φιλοκαλία μέ τόν ὀρθόδοξο χριστιανισμό ἐν γένει, ἤ ἀκόμα μέ τόν τρόπο βίωσης τῆς εὐχαριστιακῆς κοινότητας ἀπό μέρους τῶν πιστῶν ἀνά τούς αἰῶνες. Ὑπάρχει σχέση ἀλλά ὄχι ταύτιση. Πέραν αὐτοῦ, ἄλλωστε, γιά νά μείνουμε στό θέμα μας, ἡ Ἑλλάδα κατά τόν τελευταῖο αἰώνα ὑπέφερε πολύ περισσότερο ἀπό τόν ἠθικισμό, τόν εὐσεβισμό καί τόν νομικισμό πού ἔφεραν κάποιες ὀργανώσεις, παρά ἀπό τή Φιλοκαλία, πού ἀγνοεῖ ὅλα τά παραπάνω!

Ποιά εἶναι τά στοιχεῖα τῆς Φιλοκαλίας ὅμως πού θά μποροῦσαν νά βοηθήσουν μιὰ σύγχρονη ἀνθρωπολογία ἡ ὁποία θά μποροῦσε ἐπίσης νά ὁδηγήσει καί σέ ἱστορική ἀνάπτυξη; Ἀναφέρω μερικά ἐπιγραμματικά: ἡ ἔμφασή της στήν ἀνάγκη ρεαλιστικῆς αὐτογνωσίας (κάτι στό ὁποῖο περιλαμβάνεται καί τό ἀσυνείδητο), ἡ ἔμφαση στήν ἀνάγκη κοινωνικοποίησης τοῦ φίλαυτου θελήματος, ὁ τελικός τονισμός τῆς ψυχοσωματικῆς ὑφῆς τοῦ ἀνθρώπου καί ἡ ἀνάγκη ψυχοσωματικῆς μετοχῆς/συναλήθευσης τοῦ ἀνθρώπινου ὅλου, ἡ ἀποφασιστική συναίρεση ἀτομισμοῦ-κοινωνικότητας καί συν-εὐθύνης ὅλων γιά ὅλα καί ὅλους. Δέν εἶναι καλύτερα νά ἀρχίσουμε νά συζητοῦμε αὐτά παρά ὁτιδήποτε ἄλλο; 

π. Νικόλαος Λουδοβῖκος

Μὴ μᾶς ξεχνᾶς!

Πρό διετίας ἦλθε στήν χώρα μας καί μίλησε στό Μέγαρο Μουσικῆς ἐνώπιον πολυπληθεστάτου ἀκροατηρίου ὁ διάσημος ἀμερικανοεβραῖος ψυχίατρος Ἴρβιν Γιάλομ. Τό θέμα του ἦταν «Ἡ ἀντιμετώπιση τοῦ θανάτου». Συνεπής ἄθεος ὁ ἴδιος, ἔκανε ἕνα «κήρυγμα», πού εἶχε τό ἑξῆς τελικό «δίδαγμα»:

«Ἐπιχειρῆστε νά ζήσετε χωρίς τά προστατευτικά ‘κιγκλιδώματα’ πού προσφέρουν οἱ διάφορες θρησκεῖες - ἐννοῶ κάποια μορφή συνέχειας ἤ ἀθανασίας, πού ἀρνεῖται τό τελεσίδικο τοῦ θανάτου. Νομίζω ὅτι μποροῦμε νά ζήσουμε καλά χωρίς αὐτά τά κιγκλιδώματα...»

Ὅμως, τό παράξενο εἶναι, ὅτι ὁ ἴδιος (σέ πρόσφατο βιβλίο του) περιγράφει πόσο τόν συγκλόνισε ἕνα «πολύ ζωντανό» (ὅπως τό λέει) ὄνειρο, πού εἶδε τήν ἑπομένη νύχτα μετά τήν κηδεία τῆς μητέρας του: «Ἀκούω τήν μάνα μου νά οὐρλιάζει τό ὄνομά μου. Τρέχω πρός τό σπίτι τῆς παιδικῆς μου ἡλικίας καί τήν βλέπω καθισμένη στήν σκάλα νά μοῦ φωνάζει: ‘Μή μᾶς ξεχνᾶς! Μή μᾶς ἀφήνεις νά χαθοῦμε’. Ἡ μάνα μου δὲν ἦταν πεθαμένη. Ἦταν ζωντανή καί μέ φώναζε...»!

Καί καταλήγει ὁ Γιάλομ: «Πᾶνε τώρα δεκαοκτώ χρόνια ἀπό τόν θάνατο τῆς μητέρας μου, ἀλλά ἡ εἰκόνα αὐτοῦ τοῦ ὀνείρου ἀντιστέκεται στὴ φθορὰ καί λάμπει ἀκόμα πεντακάθαρα στό μυαλό μου. Κι ἐγώ ὑπάκουσα στήν κραυγή τῆς μάνας μου. Προσπαθῶ νά τήν θυμᾶμαι. Ἡ φράση ‘μή μᾶς ξεχνᾶς’ πάντα μὲ συγκινεῖ... καί τήν ἔχω περάσει σέ ἔργα μου»!

Ἀβίαστα ξεπηδᾶνε κάποια ἐρωτήματα. Ἀφοῦ ὁ ἄθεος «ἱεροκήρυκας» Γιάλομ δέν παραδέχεται κάποια συνέχεια μετά τόν θάνατο, καί τήν θεωρεῖ ψεύτικο ‘προστατευτικό κιγκλίδωμα’, τότε:

Πῶς δίνει τόσο μεγάλη σημασία σέ ἕνα ὄνειρο, πού τόσο ἔντονα μαρτυρεῖ γιὰ μιὰ ζωντανὴ συνέχεια μετά τόν θάνατο;

Γιατί «ἡ εἰκόνα αὐτοῦ τοῦ ὀνείρου ἀντιστέκεται στὴ φθορὰ καί λάμπει ἀκόμα πεντακάθαρα στό μυαλό του» μετά ἀπό 18 χρόνια;

Γιατί νιώθει τήν ἀνάγκη νὰ ὑπακούσει στό οὐρλιαχτό-παράκληση τῆς ‘πεθαμένης’ μάνας του;

Μήπως μέ ὅλα αὐτά, ἀρνεῖται κι αὐτός - χωρίς νά τό θέλει – τό τελεσίδικο τοῦ θανάτου;

Τό Πάσχα γιορτάζουμε τήν «ἀπάντηση» τοῦ Ἀληθινοῦ Θεοῦ στό οὐρλιαχτό-παράκληση «μή μᾶς ξεχνᾶς» ὅλων τῶν φυλακισμένων στά ‘ταμεῖα τοῦ ἅδη’ ψυχῶν.

Τήν Μεγάλη Παρασκευή, στά ἐγκώμια τοῦ Ἐπιταφίου ψάλλουμε:

«Ἰησοῦ Χριστέ μου, Βασιλεῦ τοῦ παντός, τί ζητῶν τοῖς ἐν τῷ Ἅδῃ ἐλήλυθας; ἤ τό γένος ἀπολῦσαι τῶν βροτῶν;» Δηλαδή: «Τί ζητοῦσες, Χριστέ μου, καί κατέβηκες στόν ἅδη, παρά τό νά ἐλευθερώσεις τούς ἐκεῖ νεκρούς;»

«Ὤ χαρᾶς ἐκείνης! ὤ πολλῆς ἡδονῆς! Ἰησοῦ ἧς τούς ἐν Ἅδῃ πεπλήρωκας, ἐν πυθμέσι φῶς ἀστράψας ζοφεροῖς!» Δηλαδή, «μέ πόση χαρά καί μέ πόση ἡδονή γέμισες τούς αἰχμαλώτους τοῦ ἅδη, ἀστράπτοντας τό Φῶς Σου μέσα στά ζοφερά του σκοτάδια!»

Ὁ Χριστός δέν μᾶς ξέχασε. Δέν μᾶς ἄφησε νά χαθοῦμε. Ἀλλά ἔλαβε ἀνθρώπινη σάρκα, πάλαιψε μέ τόν θάνατο καί τόν νίκησε γιά χάρη μας. Καί ἔτσι μᾶς ἔδωσε τήν δυνατότητα νά πετάξουμε ὅλα τά ψεύτικα «προστατευτικά κιγκλιδώματα» τῆς ἄθεης ‘φιλοσοφίας’ καί ‘ψυχολογίας’, καί νά στηριχτοῦμε στόν ἄδειο Τάφο Του. Στόν Πανάγιο Τάφο Του, τόν Ὁποῖο ὁ Ἴδιος ἄδειασε αὐτεξουσίως μέ τήν Ζωοποιό Του Ἀνάσταση! 

Ἀρχιμανδρίτης Βαρνάβας Λαμπρόπουλος

Ἡ Αὐγουλοῦ

Μ’ ἔμαθε νὰ προσεύχωμαι κατανυκτικὰ καὶ μὲ δάκρυα μία ἁπλῆ γυναικούλα, ποὺ κατοικοῦσε στὸ Πέραμα Πειραιῶς καὶ τὴν ἀποκαλοῦσαν περιφρονητικὰ ὄχι μὲ τ’ ὄνομά της, ἀλλὰ μὲ τὸ παρατσούκλι «ἡ Αὐγουλοῦ», γιατὶ πούλαγε φρέσκα αὐγά, νὰ ἐξοικονομήση τὸν «ἄρτον τὸν ἐπιούσιον».

Ὡς περιοδεύων πέρασα μιὰ μέρα ἀπ’ τὸ φτωχικό της σπίτι, γιὰ νὰ εἰσπράξω μιὰ συνδρομὴ γιὰ τὸ περιοδικὸ ΖΩΗ. Ἡ ἴδια ἀπουσίαζε καὶ βρισκόταν ἐκεῖ τὸ παιδί της, ποὺ διήρχετο τὴν ἐφηβεία. Ἔκαιγε τὸ καντήλι στὸ εἰκονοστάσι κι ἔκανα στὸ παιδὶ τὴν πρότασι, ἂν ἤθελε, μέχρι νὰ ᾽λθη ἡ μητέρα του νὰ προσευχηθοῦμε λιγάκι. Κάπως ἀδιάφορα κούνησε καταφατικὰ τὸ κεφάλι του καὶ εἶπε ἂς προσευχηθοῦμε. Ὅταν τελειώσαμε τὴν προσευχή, μοῦ λέει κάπως χαριτολογώντας: Ἄ, ἐσὺ δὲν ξέρεις νὰ προσευχηθῆς! Ἐγὼ κατεπλάγην ἀπ’ τὴν τολμηρὴ αὐτὴ παρατήρησι καὶ τὸν ρώτησα νὰ μοῦ ἐξηγήση, πῶς κατὰ τὴ γνώμη του πρέπει νὰ προσεύχεται ἕνας Ὀρθόδοξος Χριστιανός; Ἐγώ, κύριε, μοῦ λέει, δὲν ξέρω θεολογία, ἀλλὰ βλέπω τὸ παράδειγμα τῆς μητέρας μου, ποὺ ὅταν προσεύχεται κραυγάζει συνεχῶς «Κύριε Ἐλέησον», πέφτει συνεχῶς σὲ μετάνοιες, κτυπάει τὸ στῆθος της καὶ τρέχουν ποτάμι τὰ δάκρυά της!

Μετὰ ἀπ’ αὐτὴ τὴν ἀφήγησι, μεγάλωσε ἡ ἐπιθυμία μου νὰ γνωρίσω αὐτὴ τὴν ὑπέροχη γυναῖκα καὶ νὰ διδαχθῶ κάτι ἀπ’ τὴ χαρισματικὴ προσευχή της.

Ἐκείνη τὴ μέρα δὲν ἦλθε κι ἀποχώρησα. Μιὰ ἄλλη μέρα πέρασα νὰ τὴ συναντήσω καὶ βρέθηκα μπροστὰ σὲ μιὰ συγκλονιστικὴ σκηνὴ προσευχομένου ἀνθρώπου. Ὁ ἄνδρας της, ὅπως ἔμαθα, ἦταν ἕνας μέθυσος κι ἀχαΐρευτος, ποὺ τῆς ἔπαιρνε ὅ,τι οἰκονομοῦσε ἀπ’ τὰ αὐγὰ καὶ μπεκρόπινε. Ἐκείνη τὴ μέρα κατὰ τὴν ὁποία πῆγα, ἀπ’ τὸ μεθύσι του τὴν εἶχε ξυλοκοπήσει, τῆς εἶχε πάρει τὰ χρήματα καὶ τῆς εἶχε πετάξει τὴν Καινὴ Διαθήκη μέσα στὸ πηγάδι! Ἐγὼ δὲ τὴ βρῆκα γονατιστὴ στὸ πηγάδι νὰ προσεύχεται καὶ νὰ λέη: Χριστέ μου καὶ Παναγία μου Μεγαλόχαρη, τὸ βιβλίο μὲ τὰ ἱερὰ γράμματα, τὸ ὁποῖο ἔρριξε ὁ ἄνδρας μου στὸ πηγάδι δὲν τὸ ἔκανε ἀπὸ ἀσέβεια, ἀλλὰ ἦταν μεθυσμένος. Κάνε Παναγία μου τὰ ἱερὰ αὐτὰ Γράμματα, ποὺ θὰ λειώσουν καὶ θὰ γίνουν ἕνα μὲ τὸ νερό, νὰ τὰ πιῆ ὁ ἄνδρας μου, νὰ μετανοήση, νὰ ἐξομολογηθῆ καὶ νὰ σωθῆ, νὰ μὴν πάη στὴν κόλασι, Χριστουλάκη μου, γιατὶ ὁ κόσμος μὲ ἔχει γιὰ καλή, ἐνῶ ἐγὼ ἡ τρισάθλια ἔχω πολλὰ ἀθεράπευτα πάθη κι ἁμαρτίες!

Μητροπολίτης Χαλκίδος Νικόλαος Σελέντης