Μὴν τρελαίνετε τὰ παιδιά σας κάνοντάς τα νὰ νιώθουν θεοὶ (α)

Στὸ καινούργιο του βιβλίο, «Ἐκπαιδεύοντας τὰ παιδιά», ὁ πιὸ γνωστὸς παιδίατρος στὴ Γαλλία ἐξηγεῖ γιατί τὰ παιδιά μας εἶναι χειρότερα ἀπὸ πρὶν καὶ ἐνθαρρύνει τοὺς γονεῖς νὰ ἀναλάβουν χωρὶς φόβο τὸν ρόλο τοῦ καθοδηγητῆ.

Ὑπενθυμίζει τὴν ἐπιθυμία του, τὴν ἐπιστροφὴ τοῦ πατέρα, κριτικάρει τὴν «ἱερὴ» διατροφὴ τοῦ παιδιοῦ νὰ τρώει ὅποτε αὐτὸ θέλει, ἐπικρίνει τὴν παντοδυναμία τῆς μητέρας καὶ ἐκφέρει ἄποψη περὶ τοῦ θετικοῦ ρόλου τοῦ πόνου στὴν γέννα. Ἐδῶ καὶ 25 χρόνια ὁ παιδίατρος Aldo Naouri ἀναλύει ἕνα πρὸς ἕνα τὰ βασικὰ ποὺ ἀφοροῦν τὴν γέννηση καὶ τὴν μοντέρνα ἐκπαίδευση.

Στὸ βιβλίο του «Ἐκπαιδεύοντας τὰ παιδιὰ» ποὺ κυκλοφόρησε στὶς 20 Μαρτίου ἀπὸ τὶς ἐκδόσεις Odile Jacob, ὁ Naouri καλεῖ τοὺς γονεῖς ὅσο ποτὲ ἄλλοτε νὰ ξαναπάρουν σταθερὰ στὰ χέρια τους τὴν ὑπόθεση τῶν ἐπιγόνων τους. Τὰ σημερινὰ «προβληματικὰ παιδιά», τὰ δύσκολα παιδιά, τὰ ἀνήσυχα καὶ δυστυχισμένα, τῶν ὁποίων ὁ ἀριθμὸς κατὰ τὸν Naouri αὐξάνεται, εἶναι παιδιὰ κακοαναθρεμμένα.

Ἡ συνέντευξη στὸ περιοδικὸ Le Point:

Le Point: Τὰ παιδιά μας πηγαίνουν τόσο ἄσχημα;

Aldo Naouri: Πιστεύω ναί. Στὰ 40 χρόνια ποὺ ἐξασκῶ τὸ ἐπάγγελμά μου, βλέπω πόσο τὰ πράγματα ἔχουν ἀλλάξει. Ἡ φυσική τους ὑγεία ἔχει βελτιωθεῖ αἰσθητά, ἀλλὰ παρουσιάζουν, ἐδῶ καὶ 10 ἢ 15 χρόνια, προβλήματα συμπεριφορᾶς καὶ ἀναπτύξεως ἄγνωστα παλαιότερα. 

Le Point: Παραδείγματος χάριν;

Aldo Naouri: Παρουσιάζουν δυσκολίες σχετικὲς μὲ τὴν καθυστέρηση ἐκμάθησης τῆς γλώσσας, σχολικὰ προβλήματα, προβλήματα ὑπερκινητικότητας. Ἡ ἀπόδειξη; Ἡ ἀπίστευτη ἀνάπτυξη τῶν ἐπαγγελμάτων ὅπως αὐτὰ ποὺ σκοπεύουν σὲ «ἀποκατάσταση» καὶ ἀναφέρονται στὴν ψυχομετρία ἢ τὴν ὀρθοφωνία.

Le Point: Κατὰ τὴν γνώμη σας, προτοῦ οἱ γονεῖς καταφύγουν στὸν ψυχολόγο, πρέπει νὰ ἐκπληρώσουν τὸν καθοδηγητικό τους ρόλο καθόλη τὴν διάρκεια τῆς παιδικῆς ἡλικίας. Ὅμως δὲν τὸ κάνουν, γιατί;

Aldo Naouri: Στὸ βάθος αὐτῆς τῆς «ἀδυναμίας τῆς καθοδήγησης», ὑπάρχουν δύο βασικὰ γεγονότα.

Τὸ πρῶτο εἶναι ὁ ἔλεγχος ἀπὸ τὸ 1975 τῶν γεννήσεων μὲ τὴν ἀντισύλληψη. Προφανῶς μὲ χαροποιεῖ. Ἀλλὰ ἀλλάζει τὰ πάντα. Τὸ μωρὸ δὲν εἶναι πλέον ἕνα ἀθέλητο ἀποτέλεσμα τῆς σεξουαλικῆς πράξεως, ἀλλὰ τὸ ἀποτέλεσμα τῆς θελήσεως καὶ τῶν δύο, τοποθετούμενο ἑπομένως στὴν κορυφὴ τοῦ οἰκογενειακοῦ οἰκοδομήματος.

Τὸ δεύτερο εἶναι τὸ πέρασμα τὴν ἴδια περίοδο ἀπὸ μία κοινωνία τῆς στερήσεως σὲ μία κοινωνία τῆς ἀφθονίας. Προφανῶς καὶ αὐτὸ μὲ ἱκανοποιεῖ. Ὅμως σὲ μία κοινωνία τῆς στερήσεως, ὅπως ἐκείνη ποὺ γνωρίσαμε πρὶν ἀπὸ τὸ 70, τὸ ἐνδόμυχο μήνυμα ποὺ ὑπῆρχε στὴν ἐκπαίδευση ἦταν: «Δὲν μπορεῖς νὰ τὰ ἔχεις ὅλα». Παρείχετο μία κατάσταση ποὺ τὸ λιγότερο ποὺ μποροῦσε νὰ χαρακτηριστεῖ ἦταν αὐτὴ τῆς διάψευσης (ματαίωσης), αὐτὴ ποὺ οἱ ψυχαναλυτὲς ὀνομάζουν ἔλλειψη καὶ ποὺ εἶναι κατὰ τὴν γνώμη μου οὐσιαστικὴ στὴν ἐκπαίδευση ἑνὸς παιδιοῦ ἀπὸ τὴν πιό μικρὴ ἡλικία.

Σήμερα τὸ μήνυμα τῆς καταναλωτικῆς κοινωνίας, ἑπομένως καὶ τῶν ἴδιων τῶν γονέων εἶναι «Ὄχι μόνο μπορεῖς νὰ τὰ ἔχεις ὅλα, ἀλλά, ὅπως καὶ ἐμεῖς, ἔχεις δικαίωμα σὲ ὅλα».

Le Point: Ὑπαινίσσεστε ὅτι εἶναι οἱ μεσαῖες τάξεις ποὺ πρέπει νὰ ἀναλάβουν τὴν καθοδήγηση τῶν παιδιῶν τους.

Aldo Naouri: Ἀπόλυτα. Γιατὶ αὐτὲς ἦταν ποὺ ὠφελήθηκαν ἀπὸ τὴν αὔξηση τοῦ πλούτου. Πῶς νὰ ἀναθρέψουν τὰ παιδιά τους μέσα σὲ μία ἀφθονία ποὺ εἶναι τόσο νέα; Μὲ κίνδυνο νὰ σοκάρω, σκέπτομαι πὼς οἱ ἀνώτερες τάξεις τῆς κοινωνίας ποὺ εἶχαν αὐτὴ τὴν κληρονομιὰ καὶ δὲν γνώρισαν τὸν βάρβαρο πλουτισμό, πορεύονται καλύτερα, γιατὶ συνεχίζουν νὰ ἔχουν τὴν διάψευση στὴν ἐκπαίδευση, εἴτε εὐχαριστεῖ εἴτε ὄχι τὰ παιδιά.

Le Point: Ἡ θεωρία σας ἐφαρμόζεται ἴσως στὶς καλὲς συνοικίες, ἀλλὰ τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς κοινωνίας σήμερα ἀποκλείεται ἀπὸ τὴν ἀφθονία. Τὰ παιδιὰ τῶν δύσκολων συνοικιῶν εἶναι ἀπογοητευμένα καὶ δὲν πᾶνε καλά.

Aldo Naouri: Προέρχομαι καὶ ἐγὼ ἀπὸ τὴν μιζέρια, ἀπὸ τὴν ὁποία κατάφερα νὰ βγῶ καὶ δὲν εἶμαι ὁ μόνος ἀπὸ τὴν γενιά μου. Μεγάλωσα ὅμως σὲ μία ἐποχὴ ποὺ τὸ μήνυμά της ἦταν: «Δὲν μπορεῖς νὰ τὰ ἔχεις ὅλα, ἀλλὰ μπορεῖς νὰ ἀγωνισθεῖς γιὰ νὰ ἔχεις ὅσο τὸ δυνατὸν περισσότερα». Αὐτὸ ποὺ εἶναι φοβερό, εἶναι νὰ μεγαλώνεις στὴ στέρηση καὶ ἡ κοινωνία νὰ σὲ κάνει νὰ πιστεύεις ὅτι ἔχεις δικαίωμα γιὰ τὰ πάντα. Εἶναι κάτι ποὺ μπορεῖ νὰ σὲ τρελάνει.

Le Point: Γιατί τόσοι πολλοὶ γονεῖς παραπονιοῦνται, ὅτι δὲν μποροῦν νὰ ἔχουν καθοδηγητικὸ ρόλο;

Aldo Naouri: Αὐτὸ ποὺ θεμελιώνει τὴν καθοδηγητικότητα δὲν εἶναι ὁ θυμός, δὲν εἶναι τὰ χαστούκια ἢ τὸ ξύλο, τὰ ὁποία καταδικάζω, εἶναι ἡ ἱεραρχία μέσα στὴν οἰκογένεια καὶ προπάντων ἡ αἴσθηση ὅτι ὑπάρχει. Ὅταν δὲν ὑπάρχει ἡ ἐλάχιστη ἀμφιβολία πάνω στὸ δικαίωμα τοῦ καθοδηγεῖν, ὅταν δὲν χρησιμοποιοῦμε μεθόδους δελεασμοῦ, τότε ὁ ρόλος τοῦ καθοδηγητῆ λειτουργεῖ. Πολλοὶ γονεῖς ἐμπλέκονται σὲ διαπραγματεύσεις, σὲ παζάρια μὲ τὰ παιδιά τους. Ὅμως διαπραγματευόμαστε μὲ ἕνα ἄτομο ἴσο μὲ ἐμᾶς!

Le Point: Αὐτὸ τὸ ἄτομο δὲν εἶναι ἕνα παιδί;

Aldo Naouri: Ἕνα μικρὸ παιδὶ εἶναι μία προσωπικότητα ἄξια σεβασμοῦ. Ἀλλὰ ὄχι, δὲν εἶναι ἀκόμη ἕνας ἰσότιμος συνομιλητής.