Ἡ θεολογική μου διαθήκη

Πρῶτον, ἡ Ὀρθόδοξη Θεολογία πρέπει νά εἶναι μία ἱστορική θεολογία. Ἕνας διακεκριμένος Βρετανός ἱστορικός εἶπε πρόσφατα: «Ὁ Χριστιανισμός εἶναι μία καθημερινή πρόσκληση στή μελέτη τῆς ἱστορίας». Κι ἕνας ἄλλος σύγχρονος ἐρευνητής ὑποστήριξε, πολύ σωστά, ὅτι «ἐμεῖς οἱ χριστιανοί δέν πιστεύουμε σέ ἰδέες, ἀλλά σέ ἕνα Πρόσωπο» καί αὐτό τό πρόσωπο εἶναι ὁ ἀγαπημένος μας Κύριος καί Σωτήρας, Ἰησοῦς Χριστός. Ἡ Θεολογία δέν εἶναι διαλεκτική ἐννοιῶν, ἀλλά ὁμολογία πίστης. Ὁ Θεός μας εἶναι Θεός δρῶν, ὁ ὁποῖος δρᾶ στήν ἱστορία, ἀπό τή δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου, συνεχίζει νά δρᾶ στίς ζωές μας καί θά συνεχίζει νά δρᾶ μέχρι ὁ Κριτής νά ἔρθει γιά νά ἐλέγξει ζώντας καί νεκρούς. Ἡ Θεολογία εἶναι ἑπομένως ἡ μελέτη τῶν θείων πράξεων.

Δεύτερον, καθώς μελετᾶμε αὐτές τίς πράξεις τοῦ Θεοῦ ἐρχόμαστε ἀντιμέτωποι μέ αὐτό ποὺ ἔχει εὔστοχα περιγραφεῖ ἀπό τόν Gerhardt Kittel ὡς «τό σκάνδαλο τῆς ἰδιαιτερότητας». Ἡ σωτηρία «ἐκ τῶν ἑβραίων ἐστιν» καί κηρύχτηκε στόν κόσμο στήν ἑλληνική γλώσσα. Πράγματι, τό νά εἶσαι Χριστιανός σημαίνει νά εἶσαι Ἕλληνας, ἐφόσον ἡ βασική μας αὐθεντία θά εἶναι γιά πάντα ἕνα ἑλληνικό βιβλίο, ἡ Καινή Διαθήκη. Τό χριστιανικό μήνυμα ἔχει διά παντός διατυπωθεῖ σέ ἑλληνικές κατηγορίες. Αὐτό μέ καμιά ἔννοια δέν σήμανε συνολική πρόσληψη τοῦ Ἑλληνισμοῦ καθαυτοῦ, ἀλλά ἀνατομία τοῦ ἑλληνισμοῦ. Τό παλιό ἔπρεπε νά πεθάνει, τό νέο ὅμως παρέμενε ἑλληνικό: ὁ χριστιανικός Ἑλληνισμός τῆς δογματικῆς μας, ἀπό τήν Καινή Διαθήκη μέχρι τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ, ἤ μᾶλλον μέχρι σήμερα. Προσωπικά εἶμαι ἀποφασισμένος νά ὑπερασπιστῶ αὐτή τή θέση, καί μάλιστα σέ δύο διαφορετικά μέτωπα: καί κατά τῆς ὄψιμης ἀναβίωσης τοῦ ἑβραϊσμοῦ, καί κατά ὅλων τῶν προσπαθειῶν ἐπαναδιατύπωσης δογμάτων σέ κατηγορίες σύγχρονων φιλοσοφιῶν, εἴτε γερμανικῶν, εἴτε δανέζικων, εἴτε γαλλικῶν (Χέγκελ, Χάϊντεγκερ, Κίρκεργκωρ, Μπέργκσον, Teilhard de Chardin), καί σέ κατηγορίες τοῦ ὑποτιθέμενου Σλαβικοῦ πνεύματος. Ἡ θέση μου, ὁμολογουμένως, χρειάζεται ἀκριβολογία καί ἀνάλυση, ἀλλά αὐτό δέν εἶναι τοῦ παρόντος.

Τρίτο καί τελευταῖο, πρέπει νά θεολογοῦμε ὄχι γιά νά ἱκανοποιοῦμε τή διανοητική μας περιέργεια, θεμιτό καί ἄν εἶναι αὐτό, ἀλλά γιά νά ζοῦμε, νά ἔχουμε ζωή περισσή ἐν τῇ Ἀληθείᾳ, ἡ ὁποία, τελικά, δέν εἶναι ἕνα σύστημα ἰδεῶν, ἀλλά ἕνα Πρόσωπο, ὁ ἴδιος ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Στό ζήτημα αὐτό μόνο οἱ Πατέρες μποροῦν νά εἶναι σίγουροι καί ἀσφαλεῖς ὁδηγοί.

Ὅλα αὐτά ἀποτελοῦν ἕνα πρόγραμμα. Εἶναι τό πρόγραμμα βάσει τοῦ ὁποίου ἐγώ πορεύτηκα στό λογικό μου ἐγχείρημα. Τώρα, μόνη μου ἐλπίδα εἶναι ὅτι ὁ Κύριός μας ἀγκαλιάζει ἀκόμη καί τίς προθέσεις μας.

Πρωτ. Γεώργιος Φλωρόφσκι

 

Εὐλόγησον τόν Θεόν

Ἀεὶ μὲν, μάλιστα δὲ νῦν εὔκαιρον εἰπεῖν·

Εὐλογητὸς ὁ Θεὸς ὁ ἐάσας τὸν χειμώνα.

Εὐλογητὸς ὁ Θεὸς ὁ λύσας τὸν χειμώνα καὶ ποιήσας γαλήνην.

Καλά συνέβη; Εὐλόγησον τόν Θεόν, καὶ μένει τὰ καλά.

Κακά συνέβη; Εὐλόγησον τόν Θεόν, καὶ λύεται τὰ κακά.

Ἅγιος Ἰωάννης Χρυσόστομος

 

Ὅλα μᾶς πλουτίζουν, ὅλα μᾶς ὁδηγοῦν στὸν Χριστό

Οἱ ὡραῖες στιγμὲς προδιαθέτουν τὴν ψυχὴ σὲ προσευχή, τὴν καθιστοῦν λεπτή, εὐγενική, ποιητική.

Ξυπνῆστε τὸ πρωί, νὰ δεῖτε τὸν βασιλιὰ ἥλιο νὰ βγαίνει ὁλοπόρφυρος ἀπ’ τὸ πέλαγος.

Ὅταν σᾶς ἐνθουσιάζει ἕνα ὡραῖο τοπίο, ἕνα ἐκκλησάκι, κάτι ὡραῖο, νὰ μὴ μένετε ἐκεῖ, νὰ πηγαίνετε πέραν αὐτοῦ, νὰ προχωρεῖτε σὲ δοξολογία γιὰ ὅλα τὰ ὡραῖα, γιὰ νὰ ζεῖτε τὸν μόνον Ὡραῖον.

Ὅλα εἶναι ἅγια, καὶ ἡ θάλασσα καὶ τὸ μπάνιο καὶ τὸ φαγητό.

Ὅλα νὰ τὰ χαίρεσθε.

Ὅλα μᾶς πλουτίζουν, ὅλα μᾶς ὁδηγοῦν στὴ μεγάλη Ἀγάπη, ὅλα μᾶς ὁδηγοῦν στὸν Χριστό.

Νὰ παρατηρεῖτε ὅσα ἔφτιαξε ὁ ἄνθρωπος, τὰ σπίτια, τὰ κτίρια, μεγάλα ἢ μικρά, τὶς πόλεις, τὰ χωριά, τοὺς ἀνθρώπους, τὸν πολιτισμό τους.

Νὰ ρωτᾶτε, νὰ ὁλοκληρώνετε τὶς γνώσεις σας γιὰ τὸ κάθε τί, νὰ μὴν στέκεσθε ἀδιάφοροι.

Αὐτό σᾶς βοηθάει σὲ βαθύτερη μελέτη τῶν θαυμασίων του Θεοῦ. Γίνονται ὅλα εὐκαιρίες νὰ συνδεόμαστε μὲ ὅλα καὶ μὲ ὅλους. Γίνονται αἰτίες εὐχαριστίας καὶ δεήσεως στὸν Κύριο τοῦ παντός. Νὰ ζεῖτε μέσα σὲ ὅλα, στὴ φύση, στὰ πάντα.

Ἡ φύση εἶναι τὸ μυστικὸ Εὐαγγέλιο.

Ὅταν, ὅμως, δὲν ἔχει κανεὶς ἐσωτερικὴ χάρι, δὲν τὸν ὠφελεῖ ἡ φύση.

Ἡ φύση μᾶς ξυπνάει, ἀλλὰ δὲν μπορεῖ νὰ μᾶς πάει στὸν Παράδεισο...

Ἅγιος Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης

 

Μὲ πόση ἁρμονία τὰ ἔχει κάνει ὅλα ὁ Θεός!

– Γέροντα, νὰ χαλάσουμε τὶς χελιδονοφωλιές; Τὰ χελιδόνια λερώνουν καὶ μαζεύονται κοριοί.

– Μπορεῖς ἐσύ νὰ κάνης μία χελιδονοφωλιά; Τί ἔχει κάνει ὁ Θεὸς μὲ ἕναν Του λόγο! Τί ἁρμονία, τί ποικιλία! Ὅπου καὶ νὰ στραφῆ κανεὶς βλέπει τὴν σοφία καὶ τὸ μεγαλεῖο του Θεοῦ. Δές τὰ οὐράνια φῶτα, τὰ ἀστέρια, μὲ πόση ἁπλότητα τὰ σκόρπισε τὸ θεϊκό Του χέρι, χωρίς νὰ χρησιμοποιήση μαστορικό ράμμα καὶ ἀλφάδι. Πόσο ξεκουράζουν τούς ἀνθρώπους! Ἐνῶ τὰ κοσμικά φῶτα, βαλμένα μὲ τάξη στὴν σειρά, εἶναι πολύ κουραστικά. Μὲ πόση ἁρμονία τὰ ἔχει κάνει ὅλα ὁ Θεός! Βλέπεις, καὶ τὰ δὲνδρα σὲ ἕνα δάσος ποὺ τὰ φύτεψαν ἄνθρωποι εἶναι σάν στρατός, σάν λόχος. Ἐνῶ τὰ φυσικά δάση πόσο ξεκουράζουν! Ἄλλα δὲνδρα μικρά, ἄλλα μεγάλα, μὲ ἄλλο χρῶμα τὸ καθένα! Ἕνα μικρό λουλούδι τοῦ Θεοῦ ἔχει μεγαλύτερη χάρη παρά ἕνας σωρός χάρτινα ψεύτικα λουλούδια, διαφέρουν ὅσο διαφέρει καὶ τὸ ἄυλον ἀπὸ τὸ νάυλον.

Ὅλα αὐτὰ ποὺ ἔχει κάνει ὁ Θεὸς εἶναι θαυμάσια. Ὁ ὀργανισμός τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ὁλόκληρο ἐργοστάσιο. Τὴν καρδιά, τὸ συκώτι, τὰ πνευμόνια, ὅλα τὰ ἔχει μὲ σοφία κανονισμένα ὁ Θεός. Ἀλλά καὶ τὰ φυτά, πῶς τὰ ἔχει κάνει! Τότε μὲ τὴν κατοχή βάζαμε πέντε στρέμματα πεπόνια ποτιστικά. Μία φορά ἔκοψα ἀπὸ τὶς πεπονιές τὰ μεγάλα φύλλα ποὺ εἶναι κοντά στὶς ρίζες. Γιὰ καλό τὸ ἔκανα, γιὰ νὰ τὶς καθαρίσω. Ἐκεῖνα ὅμως τὰ μεγάλα φύλλα, τὰ κάτω, εἶναι σάν φίλτρο –εἶναι τὰ... «νεφρά» τους! – καὶ παίρνουν ὅλη τὴν πικρίλα. Καὶ ἔγιναν τὰ πεπόνια!... Ἔτρωγες τὸ πεπόνι καὶ ἔτσουζε ἡ γλώσσα!

– Γέροντα, ἐσεῖς ὅλα τὰ παρακολουθεῖτε!

– Ναί, ἀπὸ ὅλα βρίσκω τὸν Θεό! Καὶ ἀπὸ τὰ φυτά καὶ ἀπὸ τὰ ζῶα, ἀπὸ ὅλα! Πῶς νὰ μή θαυμάσης! Βλέπεις ἕνα τόσο δά πουλάκι νὰ ταξιδεύη, νὰ πηγαίνη στὴν Ἀφρική καὶ νὰ γυρίζη χωρίς πυξίδα καὶ νὰ ξαναβρίσκη τὴν φωλιά του! Καὶ οἱ ἄνθρωποι μὲ χάρτες, μὲ πινακίδες νὰ χάνωνται! Καὶ δὲν εἶναι ὅτι τὰ πουλιά βαδίζουν στὴν στεριά καὶ βάζουν σημάδια! Πετοῦν στὸν οὐρανό, πάνω ἀπὸ τὴν θάλασσα! Ποῦ νὰ βάλουν σημάδια; Μερικά μικρά πουλάκια ἀνεβαίνουν στούς πελαργούς, στὰ... «ἀεροπλάνα»! Ἐκεῖνα πᾶνε... ἀεροπορικῶς! Τὰ πουλιά, ὅταν πετοῦν στὴν θάλασσα, κάθονται σὲ κανένα νησί νὰ ξεκουρασθοῦν. Μία φορά, ὅταν ἤμουν στὸ Καλύβι τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, εἶδα νὰ ἔρχωνται ἀπὸ τὰ ἀνατολικά μέρη κάτι πουλιά σάν τὰ σπουργίτια. Ἦταν ὁλόκληρο κοπάδι. Τέσσερα‐πέντε ὅμως, φαίνεται, κουράσθηκαν καὶ δὲν μποροῦσαν ἄλλο. Τότε ξεκόπηκαν ἀκόμη καμμιά δεκαπενταριά ἀπὸ τὸ κοπάδι – τὰ ἄλλα προχώρησαν – καὶ κάθησαν λίγο σὲ ἕνα δὲνδρο, ξεκουράσθηκαν καὶ μετά σηκώθηκαν νὰ φύγουν ὅλα μαζί. Ἀνέβηκαν πολύ ψηλά, γιὰ νὰ προσανατολισθοῦν καὶ νὰ βροῦν πάλι τὴν συντροφιά τους. Μοῦ ἔκανε ἐντύπωση ποὺ δὲν τὰ ἄφησαν μόνα τους τὰ τέσσερα‐πέντε ποὺ κουράσθηκαν, ἀλλὰ ξεκόπηκαν καὶ ἄλλα δεκαπέντε ἀπὸ τὸ ἴδιο κοπάδι, γιὰ νὰ κάνουν συντροφιά!

Ἅγιος Παΐσιος Ἁγιορείτης

 

Ὅποτε εὐκαιρήσω

Δὲν μποροῦμε νὰ λέμε «ἔχω νὰ μαγειρέψω, εἶμαι πτῶμα, ἔχω πυρετό, ἔχω τὸ διδακτορικό, ἔχω ἐξεταστική, ἔχω ταξίδι, ἔχω, ἔχω, ἔχω, ...κοιμήθηκα πολὺ ἀργὰ καὶ δὲν μπορῶ νὰ σηκωθῶ, εἴτε ἔχω ἐκεῖνο, εἴτε αὐτό» καὶ νὰ μὴν ἐκκλησιάζομαι.

Ἄν πάθαινε κάτι ὁ γονιός σου ἤ τὸ παιδί σου, θὰ ἔμενες ἄυπνος μέρες ὁλόκληρες γιὰ νὰ εἶσαι κοντά του στὸ νοσοκομεῖο, ναὶ ἤ ὄχι; Σίγουρα ναί. Θὰ τὰ ἄφηνες ὅλα γιατὶ θὰ ἦταν τὸ πρῶτο σου μέλημα ὁ ἄνθρωπός σου.

Τότε μπορεῖς νὰ τὸ κάνεις καὶ γιὰ τὸν Θεό. Ἀλλὰ Τὸν βάζεις στὸ περιθώριο. Λές, ὅποτε εὐκαιρήσω, θὰ πάω στὸ ναό...

Εἶναι ὁ Θεὸς εὐκαιριακὴ ὑπόθεση στὴ ζωή μας; Ὁ Θεὸς εἶναι περιθωριακὴ ὑπόθεση στὴ ζωή μας; Ὁ Θεὸς πρέπει νὰ εἶναι τὸ κέντρο τῆς ζωῆς μας!

π. Ἐπιφάνιος Θεοδωρόπουλος

 

Ὁ πράσινος κῆπος

Ἔχω τρεῖς κόσμους. Μιὰ θάλασσα, ἕναν
οὐρανὸ κι ἕναν πράσινο κῆπο: τὰ μάτια σου.
Θὰ μποροῦσα ἂν τοὺς διάβαινα καὶ τοὺς τρεῖς, νὰ σᾶς ἔλεγα
ποῦ φτάνει ὁ καθένας τους. Ἡ θάλασσα, ξέρω.
Ὁ οὐρανός, ὑποψιάζομαι. Γιὰ τὸν πράσινο κῆπο μου,
μὴ μὲ ρωτήσετε.

Νικηφόρος Βρεττᾶκος

 

Παιδική πίστη

Οἱ ἄνθρωποι λησμόνησαν, μάλλον δέν γνωρίζουν ἀκόμη ποιό θεϊκό πῦρ ἔχει φέρει ὁ Χριστός στή γῆ. Ἡ Εὐαγγελική Ἀποκάλυψη στίς αὐθεντικές διαστάσεις της δέν ἔχει γίνει δεκτή ἀκόμη ἀπό τούς ἀνθρώπους, καί τό αὐθεντικό αὐτό Εὐαγγέλιο ὡς τίς μέρες μας δέν ἔχει σχεδόν κηρυχθεῖ, ἀλλά παραμένει ὡςν κληρονομιά μικροῦ σχετικά ἀριθμοῦ ἀνθρώπων μέ «παιδική» πίστη, πού δέν γνωρίζει οὔτε σκιά ἀμφιβολίας, ἀνθρώπων πού ἀκολουθοῦν τόν Χριστό «ὅπου ἄν ὑπάγη»: στήν ἔρημο, στά πλήθη τῶν πτωχῶν, ἀσθενῶν, χωλῶν, τυφλῶν, παραλυτικῶν, στό Θαβώρ, στόν Γολγοθά, στόν θάνατο.

Ἅγιος Σωφρόνιος Σαχάρωφ

 

Ὁ ἀνυπόμονος

Μόλις τ᾿ αὐγά της ζέστανε ἡ κλώσσα
καὶ τὰ μικρὰ ἑτοιμάστηκε νὰ βγάλει,
ἕνα πουλάκι ἐσήκωσε κεφάλι
μὲς τὸ τσόφλι μιλώντας τέτοια γλώσσα:
«Ὡς πότε ἐδῶ θὰ μ᾿ ἔχουνε κλεισμένο;
καθόλου δὲν μπορῶ νὰ περιμένω!
Πῶς; Ἔτσι τὸν καιρό μου ἐδῶ θὰ χάνω;
Ἐγὼ ἔχω κατορθώματα νὰ κάνω!
Κόκορας βέβαια θἆμαι δίχως ἄλλο,
λοφίο ψηλό, χρυσὰ φτερὰ θὰ βγάλω.
Τὴ μέρα καὶ τὴ νύχτα θὰ στολίσω,
θὰ φέρνω τὴν αὐγή, μόλις λαλήσω
στὸ φράχτη, στὴν αὐλή, σὲ κάθε μέρος
στρατεύματα τὶς κότες θὰ ὁδηγῶ».
Καὶ τοὖπε τότε ὁ κόκορας ὁ γέρος:
«Στάσου νὰ βγεῖς παιδάκι μου ἀπ᾿ τὸ αὐγό!»

Ζαχαρίας Παπαντωνίου

 

Περὶ τῆς Λειτουργικῆς γλώσσης

…Διὰ τοὺς λόγους τούτους εἴμεθα κατηγορηματικῶς πεπεισμένοι ὅτι εἶναι ἀναγκαία ἡ χρῆσις τῆς παραδεδομένης Λειτουργικῆς γλώσσης ἐν ταῖς ἐκκλησιαστικαῖς ἀκολουθίαις. Οὐδόλως ὑπάρχει ἀνάγκη ἀντικαταστάσεως αὐτῆς ὑπό τῆς γλώσσης τῆς καθ’ ἡμέραν ζωῆς, πράγμα ὅπερ ἀναποφεύκτως θὰ καταβιβάση τὸ πνευματικὸν ἐπίπεδον καὶ θὰ προξενήση οὕτως ἀνυπολόγιστον ζημίαν.

Εἶναι ἄτοποι οἱ ἰσχυρισμοὶ περί τοῦ δῆθεν ἀκατανοήτου διὰ πολλούς συγχρόνους ἀνθρώπους τῆς παλαιᾶς ἐκκλησιαστικῆς γλώσσης, μάλιστα δὲ δι’ ἀνθρώπους ἐγγραμμάτους καὶ πεπαιδευμένους εἰσέτι. Δι’ αὐτούς ἡ ἐκμάθησις ἐντελῶς μικροῦ ἀριθμοῦ λέξεων, αἵτινες δὲν εἶναι ἐν χρήσει εἰς τὴν καθ’ ἡμέραν ζωήν, εἶναι ὑπόθεσις ὀλίγων ὡρῶν.

Πάντες ἀνεξαιρέτως καταβάλλουν τεραστίας προσπαθείας διὰ τὴν ἀφομοίωσιν πολυπλόκων ὁρολογιῶν διαφόρων τομέων τῆς ἐπιστημονικῆς ἤ τῆς τεχνικῆς γνώσεως, τῆς πολιτικῆς, τῆς νομικῆς καὶ τῶν κοινωνικῶν ἐπιστημῶν, γλώσσης φιλοσοφικῆς ἤ ποιητικῆς καὶ τὰ παρόμοια.

Διὰ τί λοιπόν ἀναγκάζομεν τὴν Ἐκκλησίαν νὰ ἀπολέση γλώσσαν ἀπαραίτητον διὰ τὴν ἔκφρασιν ὑψίστων μορφῶν τῆς θεολογίας καὶ τῶν πνευματικῶν βιωμάτων;

Ὅσιος Σωφρόνιος Σαχάρωφ

 

Τὸν οὐρανὸ καὶ τὴ γῆ

Κάποιος ρώτησε ἕναν Γέροντα:

«Τί νὰ κάνω ποὺ ἡ κενοδοξία μου μὲ θλίβει;»

Καὶ τοῦ ἀπαντᾷ ὁ Γέροντας: «Καλὰ κάνεις, μιὰ καὶ σὺ ἔκανες τὸν οὐρανὸ καὶ τὴ γῆ».

Καὶ ἀπ᾿ αὐτὸ κατανύχθηκε ὁ ἀδελφὸς καὶ ἔβαλε μετάνοια λέγοντας: «Συγχώρεσέ με, γιατὶ τίποτε τέτοιο δὲν ἔκανα».

Καὶ τοῦ εἶπε ὁ Γέροντας: «Ἂν αὐτὸς ποὺ τὰ δημιούργησε αὐτά, ἦρθε μέσα σὲ ταπεινοφροσύνη, ἐσὺ ποὺ εἶσαι πηλός, γιατί κενοδοξεῖς; Ποιὸ εἶναι, λοιπόν, τὸ ἔργο σου, δυστυχισμένε;»

 

Ὀρθοδοξία καὶ Ἑλληνισμός (β)

Ὅταν ἡ Ρωμαϊκή αὐτοκρατορία κατέρρευσε ἀπό τίς βαρβαρικές καταλήψεις, ἦσαν οἱ δυτικές, λιγότερο πολιτισμένες, ἐπαρχίες, ποὺ ἔπεσαν πρῶτες στά βαρβαρικά χέρια. Κι ὅταν οἱ Ρωμαῖοι διοικητές ἀναγκάσθηκαν νά παραιτηθοῦν, ἡ μόνη ἐναπομείνασα μορφωμένη τάξη ἦταν ὁ κλῆρος. Αὐτός δέν περιορίσθηκε μόνο στό καθῆκον του νά μεταστρέψει στόν Χριστιανισμό τούς εἰσβολεῖς. Ἐπί πλέον προμήθευσε τούς νέους ἄρχοντες μέ ἐγγραμμάτους ὑπαλλήλους καί, πρό πάντων, νομικούς. Ὁ νόμος ἦταν ἡ μεγάλη συμβολή τῶν Ρωμαίων στόν πολιτισμό. Πλήν ὅμως ἡ ἄκαμπτη ἐφαρμογή του ἦταν ἀντίθετη πρός τήν παράδοση τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Οἱ Ρωμαῖοι θεολόγοι ἀπαιτοῦσαν ἀκριβεῖς φόρμουλες καί λογικά ἐπιχειρήματα, ὅπως ἀναπτύχθηκαν ἀπό ἐκεῖνον τόν ἀξιόλογο διανοητή, τόν Θωμᾶ Ἀκινάτη.

Στίς Ἀνατολικές ἐπαρχίες ὅμως, στό Βυζάντιο, οἱ νομικοί δέν ἀνῆκαν στόν κλῆρο, ἦσαν λαϊκοί, καί μιὰ πιό φιλελεύθερη θεολογία ἦταν ἐπιτρεπτή, ἐνῶ τηροῦνταν ἀνέπαφα τά θεμελιώδη Χριστιανικά δόγματα, τό δόγμα τῆς Ἐνανθρωπήσεως καί τό δόγμα τῆς Σωτηρίας. Πρό πάντων, ἐνῶ οἱ Δυτικές Ἐκκλησίες δέν αἰσθάνονταν ποτέ ἄνετα μέ τούς μυστικούς ποὺ ἐμφανίζονταν στούς κόλπους των -ἄν καί δέν ἦταν δυνατόν νά μήν ἀναγνωρίσουν τήν ἁγιότητα κάποιων μορφῶν, ὅπως ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τοῦ Σταυροῦ καί ἡ Ἁγία Τερέζα τῆς Ἄβιλα- στήν Ἀνατολική Ἐκκλησία ὁ μυστικός ἦταν ἐλεύθερος νά βρεῖ τόν δικό του δρόμο πρός τήν σωτηρία. Ἐδῶ εἶχε διατηρηθεῖ ἡ Ἑλληνική στάση. Δέν ὑπῆρξε ποτέ καμία σοβαρή προσπάθεια νά ἐμποδιστεῖ ἡ προσωπική ἀναζήτηση τοῦ Θεοῦ.

Σέ αὐτόν τόν βαθμό ἡ παράδοση τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἔχει ἐπιζήσει στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. καί νομίζω πὼς εἶναι ἀκόμη ἀπαραίτητη σήμερα. Ἡ προσπάθεια τῶν Δυτικῶν Ἐκκλησιῶν νά ἐκσυγχρονίζουν τήν θρησκεία περιορίζει τό αἰώνιο μήνυμά της καί ἡ μέριμνα νά ὑποτάξουν τήν θεολογία στήν λογική συμφώνως πρός τά σύγχρονα κοσμικά στερεότυπα ἁπλῶς ὁδηγεῖ τόν λαό τοῦ Θεοῦ στόν ἀγνωστικισμό ἤ ἀκόμη καί τόν ἀθεϊσμό. Ἄν ὅμως οἱ Ὀρθόδοξοι διατηρήσουν τήν συμμαχία τους μέ τόν Ἑλληνισμό, θά μπορέσουν νά διατηρήσουν τήν πνευματικότητά τους.

Ἴσως μετά ἀπό ἕναν αἰώνα ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία θά εἶναι ἡ μόνη ἀπό τίς μεγάλες Χριστιανικές Ἐκκλησίες ποὺ θά ἔχει ἐπιζήσει, ἀφοῦ μόνη αὐτή θυμᾶται πὼς ἡ θρησκεία εἶναι μυστήριο, καί πὼς ὁ Χριστιανός, βοηθούμενος ἀπό τούς φιλοσόφους καί τούς θεολόγους τοῦ παρελθόντος καί ὄχι τρομοκρατούμενος ἀπό αὐτούς, δύναται νά ἀκολουθήσει τίς παραδόσεις τοῦ Ἑλληνισμοῦ, καί μαζί μέ τούς ὁμοπίστους ἀδελφούς του, παραμένοντας εὐπειθές τέκνο τῆς Ἐκκλησίας του, νά βρεῖ τόν δικό του δρόμο πρός τήν σωτηρία.

Στῆβεν Ράνσιμαν

 

Ὀρθοδοξία καὶ Ἑλληνισμός (α)

Χάρις στήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ ἡ Χριστιανική θρησκεία ἦλθε στόν κόσμο αὐτό σέ μιὰ μοναδική στιγμή τῆς ἱστορίας του. Οἱ Ρωμαῖοι, εἶχαν μόλις ὁλοκληρώσει τήν κατάκτηση ὅλου τοῦ μεσογειακοῦ κόσμου, προσφέροντας ἔτσι μιὰ τεράστια ἔκταση, ὅπου ἄνθρωποι καί ἰδέες μποροῦσαν νά ταξιδεύουν ἀνεμπόδιστα. Περισσότερο ἴσως σημαντικό ἦταν τό γεγονός ὅτι στήν πολιτισμική ζωή αὐτῆς τῆς περιοχῆς δέσποζαν σοφοί καί διδάσκαλοι γαλουχημένοι στίς παραδόσεις τοῦ Κλασσικοῦ Ἑλληνικοῦ κόσμου. ἡ ἐξαιρετική ἐμβρίθεια τῶν φιλοσόφων, ἐπιστημόνων καί καλλιτεχνῶν, ποὺ ἀρχικῶς συναντᾶμε στίς περιοχές τοῦ Αἰγαίου πελάγους, ἁπλώθηκε, χάρις στήν τόλμη τῶν Ἑλλήνων καί τίς κατακτήσεις τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου, σέ ὅλες τίς χῶρες τῆς Ἀνατολικῆς Μεσογείου.

Οἱ μεγάλες καί ἐπιφανεῖς πόλεις ποὺ εἶχαν ἀνθήσει στό πέρασμα τῶν Μακεδόνων, ἰδιαιτέρως ἡ Ἀλεξάνδρεια στήν Αἴγυπτο, τώρα διέθεταν σοφούς ἀναθρεμμένους στήν Ἑλληνική παράδοση, ποὺ εἶχε ἐμπλουτισθεῖ καί ἀπό τίς παραδόσεις τῶν παλαιοτέρων αὐτοκρατοριῶν τῆς Ἀνατολῆς. Ἀκόμη καί αὐτή ἡ Ρώμη καί οἱ δορυφόροι της προσέβλεπαν στήν Ἑλλάδα γιά τήν πολιτισμική ὑποδομή τους.

Ἔτσι ἡ Χριστιανική Ἐκκλησία ἀπό τά πρῶτα της χρόνια εἶχε νά ἀντιμετωπίσει τήν πρόκληση τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Τί ἐννοοῦμε μέ τόν ὅρο Ἑλληνισμός; Δέν εἶναι ταυτόσημος μέ τόν Ἑλληνικό Ἐθνισμό, ἄν καί οἱ σημερινοί Ἕλληνες δικαίως μποροῦν καί διεκδικοῦν τήν συγγένεια μέ τούς διανοητές καί καλλιτέχνες τῆς Κλασσικῆς Ἑλλάδος, τῶν ὁποίων τήν γλώσσα καί τήν γῆ κληρονόμησαν. Νομίζω πὼς Ἑλληνισμός εἶναι βασικῶς μιὰ στάση τοῦ νοῦ, ἡ ἀναζήτηση μιᾶς ἑρμηνείας τοῦ κόσμου στόν ὁποῖο ζοῦμε, ἡ ἐπιμονή γιά τήν γνώση ὅλων τῶν φαινομένων του καί ἡ ἐλπίδα πὼς μποροῦμε νά κατανοήσουμε τά λάθη, τίς θλίψεις καί τίς τραγωδίες του, πράγμα ποὺ τελικῶς θά μᾶς καταστήσει ἱκανούς νά φθάσουμε στήν ἁρμονία ποὺ τό ἀνθρώπινο γένος πρέπει νά ποθεῖ.

Ἦταν ἕνα τρομακτικό καθῆκον. Πολλοί Ἕλληνες φιλόσοφοι – καί πολλοί φιλόσοφοι σήμερα – ἦσαν εἰλικρινά ἀπαισιόδοξοι. Ὅμως ὁ ἐρχομός τοῦ Χριστιανισμοῦ φάνηκε σέ ἄλλους νά προσφέρει μιὰ λύση. Ἡ αὐστηρή ἐμμονή του στίς ἠθικές ἀξίες, σέ συνδυασμό μέ τήν ἔμφαση ποὺ ἔδινε στήν ἀγάπη καί τήν πίστη του στήν τελική λύτρωση, γοήτευσε πολλούς στοχαστές. Ἀλλά γιά νά γίνει ἀποδεκτός στόν κόσμο τῆς διανοήσεως ὄφειλε νά συνταυτισθεῖ τρόπον τινα μέ τόν κυρίαρχο Ἑλληνισμό. Καί ἦταν τό μεγάλο ἐπίτευγμα τῶν πρώτων Χριστιανῶν Πατέρων, κυρίως, νομίζω, τῶν Καππαδοκῶν, τό ὅτι μπόρεσαν καί ἐξέφρασαν τό Χριστιανικό δόγμα μέ ὅρους ποὺ ἦσαν ἀποδεκτοί ἀπό τούς φιλοσόφους. Οἱ δέ μεγάλες Οἰκουμενικές Σύνοδοι πρόσφεραν τό φιλοσοφικό ὑπόβαθρο, τό ὁποῖο χρειαζόταν ἡ Ἐκκλησία.

Ἡ συμμαχία μέ τόν Ἑλληνισμό διασφάλισε τό μέλλον τῆς Ἐκκλησίας. Ἀλλά μέ τό πέρασμα τοῦ χρόνου καί τήν μεγάλη ἐξάπλωση τοῦ Χριστιανισμοῦ, ἐμφανίζονταν τάσεις ποὺ ἀπέρριπταν τήν Ἑλληνική προσέγγιση. Ἦσαν οἱ πιστοί ποὺ ἔμεναν ἀποκλειστικά στό ἑβραϊκό ὑπόβαθρο τοῦ Χριστιανισμοῦ, οἱ φονταμενταλιστές, ποὺ ὑπάρχουν μέχρι σήμερα, καί ποὺ ἐπέμεναν στήν αὐστηρή τηρήση ἄκαμπτων ἠθικῶν κανόνων καί τελετουργικῶν τυπικῶν καί στήν κατά γράμμα ἑρμηνεία τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Περισσότερο ἀξιοσημείωτη καί καθοριστική εἶναι ἀκόμη ἡ γενική τάση τῶν Ἐκκλησιῶν τῆς Δυτικῆς Εὐρώπης καί τῶν διαδόχων τους νά υἱοθετοῦν μία ἄκαμπτη στάση στήν θεολογία τους. Τοῦτο ὀφείλεται στίς ἱστορικές συγκυρίες.

Στῆβεν Ράνσιμαν

 

Ὁ Μικρός Πρίγκιπας (β)

Τήν ἄλλη μέρα ἦρθε πάλι ὁ μικρός πρίγκιπας.

– Θά ’ταν πιό καλά νά ἔρχεσαι πάντα τήν ἴδια ὥρα, εἶπε ἡ ἀλεποῦ. Ἄν ἔρχεσαι λόγου χάρη, στίς τέσσερις τό ἀπόγευμα, ἐγώ θ’ ἀρχίζω ἀπό τίς τρεῖς νά εἶμαι εὐτυχισμένη. Ὅσο θά περνάει ἡ ὥρα, τόσο ἐγώ θά νιώθω καί πιό εὐτυχισμένη. Στίς τέσσερις πιά, δέ θά μπορῶ νά καθίσω καί θά τρώγωμαι, θ’ ἀνακαλύψω τήν ἀξία τῆς εὐτυχίας. Ἄν ἔρχεσαι ὅμως ὅποτε καί νὰ ’ναι, δέ θά ξέρω ποτέ ποιά ὥρα νά φορέσω στήν καρδιά μου τά καλά της… Σ’ ὅλα χρειάζεται κάποια τελετή.

– Τί εἶναι τελετή; εἶπε ὁ μικρός πρίγκιπας.

– Εἶναι κι αὐτό κάτι πού πολύ παραμελήθηκε, εἶπε ἡ ἀλεποῦ. Εἶναι αὐτό πού κάνει τή μιὰ μέρα νά μή μοιάζει μέ τίς ἄλλες, τή μιὰ ὥρα μέ τίς ἄλλες ὧρες. Οἱ κυνηγοί μου, λόγου χάρη, ἔχουν μία τελετή. Κάθε Πέμπτη χορεύουν μέ τίς κοπέλες τοῦ χωριοῦ. Γι’ αὐτό ἡ Πέμπτη εἶναι θαυμάσια μέρα! Μπορῶ καί κάνω μιὰ βόλτα ὡς τ’ ἀμπέλι. Ἄν χόρευαν οἱ κυνηγοί ὅποτε καί νὰ ’ναι, ὅλες οἱ μέρες θά μοιάζαν μεταξύ τους, κι ἐγώ δέ θά εἶχα καθόλου διακοπές.

Ἔτσι ὁ μικρός πρίγκιπας ἡμέρωσε τήν ἀλεποῦ. Κι ὅταν κόντευε πιά ἡ ὥρα πού θά χωρίζανε:

– Ἄχ! εἶπε ἡ ἀλεποῦ. Κλάμα πού θά κάνω…

– Ἐσύ φταῖς, εἶπε ὁ μικρός πρίγκιπας, ἐγώ δέν ἤθελα τό κακό σου, μά ἐσύ θέλησες νά σέ ἡμερώσω…

– Ναί, σωστά, εἶπε ἡ ἀλεποῦ.

– Μά τώρα θά κλάψεις! εἶπε ὁ μικρός πρίγκιπας.

– Ναί, σωστά, εἶπε ἡ ἀλεποῦ.

– Καί τότε τί κέρδισες;

– Κέρδισα, εἶπε ἡ ἀλεποῦ, γιατί μοῦ μένει τό χρῶμα τοῦ σταριοῦ.

Ὕστερα πρόσθεσε:

– Ἄμε νά ξαναδεῖς τά τριαντάφυλλα. Θά καταλάβεις πώς τό δικό σου εἶναι τό μοναδικό στόν κόσμο. Νά περάσεις πάλι ἀπό δῶ γιά νά μ’ ἀποχαιρετήσεις κι ἐγώ θά σοῦ χαρίσω ἕνα μυστικό.

Ὁ μικρός πρίγκιπας πῆγε καί ξαναεῖδε τά τριαντάφυλλα:

– Δέ μοιάζετε καθόλου μέ τό δικό μου τριαντάφυλλο, ἐσεῖς δέν εἴσαστε ἀκόμη τίποτα, τούς εἶπε. Κανένας δέ σᾶς ἡμέρωσε κι ἐσεῖς δέν ἡμερώσατε κανένα. Εἴσαστε ὅπως ἦταν ἡ ἀλεποῦ μου. Ἦταν μία ἀλεποῦ ὅμοια μ’ ἑκατό χιλιάδες ἄλλες. Γίναμε ὅμως φίλοι, καί τώρα εἶναι μοναδική στόν κόσμο.

Καί τά τριαντάφυλλα δέν εἶχαν μοῦτρα νά σταθοῦν.

– Εἴσαστε ὄμορφα, μά εἴσαστε ἄδεια, τοὺς εἶπε ἀκόμη. Δέν μπορεῖ κανείς νά πεθάνει γιά τό χατήρι σας. Βέβαια, ἕνας κοινός διαβάτης, τό δικό μου τριαντάφυλλο θά τό νόμιζε πώς σᾶς μοιάζει. Ἀλλά ἐκεῖνο μόνο του ἔχει πιό πολλή σημασία ἀπ’ ὅλα ἐσᾶς μαζί, ἀφοῦ εἶναι αὐτό πού πότισα. Ἀφοῦ εἶναι αὐτό πού ἔβαλα κάτω ἀπό τή γυάλα. Ἀφοῦ εἶναι αὐτό πού προστάτεψα μέ τό παραβάν. Ἀφοῦ εἶναι αὐτό πού τοῦ σκότωσα τίς κάμπιες, (ἐκτός ἀπό τίς δύο ἤ τρεῖς γιά νά γίνουν πεταλοῦδες). Ἀφοῦ εἶναι αὐτό πού τ’ ἄκουσα νά παραπονιέται, ἤ νά κομπάζει, ἤ καμιά φορὰ καί νά σωπαίνει. Ἀφοῦ εἶναι αὐτό τό δικό μου τριαντάφυλλο.

Καί ξαναγύρισε στήν ἀλεποῦ:

– Ἀντίο, τῆς εἶπε…

– Ἀντίο, εἶπε ἡ ἀλεποῦ. Νά τό μυστικό μου. Εἶναι πολύ ἁπλό: Μόνο μέ τήν καρδιά βλέπεις καλά. Τήν οὐσία δέν τήν βλέπουν τά μάτια.

– Τήν οὐσία δέν τήν βλέπουν τά μάτια, ξαναεῖπε ὁ μικρός πρίγκιπας, γιά νά τό θυμᾶται.

– Ὁ καιρός πού ἔχασες γιά τό τριαντάφυλλό σου εἶναι πού τό κάνει νά ἔχει τόση σημασία…

– Ὁ καιρός πού ἔχασα γιά τό τριαντάφυλλό μου…. ἔκανε ὁ μικρός πρίγκιπας, γιά νά τό θυμᾶται.

– Οἱ ἄνθρωποι ἔχουν ξεχάσει τούτη τήν ἀλήθεια, εἶπε ἡ ἀλεποῦ. Ἐσύ ὅμως δέν πρέπει νά τήν ξεχάσεις. Ἀπ’ ἐδῶ κι ἐμπρός θά εἶσαι γιά πάντα ὑπεύθυνος γιά ἐκεῖνο πού ἔχεις ἡμερώσει. Εἶσαι ὑπεύθυνος γιά τό τριαντάφυλλό σου…

– Εἶμαι ὑπεύθυνος γιά τό τριαντάφυλλό μου… ξαναεῖπε ὁ μικρός πρίγκιπας, γιά νά τό θυμᾶται.

Antoine de Saint-Exupéry

 

Ὁ Μικρός Πρίγκιπας (α)

Τότε εἶναι πού παρουσιάστηκε ἡ ἀλεποῦ.

– Καλημέρα, εἶπε ἡ ἀλεποῦ.

– Καλημέρα, ἀποκρίθηκε εὐγενικά ὁ μικρός πρίγκιπας καί γύρισε, μά δέν εἶδε τίποτα.

– Ἐδῶ εἶμαι, εἶπε μιὰ φωνή, κάτω ἀπό τή μηλιά…

– Ποιά εἶσαι; εἶπε ὁ μικρός πρίγκιπας. Μοῦ φαίνεσαι πολύ ὄμορφη…

– Εἶμαι μία ἀλεποῦ, εἶπε ἡ ἀλεποῦ.

– Ἔλα νά παίξεις μαζί μου, τῆς πρότεινε ὁ μικρός πρίγκιπας. Εἶμαι τόσο λυπημένος…

– Δέν μπορῶ νά παίξω μαζί σου, εἶπε ἡ ἀλεποῦ. Δέ μ’ ἔχουν ἡμερώσει.

– Ἀ! μέ συγχωρεῖς, ἔκανε ὁ μικρός πρίγκιπας.

Τό σκέφτηκε ὅμως καί πρόσθεσε:

– Τί πάει νά πεῖ «ἡμερώσει;»

– Ἐσύ δέν εἶσαι ἀπ’ ἐδῶ, εἶπε ἡ ἀλεποῦ, τί γυρεύεις;

– Γυρεύω τούς ἀνθρώπους, εἶπε ὁ μικρός πρίγκιπας. Τί πάει νά πεῖ «ἡμερώσει;»

– Οἱ ἄνθρωποι, εἶπε ἡ ἀλεποῦ, ἔχουν τουφέκια καί κυνηγοῦνε. Μεγάλος μπελάς! Ἀνατρέφουν ὅμως καί κότες. Αὐτό εἶναι τό μόνο τους ὄφελος. Κότες γυρεύεις;

– Ὄχι, εἶπε ὁ μικρός πρίγκιπας. Γυρεύω φίλους. Τί πάει νά πεῖ «ἡμερώσει;»

– Εἶναι κάτι πού παραμελήθηκε πολύ, εἶπε ἡ ἀλεποῦ. Σημαίνει «νά δημιουργεῖς δεσμούς…».

– Νά δημιουργεῖς δεσμούς;

– Βέβαια, εἶπε ἡ ἀλεποῦ. Γιά μένα, ἀκόμα δέν εἶσαι παρά ἕνα ἀγοράκι ἐντελῶς ὅμοιο μ’ ἄλλα ἑκατό χιλιάδες ἀγοράκια. Καί δέ σ’ ἔχω ἀνάγκη. Μήτε κι ἐσύ μ’ ἔχεις ἀνάγκη. Γιά σένα, δέν εἶμαι παρά μία ἀλεποῦ ὅμοια μ’ ἑκατό χιλιάδες ἀλεποῦδες. Ἄν ὅμως μέ ἡμερώσεις, ὁ ἕνας θά ἔχει τήν ἀνάγκη τοῦ ἄλλου. Γιά μένα ἐσύ θά εἶσαι μοναδικός στόν κόσμο. Γιά σένα ἐγώ θά εἶμαι μοναδική στόν κόσμο…

– Ἀρχίζω νά καταλαβαίνω, εἶπε ὁ μικρός πρίγκιπας. Ξέρω ἕνα λουλούδι… νομίζω πώς μέ ἡμέρωσε…

– Γίνεται, εἶπε ἡ ἀλεποῦ. Βλέπει κανείς στή Γῆ τόσα περίεργα πράματα…

– Ὤ! δέν εἶναι πάνω στή Γῆ, εἶπε ὁ μικρός πρίγκιπας.

Ἡ ἀλεποῦ φάνηκε πολύ παραξενεμένη:

– Πάνω σ’ ἄλλο πλανήτη;

– Ναί.

– Ἔχει κυνηγούς σ’ αὐτόν τόν πλανήτη:

– Ὄχι.

– Πολύ ἐνδιαφέρον αὐτό. Καί κότες;

– Ὄχι.

Ξαναγύρισε ὅμως στήν ἰδέα της:

– Ἡ ζωή μου εἶναι μονότονη. Κυνηγάω τίς κότες, οἱ ἄνθρωποι κυνηγοῦν ἐμένα. Ὅλες οἱ κότες μοιάζουν, κι ὅλοι οἱ ἄνθρωποι μοιάζουν. Γι’ αὐτό λοιπόν βαριέμαι κάπως. Ἄν μέ ἡμερώσεις ὅμως, ἡ ζωή μου θά εἶναι σάν ἡλιόλουστη. Θά γνωρίσω ἕναν κρότο ἀπό πατήματα πού θά εἶναι διαφορετικός ἀπ’ ὅλους τούς ἄλλους. Τ’ ἄλλα πατήματα μέ κάνουν νά χώνωμαι κάτω ἀπ’ τή γῆ. Τό δικό σου θά μέ κάνει νά βγαίνω ἔξω ἀπ’ τή φωλιά μου, σά μιὰ μουσική. Κι ὕστερα κοίτα! Βλέπεις ἐκεῖ κάτω τά χωράφια μέ τό στάρι; Ἐγώ δέν τρώω ψωμί. Τό στάρι ἐμένα μοῦ εἶναι ἄχρηστο. Τά χωράφια μέ τό στάρι δέ μοῦ θυμίζουν τίποτα. Κι αὐτό, εἶναι κρίμα! Ἐσύ ὅμως ἔχεις μαλλιά μέ χρῶμα χρυσαφένιο. Θά εἶναι λοιπόν θαυμάσια ὅταν θά μ’ ἔχεις ἡμερώσει! Τό στάρι, πού εἶναι χρυσαφένιο, θά μέ κάνει νά σέ θυμᾶμαι. Καί θά μ’ ἀρέσει ν’ ἀκούω τόν ἄνεμο μέσα στά στάχυα …

Σώπασε ἡ ἀλεποῦ καί κοίταξε πολλή ὥρα τό μικρό πρίγκιπα.

– Σέ παρακαλῶ… ἡμέρωσέ με, τοῦ εἶπε!

– Θέλω βέβαια, τῆς ἀποκρίθηκε ὁ μικρός πρίγκιπας, μά δέν μέ παίρνει ὁ καιρός. Ἔχω ν’ ἀνακαλύψω φίλους καί πολλά πράματα νά γνωρίσω.

– Δέ γνωρίζει κανείς παρά τά πράματα πού ἡμερώνει, εἶπε ἡ ἀλεποῦ. Οἱ ἄνθρωποι δέν ἔχουν πιά καιρό νά γνωρίσουν τίποτα. Τ’ ἀγοράζουν ὅλα ἕτοιμα στά ἐμπορικά. Καθώς ὅμως δέν ὑπάρχουν ἐμπορικά πού πουλᾶνε φίλους, οἱ ἄνθρωποι δέν ἔχουν πιά φίλους. Ἄν θές ἕνα φίλο, ἡμέρωσέ με!

– Τί πρέπει νά κάνω; εἶπε ὁ μικρός πρίγκιπας.

– Πρέπει νά ἔχεις μεγάλη ὑπομονή, ἀποκρίθηκε ἡ ἀλεποῦ. Θά καθίσεις πρῶτα κάπως μακριά μου, ἔτσι στό χορτάρι. Ἐγώ θά σέ κοιτάζω μέ τήν ἄκρη τοῦ ματιοῦ μου κι ἐσύ δέ θά λές τίποτα. Τά λόγια εἶναι πού κάνουν τίς παρεξηγήσεις. Ἀλλά, κάθε μέρα, θά μπορεῖς νά κάθεσαι λιγάκι πιό κοντά…

Antoine de Saint-Exupéry

 

Μὲ τὴν ἀνάστασή Του

Ἐὰν ὑπάρχει μιὰ ἀλήθεια στὴν ὁποία θὰ μποροῦσαν νὰ συνοψισθοῦν ὅλες οἱ εὐαγγελικὲς ἀλήθειες, ἡ ἀλήθεια αὐτὴ θὰ ἦταν ἡ ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Καὶ ἀκόμη, ἐὰν ὑπάρχει μιὰ πραγματικότητα στὴν ὁποία θὰ μποροῦσαν νὰ συνοψισθοῦν ὅλες οἱ καινοδιαθηκικὲς πραγματικότητες, ἡ πραγματικότητα αὐτὴ θὰ ἦταν ἡ ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Μόνο στὴν ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ ἐξηγοῦνται ὅλα τὰ θαύματά Του, ὅλες οἱ ἀλήθειές Του, ὅλα τὰ λόγια Του, ὅλα τὰ γεγονότα τῆς Καινῆς Διαθήκης.

Μέχρι τὴν ἀνάστασή Του ὁ Κύριος δίδασκε γιὰ τὴν αἰώνια ζωή, ἀλλὰ μὲ τὴν ἀνάστασή Του ἔδειξε ὅτι ὁ Ἴδιος ὄντως εἶναι ἡ αἰώνια ζωή. Μέχρι τὴν ἀνάστασή Του δίδασκε γιὰ τὴν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν, ἀλλὰ μὲ τὴν ἀνάστασή Του ἔδειξε ὅτι ὁ Ἴδιος εἶναι πράγματι ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν. Μέχρι τὴν ἀνάστασή Του δίδασκε ὅτι ἡ πίστη σ’ Αὐτὸν μεταφέρει ἐκ τοῦ θανάτου εἰς τὴν ζωήν, ἀλλὰ μὲ τὴν ἀνάστασή Του ἔδειξε ὅτι ὁ Ἴδιος νίκησε τὸ θάνατο καὶ ἔτσι ἐξασφάλισε στοὺς θανατωμένους ἀνθρώπους τὴ μετάβαση ἐκ τοῦ θανάτου στὴν ἀνάσταση.

Μὲ τὴν ἁμαρτία ὁ ἄνθρωπος ἔγινε θνητὸς καὶ πεπερασμένος· μὲ τὴν ἀνάσταση τοῦ Θεανθρώπου γίνεται ἀθάνατος καὶ αἰώνιος. Σ’ αὐτὸ δὲ ἀκριβῶς ἔγκειται ἡ δύναμη καὶ τὸ κράτος καὶ ἡ παντοδυναμία τῆς τοῦ Χριστοῦ ἀναστάσεως. Καὶ γι’ αὐτὸ χωρὶς τὴν ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ δὲν θὰ ὑπῆρχε κἄν ὁ Χριστιανισμός. Μεταξὺ τῶν θαυμάτων ἡ ἀνάσταση τοῦ Κυρίου εἶναι τὸ μεγαλύτερο θαῦμα. Ὅλα τὰ ἄλλα θαύματα πηγάζουν ἀπὸ αὐτὸ καὶ συνοψίζονται σ’ αὐτό. Ἀπ’ αὐτὸ πηγάζουν ἡ πίστη καὶ ἡ ἀγάπη καὶ ἡ ἐλπίδα καὶ ἡ προσευχὴ καὶ ἡ θεοσέβεια. Αὐτὸ εἶναι ἐκεῖνο τὸ ὁποῖο καμία ἄλλη θρησκεία δὲν ἔχει· αὐτὸ εἶναι ἐκεῖνο τὸ ὁποῖο ἀνυψώνει τὸν Κύριο ὑπεράνω ὅλων τῶν ἀνθρώπων καὶ τῶν θεῶν. Αὐτὸ εἶναι ἐκεῖνο τὸ ὁποῖο κατὰ τρόπο μοναδικὸ καὶ ἀναμφισβήτητο δείχνει καὶ ἀποδεικνύει ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς εἶναι ὁ μόνος ἀληθινὸς Θεὸς καὶ Κύριος σὲ ὅλους τοὺς ὁρατοὺς καὶ ἀόρατους κόσμους.

Τὸ ὅτι ὁ ἄνθρωπος πιστεύει ἀληθινὰ στὸν Ἀναστάντα Κύριο τὸ ἀποδεικνύει μὲ τὸ νὰ ἀγωνίζεται κατὰ τῆς ἁμαρτίας καὶ τῶν παθῶν καὶ ἐὰν μὲν ἀγωνίζεται, πρέπει νὰ γνωρίζει ὅτι ἀγωνίζεται γιὰ τὴν ἀθανασία καὶ τὴν αἰώνια ζωή. Ἐὰν ὅμως δὲν ἀγωνίζεται, τότε μάταιη ἡ πίστη του! Διότι, ἐὰν ἡ πίστη τοῦ ἀνθρώπου δὲν εἶναι ἀγώνας γιὰ τὴν ἀθανασία καὶ τὴν αἰωνιότητα, τότε τί εἶναι; Ἐὰν μὲ τὴν πίστη στὸ Χριστὸ δὲν φθάνει κανεὶς στὴν ἀθανασία καὶ τὴν ἐπὶ τοῦ θανάτου νίκη, τότε πρὸς τί ἡ πίστη μας; Ἐὰν ὁ Χριστὸς δὲν ἀναστήθηκε, τοῦτο σημαίνει ὅτι ἡ ἁμαρτία καὶ ὁ θάνατος δὲν ἔχουν νικηθεῖ. Ἐὰν δὲ δὲν ἔχουν αὐτὰ τὰ δύο νικηθεῖ, τότε γιατί νὰ πιστεύει κανεὶς στὸ Χριστό; Ἐκεῖνος ὅμως ὁ ὁποῖος μὲ τὴν πίστη στὸν Ἀναστάντα Χριστὸ ἀγωνίζεται ἐναντίον κάθε ἁμαρτίας του, αὐτὸς ἐνισχύει σιγὰ-σιγὰ μέσα του τὴν αἴσθηση ὅτι ὁ Κύριος πραγματικὰ ἀναστήθηκε, ἄμβλυνε τὸ κέντρο τοῦ θανάτου, νίκησε τὸ θάνατο σὲ ὅλα τὰ μέτωπα τῆς μάχης.

Χωρὶς τὴν ἀνάσταση δὲν ὑπάρχει οὔτε στὸν οὐρανὸ οὔτε κάτω ἀπὸ τὸν οὐρανὸ τίποτε πιὸ παράλογο ἀπὸ τὸν κόσμο αὐτὸ οὔτε μεγαλύτερη ἀπελπισία ἀπὸ τὴ ζωὴ αὐτή, δίχως ἀθανασία. Σ’ ὅλους τοὺς κόσμους δὲν ὑπάρχει περισσότερο δυστυχισμένη ὕπαρξη ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο, ποὺ δὲν πιστεύει στὴν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν. Γι’ αὐτό, γιὰ τὴν ἀνθρώπινη ὕπαρξη, ὁ Ἀναστημένος Κύριος εἶναι τὰ «πάντα ἐν πᾶσιν» σ’ ὅλους τοὺς κόσμους: ὅ,τι τὸ Ὡραῖο, τὸ Καλό, τὸ Ἀληθινό, τὸ Προσφιλές, τὸ Χαρμόσυνο, τὸ Θεῖο, τὸ Σοφό, τὸ Αἰώνιο. Αὐτὸς εἶναι ὅλη ἡ Ἀγάπη μας, ὅλη ἡ Ἀλήθειά μας, ὅλη ἡ Χαρά μας, ὅλο τὸ Ἀγαθό μας, ὅλη ἡ Ζωή μας, ἡ Αἰωνία Ζωὴ σὲ ὅλες τὶς αἰωνιότητες καὶ ἀπεραντοσύνες.

Ἅγιος Ἰουστῖνος Πόποβιτς

 

Ἡ ἡµέρα τῆς Λαµπρῆς

Καθαρότατον ἥλιο ἐπρομηνοῦσε

τῆς αὐγῆς τὸ δροσάτο ὕστερο ἀστέρι,

σύγνεφο, καταχνιά, δὲν ἀπερνοῦσε

τ’ οὐρανοῦ σὲ κανένα ἀπὸ τὰ μέρη

καὶ ἀπὸ κεῖ κινημένο ἀργοφυσοῦσε

τόσο γλυκὸ στὸ πρόσωπο τ’ ἀέρι,

ποὺ λὲς καὶ λέει μὲς στῆς καρδιᾶς τὰ φύλλα:

Γλυκιὰ ἡ ζωὴ καὶ ὁ θάνατος μαυρίλα.

 

Χριστὸς ἀνέστη! Νέοι, γέροι καὶ κόρες,

ὅλοι, μικροὶ – μεγάλοι, ἑτοιμαστῆτε

μέσα στὲς ἐκκλησίες τὲς δαφνοφόρες

μὲ τὸ φῶς τῆς χαρᾶς συμαζωχτῆτε

ἀνοίξετε ἀγκαλιὲς εἰρηνοφόρες

ὀμπροστὰ στοὺς Ἁγίους καὶ φιληθῆτε!

Φιληθῆτε γλυκά, χείλη μὲ χείλη,

πέστε Χριστὸς ἀνέστη, ἐχθροὶ καὶ φίλοι!

Διονύσιος Σολωμὸς