Ἔχει τή θέση τῆς σπίθας

Ὅταν ὁ Θεός δημιούργησε τόν ἄνθρωπο, ἔβαλε μέσα του ἕνα θεῖο σπέρμα, σάν ἕνα εἶδος λογισμοῦ πιό θερμοῦ καί φωτεινοῦ, νά ἔχει τή θέση τῆς σπίθας, γιά νά φωτίζει τό νοῦ καί νά τοῦ δείχνει νά ξεχωρίζει τό καλό ἀπό τό κακό. Αὐτό ὀνομάζεται συνείδηση, καί εἶναι ὁ φυσικός νόμος. Αὐτός εἶναι τά πηγάδια πού ἄνοιγε ὁ Ἰακώβ, ὅπως ἀκριβῶς εἶπαν οἱ Πατέρες, καί τά παράχωναν οἱ Φιλισταῖοι. Μ’ αὐτό τό νόμο, δηλαδή μέ τή συνείδηση, συμμορφώθηκαν οἱ Πατέρες καί ὅλοι οἱ Ἅγιοι πού ἔζησαν πρίν ἀπό τό γραπτό νόμο καί εὐαρέστησαν στόν Θεό.

Ἐπειδή ὅμως αὐτή παραχώθηκε καί καταπατήθηκε ἀπό τούς ἀνθρώπους μέ τήν προοδευτική ἐξάπλωση τῆς ἁμαρτίας, χρειαστήκαμε τό γραπτό νόμο, χρειαστήκαμε τούς ἁγίους Προφῆτες, χρειαστήκαμε τήν ἐνανθρώπιση τοῦ Ἴδιου τοῦ Δεσπότη μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, γιά νά τήν ξαναφέρει στό φῶς καί νά τήν ἀναστήσει, γιά νά ξαναδώσει ζωή, μέ τήν τήρηση τῶν ἁγίων ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ, σ’ ἐκείνη τήν σπίθα πού ἦταν παραχωμένη.

Τώρα λοιπόν, εἶναι στό χέρι μας ἤ νά τήν παραχώσουμε πάλι ἤ νά τήν ἀφήσουμε νά λάμπει καί νά μᾶς φωτίζει, ἄν συμμορφωνόμαστε μέ τίς ὑποδείξεις της. Γιατί ὅταν ἡ συνείδησή μας μᾶς ὑπαγορεύει νά κάνουμε αὐτό καί ἀδιαφοροῦμε, καί πάλι μᾶς λέει νά κάνουμε ἐκεῖνο καί δέν τό κάνουμε, ἀλλά σταθερά καί ἀδιάκοπα τήν καταπατοῦμε, ἔτσι τή θάβουμε καί δέν μπορεῖ πιά νά φωνάξει δυνατά μέσα μας, ἀπό τό βάρος πού τή σκεπάζει. Ὅπως ἀκριβῶς τό λυχνάρι πού δίνει θαμπό φῶς, ἔτσι καί αὐτή ἀρχίζει νά μᾶς δείχνει ὅλο πιό θολά, ὅλο πιό σκοτεινά τά πράγματα, ὅπως συμβαίνει καί μέ τό θολωμένο ἀπό τά πολλά χώματα νερό, πού δέν μπορεῖ νά δεῖ κανείς μέσα τό πρόσωπό του.

Ἔτσι σιγά – σιγά καταντᾶμε νά μήν αἰσθανόμαστε ἐκεῖνα πού μᾶς ὑπαγορεύει ἡ συνείδησή μας καί νά φτάνουμε στό σημεῖο νά νομίζουμε ὅτι δέν τήν ἔχουμε καθόλου. Ὅμως δέν ὑπάρχει κανένας πού νά μήν τήν ἔχει. Γιατί αὐτό εἶναι κάτι θεϊκό, ὅπως ἤδη εἴπαμε, καί δέν χάνεται ποτέ, ἀλλά πάντα μᾶς θυμίζει ἐκεῖνο πού ὀφείλουμε νά κάνουμε. Ἐμεῖς ὅμως δέν τήν αἰσθανόμαστε γιατί, ὅπως εἶπα, τήν καταφρονοῦμε καί τήν καταπατοῦμε.

Ἀββᾶς Δωρόθεος

Ρούμελη

Τὴ μάννα μου τὴ Ρούμελη ν᾿ ἀγνάντευα τὸ λαχταρῶ...
ψηλὰ ποὺ μὲ νανούριζες καημένο Καρπενήσι!
Τρανὰ πλατάνια ξεδιψοῦν στὶς βρύσες μὲ τὸ κρύο νερό.
Σαρακατσάνα ροβολάει καὶ πάει γιὰ νὰ γεμίσει.

Μὲ κρουσταλλένια σφυριχτὰ σὲ λόγγους φεύγουν σκοτεινοὺς
κοτσύφια καὶ βοσκόπουλα μὲ τὰ λαμπρά τὰ μάτια,
νερὰ βροντοῦνε στὸ γκρεμὸ καὶ πᾶνε πρὸς τοὺς οὐρανοὺς
ἴσια κι ὀρθὰ σὰν τὴν ψυχὴ τῆς Ρούμελης τὰ ἐλάτια.

Κάμπε ἀττικέ, μὲ πλάνεψες κι ἐγὼ γιὰ τὶς κορφὲς πονῶ
καὶ γιὰ τραχιὲς ἀνηφοριὲς σηκώνω τὸ κεφάλι...
Φυλακωμένη πέρδικα ποὺ κλαίει γι᾿ ἀλαργινὸ βουνὸ
δένει ἡ ψυχή μου στὸ κλουβὶ τὰ νύχια της κοράλλι.

Ζαχαρίας Παπαντωνίου

 

Νομίζω ὅτι δὲν θὰ ἀλλάξω ποτὲ

-Στὴν ἀρχή, κατὰ τὴν πρώτη χάρη, πιστεύουμε ὅτι ὄντως μποροῦμε νὰ ἀλλάξουμε, ἀλλὰ κάπου στὴ μέση βλέπουμε ὅτι δὲν ἔχουμε ἀλλάξει καὶ νομίζουμε ὅτι δὲν μποροῦμε νὰ ἀπαλλαγοῦμε ἀπὸ τὸν παλαιὸ ἄνθρωπο. Τί κάνουμε τότε;

-Τὸ εἶχα σκεφθεῖ καὶ ἐγὼ αὐτὸ μία φορὰ καὶ εἶπα στὸν ἅγιο Σωφρόνιο, «Νομίζω ὅτι δὲν θὰ ἀλλάξω ποτέ». «Ἐντάξει», εἶπε ὁ Γέροντας, «τότε ἂς πετάξουμε τὸ Εὐαγγέλιο». Θυμᾶμαι τὸν λόγο του πολὺ ἔντονα. Ἤμουν γεμάτος μὲ αὐτολύπη καὶ ὁ Γέροντας Σωφρόνιος μὲ θεράπευσε μὲ τὸν λόγο αὐτό.

Ἀρχιμανδρίτης Ζαχαρίας Ζάχαρου

Ἦταν μιὰ ὄμορφη καλοκαιρινὴ νύχτα

Ἕνα ἀπόγευμα ξεκινήσαμε μιὰ παρέα γιὰ τὰ Καλλίσια. Ἔξω ἀπὸ τὸ κελὶ τοῦ Γέροντα, στὴν αὐλή, συναντήσαμε πλῆθος προσκυνητῶν ποὺ περίμεναν. Ἤμασταν τελευταῖοι. Ὅταν ἦλθε ἡ σειρά μας, εἶχε νυχτώσει. Τὸν εἴδαμε ἕνας ἕνας κι ὅταν τελειώσαμε ὁ Γέροντας μᾶς ξεπροβόδισε ὣς ἔξω ἀπὸ τὸ Μοναστήρι.

Ἂν καὶ κατάκοπος, ἔδειχνε εὐδιάθετος. Ἦταν μιὰ ὄμορφη καλοκαιρινὴ νύχτα. Τὸ ἀεράκι φυσοῦσε ἀνάλαφρα καὶ ἡ πανσέληνος εἶχε ἀνατείλει ἀπ’ τοὺς ἀντικρινοὺς πευκόφυτους λόφους. Μέσα σ’ αὐτὸ τὸ εἰδυλλιακὸ τοπίο, ποὺ τὸ ἀσήμωνε τὸ ὠχρὸ φῶς τοῦ φεγγαριοῦ καὶ μεταμόρφωνε ἀπόκοσμα ὅλα τὰ γύρω, ἔμψυχα καὶ ἄψυχα, ὁ Γέροντας θεώρησε κατάλληλη τὴ στιγμὴ νὰ μᾶς μιλήσει γιὰ τὴν προσευχή.

Δὲν μᾶς μίλησε θεωρητικά, ἀλλὰ πρακτικά. Πάντοτε ὁ Γέροντας «πράττων ἐδίδασκε». Ἤμασταν τέσσερις τῆς παρέας, κι ὁ Γέροντας πέντε. Μᾶς τοποθέτησε, μὲ μέτωπο στὴν ἀνατολή, δυὸ στὰ δεξιὰ καὶ δυὸ στὰ ἀριστερά του, στὸ μέσον ἐκεῖνος. Καὶ μᾶς εἶπε: «Τώρα θὰ κάνουμε νοερὰ προσευχή. Θὰ λέω ἐγὼ πρῶτα τὰ λόγια κι ὕστερα θὰ τὰ ἐπαναλαμβάνετε ἐσεῖς. Ἀλλὰ προσέξτε, χωρὶς βία καὶ ἄγχος. Θὰ τὰ λέτε ἤρεμα, ταπεινά, μὲ ἀγάπη, μὲ γλύκα».

Ἄρχισε ὁ Γέροντας, μ’ ἐκείνη τὴ λεπτή, τρυφερή, ἐκφραστικὴ φωνή του: «Κύριε, Ἰησοῦ, Χριστέ, ἐλέησόν με». Τὸ ἔλεγε ἀργὰ ἀργά, μία μία λέξη, χωρὶς καθόλου βία, σὰν νὰ εἶχε μπροστά του τὸν Χριστὸ καὶ νὰ τὸν παρακαλοῦσε, κάνοντας μιὰ μεγαλύτερη παύση στὸ «Χριστὲ» καὶ χρωματίζοντας παρακαλεστικὰ τὸ «ἐλέησόν με». Κι ἐμεῖς, κάθε φορὰ ἐπαναλαμβάναμε, προσπαθώντας νὰ μιμηθοῦμε τὴ στάση του, τὸ χρῶμα τῆς φωνῆς του, κι ἂν ἦταν δυνατό, τὴν ψυχική του διάθεση. Κάποια στιγμὴ ὁ Γέροντας σταμάτησε νὰ λέει μεγαλόφωνα τὴν προσευχὴ καὶ συνέχισαν νὰ τὴν ψιθυρίζουν τὰ χείλη του. Κάναμε κι ἐμεῖς τὸ ἴδιο.

Πόσο κράτησε αὐτὴ ἡ νυκτερινὴ προσευχή μας; Δὲν θυμᾶμαι. Τὸ μόνο ποὺ θυμᾶμαι εἶναι μία συγκίνηση, ποὺ δὲν μπορῶ νὰ τὴν ἐκφράσω μὲ ἀνθρώπινα λόγια. Κάποτε διέκοψε τὴ θεία ἐκείνη σιγή, λέγοντας: «Ἂς σταματήσουμε ἐδῶ τὴν κοινὴ προσευχή. Συνεχίστε την μόνοι σας. Ἂντε τώρα νὰ πᾶτε στὸ καλὸ στὰ σπίτια σας». Καθὼς ἀπομακρυνόμασταν, γύρισα πίσω τὸ κεφάλι καὶ διέκρινα κάτω ἀπὸ τὸ σεληνόφως, τὴ σεβάσμια σιλουέτα τοῦ Γέροντα, ποὺ στεκόταν ὄρθιος κοντὰ στὰ βράχια, μὲ τὸ χέρι ὑψωμένο, καὶ μᾶς εὐλογοῦσε. 

Ἅγιος Πορφύριος

 

Μοναστήρι εἶναι καὶ τὸ σπίτι σου, ἂν θές

Γιὰ ἀρκετὸ καιρὸ μὲ βασάνιζαν λογισμοί, γιατί νὰ μὴ γίνω κι ἐγὼ μοναχὸς νὰ ἀφιερωθῶ τελείως στὸν Θεό, ἀλλὰ παντρεύτηκα καὶ μὲ τὰ παιδιὰ ποὺ ἔκανα δεσμεύτηκα καὶ δὲν μπορῶ νὰ κάνω τίποτα καλὸ γιὰ τὸν Θεό.

Μὲ αὐτὲς καὶ περισσότερες σκέψεις, πῆγα μιὰ μέρα στὸν Παππούλη καὶ ἀφοῦ ἐξομολογήθηκα τὶς διάφορες ἁμαρτίες ποὺ εἶχα, γιατὶ ὅλο ἁμαρτίες ἔκανα καὶ κάνω, μοῦ λέει, χωρὶς νὰ τοῦ πῶ τίποτα γι’ αὐτὸ τὸ θέμα:

«Ἄντε φύγε τώρα καὶ μὴ τὰ σκέπτεσαι αὐτά. Ἄσ’ τα, δὲν εἶναι γιὰ σένα. Μοναστήρι εἶναι καὶ τὸ σπίτι σου, ἂν θές. Δὲν διαφέρει σὲ τίποτα ἀπ’ αὐτό. Ἀρκεῖ νὰ κάνεις αὐτὰ ποὺ σοῦ λέω. Δὲν εἶναι ὁ χῶρος ποὺ κάνει τὸ Μοναστήρι. Εἶναι ὁ τρόπος. Πήγαινε, νὰ προσεύχεσαι καὶ νὰ κάνεις ὑπομονὴ σὲ ὅλα».

Κάποιοι ἀδελφοὶ ἀπὸ ἕνα μοναστήρι στὸν κόσμο ρώτησαν τὸν Γέροντα ἂν μποροῦσαν νὰ προκόψουν στὸν κόσμο ἤ θὰ ἦταν καλύτερα γι’ αὐτοὺς καὶ πιὸ συμφέρον γιὰ τὴν ψυχή τους νὰ βρίσκονται στὸν Ἄθωνα, ποὺ εἶναι κατ’ ἐξοχὴν τόπος ἡσυχαστικός.

Ἐκεῖνος τοὺς ἀπάντησε: «Ἂν κανεὶς βρίσκεται στὴν Ὁμόνοια κι ἔχει περιμαζωμένο τὸν νοῦ του, εἶναι σὰν νὰ βρίσκεται στὸν Ἄθωνα. Κι ἂν κανεὶς βρίσκεται στὸν Ἄθωνα, καὶ δὲν ἔχει περιμαζωμένο τὸν νοῦ του, εἶναι σὰν βρίσκεται στὴν Ὁμόνοια».

Τσάμικο

Στὰ κακοτράχαλα τὰ βουνὰ
μὲ τὸ σουραύλι καὶ τὸ ζουρνᾶ,
πάνω στὴν πέτρα τὴν ἁγιασμένη
χορεύουν τώρα τρεῖς ἀντρειωμένοι.

Ὁ Νικηφόρος κι ὁ Διγενὴς
κι ὁ γιὸς τῆς Ἄννας τῆς Κομνηνῆς.
Δική τους εἶναι μία φλούδα γῆς
καὶ Σὺ Χριστέ μου τοὺς εὐλογεῖς.

Γιὰ νὰ γλιτώσουν αὐτὴ τὴ φλούδα,
ἀπ᾿ τὸ τσακάλι καὶ τὴν ἀρκούδα.
Ἀπὸ τὴν Ἤπειρο στὸ Μοριᾶ
κι ἀπ᾿ τὸ σκοτάδι στὴ λευτεριά,

τὸ πανηγύρι κρατάει χρόνια
στὰ μαρμαρένια τοῦ χάρου ἁλώνια.
Κριτὴς κι ἀφέντης εἶν᾿ ὁ Θεός,
καὶ δραγουμάνος του ὁ λαός.

Νίκος Γκάτσος

 

Ὁ Ἥλιος καὶ ὁ Ἀέρας

Ὁ Ἀέρας θύμωσε,
μὲ τὸν Ἥλιο μάλωσε.
Ὁ Ἀέρας ἔλεγε:
– Εἶμαι δυνατότερος!
Καὶ ὁ Ἥλιος ἔλεγε:
– Σὲ περνῶ στὴ δύναμη!

Ἕνας γέρος γεωργὸς
μὲ τὴ μαύρη κάπα του
στὸ χωράφι πήγαινε.

Ὁ Ἀέρας λάλησε:
– Ὅποιος ἔχει δύναμη
παίρνει ἀπὸ τὸν γέροντα
τὴ χονδρὴ τὴν κάπα του!

Φύσησε, ξεφύσησεν,
ἔσκασε στὸ φύσημα,
ἄδικος ὁ κόπος του.

Κρύωσεν ὁ γέροντας
καὶ διπλὰ τυλίχθηκε
στὴ χονδρὴ τὴν κάπα του.

Μὰ κι ὁ Ἥλιος λάλησε:
– Ὅποιος ἔχει δύναμη
παίρνει ἀπὸ τὸ γέροντα
τὴ χονδρὴ τὴν κάπα του!

Ἔφεξεν ὁλόλαμπρος,
καλοσύνη σκόρπισε,
κι ἔβγαλεν ὁ γέροντας
τὴ χονδρὴ τὴν κάπα του.

Πάλι ξαναλάλησε:
– Ἄκουσε καὶ μάθε το,
σὲ περνῶ στὴ δύναμη,
γιατὶ πᾶς μὲ τὸ κακὸ
κι ἐγὼ πάω μὲ τὸ καλό!

Γεώργιος Δροσίνης

 

Νὰ λέγη ἐμεῖς

Ἡ πατρίδα τοῦ κάθε ἀνθρώπου καὶ ἡ θρησκεία εἶναι τὸ πᾶν καὶ πρέπει νὰ θυσιάζη καὶ πατριωτισμὸν καὶ νὰ ζῆ αὐτὸς καὶ οἱ συγγενεῖς του ὡς τίμιοι ἄνθρωποι εἰς τὴν κοινωνία. Καὶ τότε λέγονται ἔθνη, ὅταν εἶναι στολισμένα μὲ πατριωτικὰ αἰστήματα, τὸ ἀναντίον λέγονται παλιόψαθες τῶν ἐθνῶν καὶ βάρος γῆς. Καὶ διὰ τοῦτο ὡς πατρίδα γενικὴ τοῦ κάθε ἑνοῦ καὶ ἔργο τῶν ἀγώνων τοῦ μικρότερου καὶ ἀδύνατου πολίτη, ἔχει κι᾿ αὐτὸς τὰ συμφέροντά του εἰς αὐτείνη τὴν πατρίδα, εἰς αὐτείνη τὴν θρησκεία.

Δὲν πρέπει ὁ ἄνθρωπος νὰ βαρύνεται καὶ νὰ ἀμελῆ αὐτά, καὶ ὁ προκομμένος πρέπει νὰ φωνάζη ὡς προκομμένον ἀλήθεια, τὸ ἴδιον καὶ ὁ ἁπλός. Ὅτι κρικέλλα δὲν ἔχει ἡ γῆς νὰ τὴν πάρη κανεὶς εἰς τὴν πλάτη του, οὔτε ὁ δυνατός, οὔτε ὁ ἀδύνατος, καὶ ὅταν εἶναι ὁ καθεὶς ἀδύνατος εἰς ἕνα πράμα καὶ μόνος του δὲν μπορεῖ νὰ πάρη τὸ βάρος καὶ παίρνει καὶ τοὺς ἄλλους καὶ βοηθοῦν, τότε νὰ μὴν φαντάζεται νὰ λέγη ὁ αἴτιος ἐγώ, νὰ λέγη ἐμεῖς.

Στρατηγὸς Μακρυγιάννης

Φοβερὸν τὸ ἀθλεῖν καὶ μὴ στεφανοῦσθαι

Ἐν Ἀθήναις τῇ 15 Νοεμβρίου 1907

Θυγάτηρ ἐν Κυρίῳ ἀγαπητὴ Ξένη, εὔχομαί σοι πατρικῶς.

Χθὲς λειτουργήσας εἰς τὸν ἅγιον Νικόλαον τοῦ Πειραιῶς, ὡμίλησα περὶ ἀρετῆς, λαβὼν τὸ θέμα ἐκ τοῦ Ἀποστόλου, ἐν ᾧ ὁ Παῦλος νουθετῶν τὸν Τιμόθεον γράφει: «Σὺ οὖν, τέκνον μου, ἐνδυναμοῦ ἐν τῇ χάριτι τῇ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ κλπ.» καὶ ἀνέπτυξα μὲν ἐν ὀλίγοις ὅλον τὸ νόημα τοῦ Ἀποστόλου, ἐνδιέτριψα ὅμως, ὁμιλήσας ἐπὶ ἡμίσειαν ὥραν, ἀναπτύσσων τὴν πρότασιν ἢ μᾶλλον εἰπεῖν τὸ θεῖον ἀπόφθεγμα, «ἐὰν δὲ καὶ ἀθλῇ τις οὐ στεφανοῦται, ἐὰν μὴ νομίμως ἀθλήσῃ».

Τὴν ὁμιλίαν ταύτην ἐγερθεὶς σήμερον καὶ ὀκνῶν πρὸς ἐργασίαν ἄλλην, ἔκρινα καλὸν διὰ βραχέων νὰ τὴν γράψω καὶ τὴν στείλω πρὸς ὑμᾶς, πιστεύων, ὅτι θέλετε ὠφεληθῇ τι. Εἶπον λοιπὸν τάδε.

Φοβερὸν ὄντως ἀδελφοί, τὸ ἀθλεῖν καὶ μὴ στεφανοῦσθαι, διότι καὶ οἱ ἀγῶνες (ἡμῶν) τῶν ἐναθλούντων εἰς κενὸν ἀπολήγουσι, καὶ αἱ ἐλπίδες κεναί, καὶ οἱ πόθοι, ὑπὲρ ὧν τοὺς ἀγῶνας ἀνελάβομεν ἀπλήρωτοι ἔμειναν καὶ τὸν δρόμον τὸν ἐν σταδίῳ εἰ μάτην διεδράμομεν, καὶ τὰς θλίψεις καὶ τὰς κακουχίας ἄνευ μισθοῦ ὑπεμείναμεν, καὶ τὸν χρόνον ἀκάρπως κατηναλώσαμεν καὶ τὸν βίον ἐδαπανήσαμεν, μηδὲν κομισάμενοι καὶ τὸ τέλος ἐφθάσαμεν ἔσχατοι καὶ κατησχυμένοι. Φοβερὸν ναί, διότι καὶ ἡ σταδιοδρομία ἔληξε δι᾿ ἡμᾶς εἰς τὸ παντελὲς καὶ τὸ στάδιον ἐκλείσθη διὰ τοὺς διανύσαντας τὸν δρόμον. Τίς δὲ ὁ λόγος τῆς μεγάλης ταύτης ἀπωλείας; Ἡ μὴ νόμιμος ἄθλησις. Ὥστε οὐ μόνον ἄθλησις ἀπαιτεῖται, ἀλλὰ καὶ νόμιμος ἄθλησις. Τίς δὲ αὕτη ἡ νόμιμος ἄθλησις, ἡ τὸν στέφανον χαριζομένη, ἡ τοὺς ἀγῶνας βραβεύουσα, ἡ τοὺς πόθους πληροῦσα, ἡ τὰς ἐλπίδας ἐπαληθεύουσα, ἡ τὰς θλίψεις εἰς χαρὰν μεταβάλλουσα, ἡ τὸ τέλος ἔνδοξον ἔχουσα, ἡ ἀμεταμέλητον τὴν δρᾶσιν ἔχουσα, ἡ τὸν χρόνον ἀντὶ πολυτίμων λίθων ἀνταλλάσσουσα, ἡ ἀληθεῖς στρατιώτας Χριστοῦ ἀναδεικνύουσα;

Ἀληθῶς σπουδαιοτάτη καὶ ἀναγκαιοτάτη ἅμα ἥ τε ἐρώτησις καὶ ἡ γνῶσις τῆς νομίμου ταύτης ἀθλήσεως, διότι ἐκ τῆς ταύτης κατανοήσεως ἐξαρτᾶται ἡ ἡμετέρα σωτηρία, ἡ πλήρωσις τῶν ὑποκαρδιῶν ἡμῶν πόθων, ἡ τῶν ἐλπίδων ἡμῶν ἐπαλήθευσις, καὶ ἡ τῶν πόνων ἡμῶν ἀμοιβή. Ἡ νόμιμος ἄθλησίς ἐστιν ἡ ἄθλησις, ἡ βάσιν ἔχουσα τὴν ἀρετὴν καὶ τέλος τὴν ἠθικὴν τελείωσιν.

Ὁ ὅρος ἐστὶν εἰλημμένος ἐκ τῶν σωματικῶν ἀθλήσεων, διότι, ὡς λέγει ὁ Θεοφύλακτος, ἑρμηνεύων τοῦτο τὸ χωρίον, «οὐκ ἐὰν συμπλακῇ, ἀλλ᾿ ἐὰν μὴ καὶ τοὺς περὶ βρωμάτων καὶ πομάτων καὶ σωφροσύνης ἀθλητικοὺς νόμους φυλάξῃ, καὶ τοὺς ἐν τρόπῳ τῆς πάλης. Οὐ γὰρ ἁπλῶς καὶ ὡς θέλει ἕκαστος ἐφεῖται αὐτῷ παλαίειν, ἀλλὰ νόμοι καὶ περὶ τούτου ἀθλητικοί». Ἐπίσης καὶ ὁ Θεοδώρητος λέγει: «καὶ ἡ ἀθλητικὴ νόμους ἔχει τινάς, καθ᾿ οὓς προσήκει τοὺς ἀθλητὰς ἀγωνίζεσθαι, ὁ δὲ παρὰ τούτους παλαίων, τῶν στεφάνων διαμαρτάνει». Ἄρα κατὰ τοὺς νόμους τοὺς ἠθικοὺς τῆς χριστιανικῆς ἠθικῆς δέον ἐστί, νὰ ἀθλῇ τις, ἀφοῦ ἀθλεῖ ὑπὲρ τῆς ἠθικῆς αὐτοῦ τελειώσεως, εἰς ἣν ὁ ἀφικνούμενος στεφανοῦται.

Τοὺς ἠθικοὺς νόμους τῆς χριστιανικῆς ἠθικῆς πάντες γινώσκομεν. Νόμος πρῶτος ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ἡ ἐξ ὅλης ψυχῆς, ἐξ ὅλης καρδίας, ἐξ ὅλης τῆς ἰσχύος καὶ ἐξ ὅλης τῆς διανοίας, καὶ ἡ ἀγάπη τοῦ πλησίον ὡς ἀδελφοῦ, ἀπὸ δὲ τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς ἀγάπης τοῦ πλησίον πηγάζουσιν οἱ νόμοι τῆς ἀγάπης τοῦ καλοῦ, τοῦ ἀγαθοῦ, τοῦ ἀληθοῦς καὶ τοῦ δικαίου. Ὡς δὲ ἀγαπῶμεν τὸν Θεόν, διότι εἶναι ἡ αὐταγάπη καὶ τὸ μόνον ἐπιπόθητον ἀγαθόν, καὶ τὸν πλησίον ἡμῶν, ὡς γενόμενον καθ᾿ ὁμοίωσιν Θεοῦ, οὕτω ὀφείλομεν νὰ ἀγαπῶμεν καὶ τὸ καλὸν διὰ τὸν ἠθικὸν αὐτοῦ ἢ πνευματικὸν χαρακτῆρα, διότι εἶναι καλόν, τὸ ἀγαθὸν διότι εἶναι ἀγαθόν, τὸ δὲ ἀληθὲς διὰ τὴν ἀλήθειαν καὶ τὸ δίκαιον διὰ τὴν δικαιοσύνην.

Ἡ ἀγάπη τῶν νόμων τούτων ἐστὶν ἐντεθειμένη ἐν τῇ καρδίᾳ ἡμῶν, διότι, ὡς εἴπομεν, πηγάζουσιν ἐκ τῆς θείας ἀγάπης, ἡ δὲ ἀγάπη τοῦ θείου εἶναι νόμος ἔμφυτος εἰς τὴν ἀνθρωπίνην καρδίαν, διότι αὕτη ἐπλάσθη, ἵνα γινώσκῃ τὸ θεῖον, αἰσθάνεται τὴν παρουσίαν αὐτοῦ, ἀγαπᾷ αὐτὸ καὶ λατρεύει αὐτό. Ἡ ἀγάπη τοῦ θείου εἶναι ἔμφυτος, διότι ὁ ἄνθρωπος ἐπλάσθη ὂν λογικὸν καὶ αὐτεξούσιον, ἠθικόν, καὶ ἠθικῶς ἐλεύθερον καὶ ἔδει ὡς κατ᾿ εἰκόνα Θεοῦ ν᾿ ἀγαπᾷ τὴν εἰκόνα ἐκείνου, καθ᾿ ἣν αὐτὸς ἐγένετο ὅμοιος, ἵνα ἡ ἀγάπη αὕτη ἕλκῃ τὸν ἄνθρωπον ἀείποτε εἰς τὸν Θεῖον αὐτοῦ Δημιουργόν.

Ἀφοῦ λοιπὸν ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ἐστιν ἐν τῷ ἀνθρώπῳ ἔμφυτος, τὸ δὲ καλόν, ἀγαθόν, ἀληθές, δίκαιον, πηγάζουσιν ὡς νόμος ἀπὸ τοῦ ἀρχικοῦ νόμου τῆς θείας ἀγάπης, αὕτη δέ ἐστιν ἐν ἡμῖν ἔμφυτος διὰ τὸ γεγενῆσθαι ἡμᾶς κατ᾿ εἰκόνα Θεοῦ, ἕπεται ὅτι καὶ οἱ προελθόντες ἐκ τοῦ νόμου τῆς θείας ἀγάπης, νόμοι, εἰσὶ καὶ οὗτοι ἐν ἡμῖν ἔμφυτοι. Διὸ ὡς ἀγαπῶμεν τὸν Θεὸν ὁρμεμφύτως, οὕτως ἀγαπῶμεν καὶ τὸ καλόν, τὸ ἀγαθόν, τὸ ἀληθές, τὸ δίκαιον ὁρμεμφύτως διὰ τὸν ἠθικὸν αὐτῶν χαρακτῆρα.

Ἡ αὐθόρμητος αὕτη ἀγάπη, ὁ ἔμφυτος πρὸς τὸν ἠθικὸν νόμον ἔρως μαρτυρεῖ, ὅτι ὁ θεῖος νόμος ἤτοι τὸ θεῖον θέλημά ἐστιν ἐν ἡμῖν ἐγγεγραμμένον, ὡς ἡμέτερον θέλημα, διὸ ἐμφύτως θέλομεν ὅ,τι θέλει ὁ Θεός. Διότι θέλημα τοῦ Θεοῦ ἐστιν τὸ καλόν, τὸ ἀγαθόν, τὸ ἀληθές, τὸ δίκαιον. Ὁ Θεὸς ἄρα ἔθετο ἐν τῇ καρδίᾳ ἡμῶν ὡς θέλημα ἡμῶν τὸ ἴδιον θέλημα, ἀφοῦ ἀγαπῶμεν ὅ,τι θέλει ὁ Θεός. Καὶ οὕτως ἀληθῶς ἐδημιούργησεν ἡ θεία ἀγαθότης τὸν ἄνθρωπον, ἀφοῦ ἐποίησεν αὐτὸν κατ᾿ εἰκόνα ἰδίαν καὶ ἔπλασεν αὐτόν, ἵνα καταστήσῃ αὐτὸν κοινωνὸν τῆς ἰδίας ἀγαθότητος καὶ μακαριότητος.

Ὥστε ὁ ἄνθρωπος, ἵνα τελειωθῇ καὶ ἀποβῇ κοινωνὸς τῆς θείας ἀγαθότητος καὶ μακαριότητος, ἥτις ἐστὶν ὁ στέφανος, ὀφείλει νὰ τηρήσῃ τὸν νόμον τοῦ Θεοῦ, τὸν ἐγγεγραμμένον ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ καὶ νὰ τείνῃ, νὰ ὁμοιωθῇ πρὸς τὸ θεῖον, ἀγωνιζόμενος τὸν ἀγῶνα τῆς ἀρετῆς κατὰ τὰς ὑπαγορεύσεις τοῦ ἠθικοῦ νόμου, παλαιῶν, πυκτεύων καὶ ἀνθιστάμενος πρὸς τὸν νόμον τῆς σαρκός, πρὸς τὸν νόμον τῆς ἁμαρτίας. Κατὰ τὴν πάλην καὶ τοὺς ἀγῶνας ὀφείλει, νὰ μὴ ἐξέρχηται τοῦ ἠθικοῦ νόμου, οὐδὲ νὰ πλανῶσιν αὐτὸν τὰ ἑαυτοῦ πάθη. Οἱ ἠθικοὶ νόμοι δέον νὰ ἔχωσιν ἐν ἡμῖν ἀπόλυτον κράτος. Μὴ συμμαχήσωμεν μετὰ τοῦ ψεύδους τῆς ἀπάτης καὶ τοῦ δόλου τῆς ἀδικίας, ὅπως ἐπιτύχωμεν φθαρτοῦ τινος πράγματος ἐν τῷ βίῳ. Ὁ βίος ἁπάντων ἡμῶν ἐστιν ἀγὼν καὶ πάντες σπεύδομεν, ἵνα στεφανωθῶμεν ὑπὸ τοῦ Κυρίου.

Μὴ λοιπόν, μὴ πρὸς Θεοῦ, ἀπατηθῶμεν ὑπὸ τοῦ πατρὸς τοῦ ψεύδους καὶ ἐκκλίνωμεν τῆς εὐθείας καὶ ἀπολέσωμεν τὸν στέφανον, δι᾿ ὃν πάντες στενάζομεν καὶ δι᾿ ὃν ἀγωνιζόμεθα. Ἡ ἀπώλεια εἶναι ἀνεπανόρθωτος καὶ ὁ ἀπολέσας ἔσται ἀναπολόγητος ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, διότι ἔπραξε παρὰ τὸν ἔμφυτον αὐτοῦ πόθον πρὸς τὴν ἀλήθειαν καὶ τὴν δικαιοσύνην παρὰ τὴν διαμαρτυρομένην συνείδησιν αὐτοῦ, παρὰ τὴν ἀληθῆ αὐτοῦ θέλησιν καὶ ἐδούλευσε τῇ κακίᾳ ἐκ πλάνης πρὸς τὸν ἀληθῆ χαρακτῆρα τοῦ ἀγαθοῦ, ἕνεκα σκοτασμοῦ τῆς διανοίας αὐτοῦ, τῆς προελθούσης ἐκ τῆς τοῦ Θεοῦ ἀπομακρύνσεως.

Μακρὰν ἀφ᾿ ὑμῶν ἡ τοῦ κακοῦ ἐργασία, μακρὰν ἀφ᾿ ὑμῶν ἡ καταπολέμησις τῶν ἀγαθῶν ἔργων, μακρὰν ἀφ᾿ ὑμῶν τὸ ψεῦδος τὸ πολυσχιδὲς καὶ πολύμορφον καὶ πολυώνυμον, μακρὰν ἀφ᾿ ὑμῶν ἡ ἀδικία τοῦ πλησίον, τοῦ ἀδελφοῦ, τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ ἀδικία καὶ τὸ ψεῦδος ἀναστατοῦσι τὰς κοινωνίας, ταράττουσι τὴν εἰρήνην καὶ φέρουσι παντοίας καὶ μεγάλας καταστροφάς. Πρὸς τοὺς χριστιανούς, τοὺς ἀγωνιζομένους τὸν ἀγῶνα τὸν καλόν, ὁ Παῦλος γράφων, νουθετεῖ ταῦτα: «τὸ λοιπόν, ἀδελφοί, ὅσα ἐστὶν ἀληθῆ, ὅσα σεμνά, ὅσα δίκαια, ὅσα ἁγνά, ὅσα προσφιλῆ, ὅσα εὔφημα, εἴ τις ἀρετὴ καὶ εἴ τις ἔπαινος, ταῦτα λογίζεσθε, ἃ καὶ ἐμάθατε καὶ παρελάβετε, καὶ ἠκούσατε καὶ εἴδετε ἐν ἐμοί, ταῦτα πράσσετε καὶ ὁ Θεὸς τῆς εἰρήνης ἔσται μεθ᾿ ὑμῶν». Ἀμήν!

† ὁ Πενταπόλεως Νεκτάριος

 

Σημαντικότερη καί ἀπό τήν τεκνογονία ἡ ἀνατροφή

Μιλῶντας γιά τήν ἀγωγή τῶν παιδιῶν καί τίς εὐθῦνες τῶν γονέων θά μοῦ ἀρκοῦσε νά ὑπενθυμίσω τή γνωστή προτροπή τοῦ Ὁσίου Πορφυρίου τοῦ Καυσοκαλυβίτου. «Ὅταν τά παιδιά σας δέν σᾶς ἀκοῦν, τότε μιλῆστε στόν Θεό καί Ἐκεῖνος θά μεταφέρει τό μήνυμά σας». Δηλαδή, ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε γιά τά παιδιά σας, ἐναποθέσατε στόν Κύριο τήν διαπαιδιαγώγησή τους. Ἀλλά σύν Ἀθηνᾷ καί χεῖρα κίνει. Πρέπει καί ὁ γονεὐς νά ἀποτελεῖ ὁ ἴδιος πρότυπο καί νά φροντίζει γενικότερα νά παρέχονται πρότυπα στά παιδιά του.

Ὁρισμένοι γονεῖς ἀποποιοῦνται τίς εὐθῦνες τους λέγοντας ὅτι ἡ ἀγωγή εἶναι εύθύνη τοῦ σχολείου ἤ ὅτι εἶναι πολυάσχολοι καί δέν ἔχουν χρόνο γιά τήν ἀνατροφή τῶν παιδιῶν. Λάθος μέγα. Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἔλεγε ὅτι σημαντικότερη καί ἀπό τήν τεκνογονία εἶναι ἡ ἀνατροφή τῶν παιδιῶν. Καί ὁ μέγας ψαλμωδός Δαβίδ μᾶς ἄφησε τήν παρακαταθήκη νά μεγαλώνουμε τά παιδιά μας «ἐν νουθεσία καί παιδείᾳ Κυρίου». Ἄλλωστε τό σημερινό σχολεῖο, παρά τίς φιλότιμες προσπάθειες πολλῶν δασκάλων, δέν μπορεῖ ἤ δέν θέλει νά μεταδώσει στά ἑλληνόπουλα τήν Ἑλληνορθόδοξη Παιδεία τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν καί τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ. Τό βάρος πέφτει στούς γονεῖς καί μάλιστα σέ μία περίοδο πολύπλευρης οἰκονομικῆς, κοινωνικῆς, πνευματικῆς καί πολιτιστικῆς κρίσης.

Καταθέτω ταπεινά ὁρισμένες σκέψεις, πού προῆλθαν ἀπό συζητήσεις μου μέ φωτισμένους γονεῖς, σχετικά μέ τά πρότυπα πού ὀφείλουν νά παρέχουν οἱ γονεῖς μέσα ἀπό τήν οἰκογενειακή συμβίωση.

Α) Τό παράδειγμα. Οἱ ἴδιοι οἱ γονεῖς πρέπει νά διδάσκουμε ἐμπράκτως, μέ τό παράδειγμά μας, τή συμπεριφορά μας, τήν ἀποφυγή ἐντάσεων, τήν ἔλλειψη ἐγωισμῶν, τήν ὑπεύθυνη ἀντιμετώπιοση τῶν καταστάσεων, θετικῶν ἤ ἀρνητικῶν. Ὅταν οἱ γονεῖς διαπληκτίζονται ἤ φωνασκοῦν μπροστά στά παιδιά τους, ὅ,τι κι ἄν τούς ποῦν μετά τό παιχνίδι χάθηκε. Τά παιδιά ἀπαιτοῦν συνέπεια λόγων καί ἔργων. Εἶναι αὐστηροί κριτές καί ἔχουν πάντα ἕτοιμη τήν ἀπάντηση «ἀφοῦ ἐσύ δέν τά τηρεῖς αὐτά πού μοῦ διδάσκεις κ.λπ». Ὅπως λέει ὁ λαός μας «δάσκαλε πού δίδασκες καί λόγον δέν ἐκράτεις».

Β) Ἡ βιωματική προσέγγιση. Ὁ γονεύς μεταδίδει αὐτό πού πραγματικά πιστεύει καί αὐτό πού εἶναι βίωμά του, συνήθεια καί τρόπος ζωῆς. Ὅταν λέγεις μέ τά λόγια κάτι πού δέν τό ἐνστερνίζεσαι, τότε ὑποκρίνεσαι καί τά παιδιά ἔχουν τήν ἱκανότητα νά τό καταλαβαίνουν. Ὡραῖο παράδειγμα βιωματικῆς διδαχῆς εἶναι ὁ τρόπος πού χρησιμοποιοῦσε ἡ ἀγράμματη σύζυγος τοῦ ἀγωνιστοῦ καί συγγραφέως Ἰωάννη Μακρυγιάννη γιά νά διδάξει τήν εὐσέβεια στά δύο μικρότερα παιδάκια της, τά δίδυμα. Ἀκουμποῦσε τό λίγο φαγητό τῆς ἡμέρας, ἴσως καί ἕνα ξεροκόμματο ψωμιοῦ, στό εἰκονοστάσι, τό μετέφερε ἀπό ἐκεῖ στό τραπέζι καί ἔλεγε: «Παιδιά μου, σήμερα ὁ Χριστούλης αὐτό τό φαγητό μᾶς στέλνει». Ἡ εἰκόνα ἀυτή μέ τή χαρακτηριστική κίνηση ἐμπεριεῖχε βαθύτατο συμβολισμό καί ἀναμφισβήτητα ἐπηρέασε τίς τρυφερές ψυχές τῶν παιδιῶν τοῦ γενναίου καί εὐλαβεστάτου Στρατηγοῦ.

Γ) Ἡ αἴσθηση τοῦ μέτρου. Τό μηδέν ἄγαν τῶν ἀρχαίων, τό μέτρον ἄριστον πού ὅλοι σήμερα ἀναφέρουμε, ἀλλά τό ἔχουμε καταντήσει «πᾶν μέτριον ἄριστον»! Τά σύγχρονα παιδιά ἔχουν τήν τάση νά ὑπερβαίνουν τό μέτρο ὅσον ἀφορᾶ τήν κατανομή τοῦ χρόνου και τοῦ χρήματος (ὅταν ὑπάρχει καί ὅταν περισσεύει). Σπαταλοῦν ὧρες ἄχρηστες καί ἀτελείωτες μιλῶντας στό κινητό, στέλνοντας γραπτά μηνύματα, πλοηγούμενα στό διαδίκτυο, ἀνταλλάσσοντας μηνύματα ἠλεκτρονικοῦ ταχυδρομείου καί ἄλλα παρόμοια. Ὅταν οἱ γονεῖς ἔχουν τρία καί τέσσερα κινητά τηλέφωνα ἤ ὑπεράριθμους ἠλεκτρονικούς ὑπολογιστές ἤ ὅταν ἀγοράζουν ἀκριβό αὐτοκίνητο (πιθανόν μέ ἐπαχθεῖς δόσεις μηνιαῖες) γιά νά ἱκανοποιήσουν τή μανία ἐπιδείξεως, τότε κάθε αἴσθηση μέτρου χάνεται γιά τά παιδιά.

Δ) Ἡ ἀνάγκη γιά ὕπαρξη ὁρίων. Ἡ τρυφερότητα καί γλυκύτητα τῶν γονέων δέν πρέπει νά παρερμηνεύεται καί νά ὁδηγεῖ σέ ἀπρεπῆ καί ἀσεβῆ συμπεριφορά τῶν παιδιῶν. Θεωρῶ λάθος τό νά καταργοῦνται τά ὅρια καί οἱ ἀποστάσεις. Οὔτε ὁ γονεύς νά ἀπαιτεῖ στρατιωτική πειθαρχία οὔτε ὅμως τό παιδί νά τόν προσφωνεῖ μέ τό μικρό του ὄνομα ἤ νά τοῦ μιλᾶ περιφρονητικά. Ἄν ὁ γονεύς χάσει ἀπό νωρίς τόν σεβασμό τῶν παιδιῶν τούς κάνει κακό γιά τήν μετέπειτα ζωή τους. Τούς διδάσκει τήν ἀσυδοσία, τήν ἔλλειψη ὁρίων, τήν ἔλλειψη τάξεως καί ἱεραρχίας. Στή ζωή τους τά παιδιά, ὅταν μεγαλώσουν, θά ἀναγκασθοῦν νά δουλέψουν σέ χώρους ὅπου θεωρεῖται ἀπαραίτητη ἡ χάραξη ὁρίων καί ἡ ρύθμιση τῆς συμπεριφορᾶς. Ἄν δέν τούς διδάξουμε ἀπό μικρή ἡλικία καί ἐμπράκτως τά ὅρια, τότε θά ἐμφανίσουν προβλήματα προσαρμοστικότητος ἤ καί παραβατικότητος (χούλιγκαν κ.λπ) ὅταν μεγαλώσουν.

Ε) Περιοδικότητα καί ἐπαναληπτικότητα. Καλό εἶναι νά καλλιεργήσουμε στά παιδιά τήν ἔννοια τῆς ἐπαναληπτικότητας καί τῆς κατά τακτές περιόδους ἐπαναλήψεως ὁρισμένων ἐργασιῶν, ἀσκήσεων ἤ συνηθειῶν. Ἐπί παραδείγματι κάθε πρωί καί βράδυ πλένουμε τά δόντια μας, κάθε Σάββατο ἔχουμε Κατηχητικό, κάθε Κυριακή πηγαίνουμε στήν Ἐκκλησία, κάποια συγκεκριμένη ἡμέρα τῆς ἑβδομάδος διαβάζουμε μαζί τους ἕνα ἐξωσχολικό βιβλίο, δύο φορές τήν ἑβδομάδα κάνουν ἀθλοπαιδιές συστηματικά κ.λπ. Ἔτσι ἡ ψυχοσύνθεση τοῦ παιδιοῦ ἐθίζεται στήν τάξη καί στόν προγραμματισμό. Ἐπί πλέον ἠ ἐπανάληψη ὠφελίμων ἐνεργειῶν σέ τακτά διαστήματα ἀρέσει στά παιδιά, τούς δημιουργεῖ ἕνα εὐχάριστο αἴσθημα προσδοκίας και μάλιστα στενοχωροῦνται ὅταν χάνεται γιά ἔκτακτο λόγο αὐτή ἡ περιοδικότητα.

Στ) Ἡ προσωπική μας ἐνασχόληση. Ἀπό τή δική μου ἐμπειρία ὡς γονέως θυμοῦμαι ὅτι διάβαζα μεγαλοφώνως βιβλία και Κλασσικά Εἱκονογραφημένα στόν γιό μου, ὅταν ἦταν μαθητής τοῦ Δημοτικοῦ Σχολείου. Εἴχαμε καθιερώσει δεκαπέντε λεπτά πρίν ἀπό τή βραδυνή του κατάκλιση γι’ αὐτή τήν ἐνασχόληση. Συνήθως διάβαζα μέ χρωματισμό στή φωνή γιά νά κάνω πιό ἐπαγωγική τήν ἀνάγνωση. Κάποια βραδιά ἤμουν κουρασμένος και διάβαζα γρήγορα καί μάλιστα χωρίς τόν συνήθη χρωματισμό στή φωνή. Ὁ γιός μου ἀντέδρασε και ζήτησε νά εἶμαι ὁ καλός ἐκφωνητής πού ἤξερε μέχρι τότε. Δίδαγμα: Τά παιδιά δέν κοροϊδεύονται. Θέλουν νά ἀσχολούμαστε μαζί τους συνειδητά καί ὄχι νά τό κάνουμε ὑπό μορφήν ἀγγαρείας.

Ἄς κάνουμε, λοιπόν, τόν Σταυρό μας καί ἄς προσπαθήσουμε ὅλοι νά ἀγωνισθοῦμε γιά τήν ἀνατροφή τῶν νέων τῆς πατρίδας μας μέ ἀξίες παραδοσιακές, ὄχι ὅμως ἀποκομμένες ἀπό τή σύγχρονη πραγματικότητα, καί μέ πρότυπα Ἁγίων καί Ἡρώων. Ἡ Ἑλλάδα μας ἔχει ἀνάγκη ἀπό μία νέα γενιά, ἡ ὁποία δέν θά ὁδηγήσει τόν τόπο σέ μία νέα κρίση, ἴσως χειρότερη ἀπό τή σημερινή. Ἀγαπητοί γονεῖς, ἄς ἀσχοληθοῦμε λίγο περισσότερο μέ τήν τρυφερή ἡλικία!

Κωνσταντῖνος Χολέβας

 

Ὄχι ἁπλῶς νὰ τὸ πιστεύουμε, ἀλλὰ καὶ νὰ τὸ προσδοκοῦμε

Πολλοὶ ἀσκητὲς ἀγαποῦσαν τὶς ἀσθένειες, γιατὶ ἡ ἀσθένεια ἐλαφρύνει τὸν πόλεμο μὲ τὰ σαρκικὰ πάθη.

Καὶ ἐφόσον δὲν νικήσαμε ἀκόμη τὰ πάθη, δὲν μποροῦμε νὰ ζήσουμε τὴ χαρὰ τῆς ἀναστάσεως στὸ πλήρωμά της.

Παρ’ ὅλα αὐτά, μερικῶς ὡστόσο τὴν ζοῦμε.

Πολλὲς φορές, λοιπόν, συνέβη νὰ συναντήσω τὸ φαινόμενο τὸ Πάσχα νὰ εἶναι γιὰ μερικοὺς καιρὸς δοκιμασίας, καὶ αὐτὸ ἔγινε αἰσθητὸ ὡς κάποιο κενὸ στὸ εἶναι.

«Ἀνέστη Χριστός, καὶ νεκρὸς οὐδεὶς ἐπὶ μνήματος», καὶ ἐγὼ αἰσθάνομαι τὸν ἑαυτό μου ὑπὸ τὴν ἐξουσία τοῦ θανάτου.

Ὄχι μόνο ὅταν αἰσθάνεσθε τὴν κυριαρχία σας ἐπάνω στὰ πάθη ὡς γεγονός, ἀλλὰ καὶ κατὰ τὴν ἴδια τὴν πάλη νὰ θυμάστε ὅτι τίποτε τὸ τελικὸ δὲν ὑπάρχει, ἐκτὸς ἀπὸ τὸν Χριστό, καὶ νὰ στηρίζεσθε σὲ Αὐτόν.

Μπορεῖ νὰ δημιουργηθεῖ ἡ αἴσθηση: «Ναί, ἦρθε τὸ Πάσχα, καὶ ὅμως μένω στὸν θάνατο τῶν παθῶν».

Δὲν πρέπει ὅμως νὰ ἐνδώσουμε σὲ αὐτὸ τὸν πειρασμό, ἀλλὰ νὰ πιστεύουμε ὅτι πραγματικὰ θὰ ἀναστηθοῦμε· καὶ ὄχι ἁπλῶς νὰ τὸ πιστεύουμε, ἀλλὰ καὶ νὰ τὸ προσδοκοῦμε, ὅπως θαυμάσια ὁμολογοῦν οἱ ἅγιοι Πατέρες στὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως.

Ὄχι μόνο πιστεύω ὅτι θὰ ἀναστηθοῦν οἱ νεκροί, ἀλλὰ περιμένω τὴν ἀνάσταση αὐτή.

Νὰ λέτε τὰ λόγια αὐτὰ μὲ περισσότερη συναίσθηση, νὰ ἐλέγχετε τὸν ἑαυτό σας καὶ νὰ γνωρίζετε τὸν χαρακτήρα τῶν φαινομένων αὐτῶν.

Ἂν λέμε στὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως «προσδοκῶ ἀνάστασιν νεκρῶν» καὶ στὶς προσευχὲς γιὰ τοὺς κεκοιμημένους «ἐπ’ ἐλπίδι ζωῆς αἰωνίου τὸν κεκοιμημένον δοῦλον Σου ἀνάπαυσον», τονίζουμε ὅτι πεθαίνοντας θὰ ἀναμένουμε τὴν ἀνάστασή μας, πρὸς τὸ παρὸν ὅμως «εἰς χεῖρας Σου παρατίθεμαι τὸ πνεῦμα μου».

Εὔχομαι πράγματι σὲ ὅλους σας νὰ ζήσετε τὸ Πάσχα μὲ τὴν ἀναμονὴ αὐτῆς τῆς κοινῆς μας ἀναστάσεως.

Ὅσιος Σωφρόνιος τοῦ Ἔσσεξ

Τηλεφώνημα ἀπὸ τὸν Ἅγιο Πορφύριο

Ἤμουν θλιμμένος μετὰ ἀπὸ πρόσφατο θάνατο προσφιλοῦς μου προσώπου. Σκεπτόμουν γιὰ μέρες τὸ θέαμα τοῦ ἐνταφιασμοῦ, τὴν κάλυψη τοῦ νεκροῦ μὲ τὸ χῶμα καὶ τὴν ἐπακόλουθη σήψη τοῦ σώματος. Πῶς θὰ ἦταν ὁ ἄνθρωπος ἐὰν δὲν ὑπῆρχε ἡ πτώση τῶν πρωτοπλάστων; Διαρκὴς χαρά, κανένα ἐρώτημα γιὰ τὴν αἰώνια μακαριότητά μας. Τώρα, «σκωλήκων βρῶμα καὶ δυσωδία». Ἐπάνω σ᾿ αὐτὲς τὶς σκέψεις μὲ πέτυχε ὁ παππούλης μ᾿ ἕνα τηλεφώνημά του.

-Γιωργάκη, κάνεις ἰατρεῖο αὐτὴ τὴν ὥρα;

-Ὄχι, γέροντα, τελείωσα.

-Ἄνοιξε τὸ κατὰ Ἰωάννην Εὐαγγέλιον στὸ Ε΄ κεφάλαιο, στίχος 24, εἶναι τὸ Εὐαγγέλιο ποὺ διαβάζουμε στὶς κηδεῖες, καὶ διάβασέ το ἀργά ἀργά.

Ἄρχισα νὰ διαβάζω: «Ἀμήν, ἀμήν, λέγω ὑμῖν ὅτι ὁ τὸν λόγον μου ἀκούων καὶ πιστεύων τῷ πέμψαντί με ἔχει ζωὴν αἰώνιον καὶ εἰς κρίσιν οὐκ ἔρχεται ἀλλὰ μεταβέβηκεν ἐκ τοῦ θανάτου εἰς τὴν ζωήν».

Μὲ διέκοψε ἀπότομα.

-Τὸ κατάλαβες; Δὲν ὑπάρχει θάνατος! Δὲν θὰ δοκιμάσουμε τὴν «πεθαμενίλα»! «Μεταβέβηκεν ἐκ τοῦ θανάτου εἰς τὴν ζωήν». Πόσο μᾶς ἀγάπησε ὁ Θεός... Καὶ αὐτὸ τὸ φρόντισε. Τὸ λέει καὶ ὁ Ἀπόστολος τῆς Νεκρώσιμης Ἀκολουθίας: «Εἰ γὰρ πιστεύομεν ὅτι Ἰησοῦς ἀπέθανε καὶ ἀνέστη, οὕτω καὶ ὁ Θεὸς τοὺς κοιμηθέντας διὰ τοῦ Ἰησοῦ ἄξει σὺν αὐτῷ». Τὸ σκέφθηκες ποτὲ αὐτὸ τὸ «ἄξει σὺν αὐτῷ;» Ὁ Θεὸς δὲν θὰ συγκεντρώσει ἐκεῖ πτώματα. Ζωντανοὺς θὰ μαζέψει κοντά Του. Στὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ ἀναστήθηκε ἡ ἀνθρώπινη φύση. Καλά σοῦ τὸ εἶπα: δὲν θὰ δοκιμάσουμε «πεθαμενίλα». Τὸ κατάλαβες;

Καὶ ἔκανε μιὰ θαυμάσια περιγραφὴ τῆς ζωῆς κοντὰ στὸν ἀναστάντα Χριστό.

-Ἐκεῖ θὰ ὑμνοῦμε τὴν Ἁγία Τριάδα, μὲ τὰ Σεραφεὶμ καὶ τὰ Χερουβείμ, ἀενάως. Ναί, ἐμεῖς οἱ ἁμαρτωλοὶ καὶ ἀνάξιοι, γιατὶ τόσο πολὺ μᾶς ἀγάπησε ὁ Θεός...

Ἡ φωνή του ἔσβηνε σιγὰ σιγὰ ἀπὸ τὴ συγκίνηση.

-Κλαίω, βρὲ Γιωργάκη, ἀπὸ χαρά. Τί οὐράνια πράγματα εἶναι ἐτοῦτα ποὺ μᾶς δωρίζει ὁ Θεός!

Γεώργιος Παπαζάχος

Ἅγιος Νικόλαος Πλανᾶς

Μεταξὺ τῶν ὑπαρχόντων ἱερέων ὑπάρχουσιν ἀκόμη πολλοὶ ἐνάρετοι καὶ ἀγαθοί, εἰς τὰς πόλεις καὶ εἰς τὰ χωρία. Εἶναι τύποι λαϊκοί, ὠφέλιμοι, σεβάσμιοι. Ἂς μὴν ἐκφωνῶσι λόγους. Ἠξεύρουσιν αὐτοὶ ἄλλον τρόπον πῶς νὰ διδάσκωσι τὸ ποίμνιον.

Γνωρίζω ἕνα ἱερέα εἰς τὰς Ἀθήνας. Εἶναι ὁ ταπεινότερος τῶν ἱερέων καὶ ὁ ἁπλοϊκότερος τῶν ἀνθρώπων. Διὰ πᾶσαν ἱεροπραξίαν ἂν τοῦ δώσῃς μίαν δραχμὴν ἢ πενήντα λεπτὰ ἢ μίαν δεκάραν, τὰ παίρνει. Ἂν δὲν τοῦ δώσῃς τίποτε, δὲν ζητεῖ. Διὰ τρεῖς δραχμὰς ἐκτελεῖ ὁλόκληρον παννύχιον ἀκολουθίαν. Ἀπόδειπνον, Ἑσπερινόν, Ὄρθρον, Ὧρας, Λειτουργίαν. Τὸ ὅλον διαρκεῖ ἐννέα ὥρας. Ἂν τοῦ δώσῃς μόνον δύο δραχμάς, δὲν παραπονεῖται.

Κάθε ψυχοχάρτι, φέρον τὰ μνημονευτέα ὀνόματα τῶν τεθνεώτων, ἀφοῦ ἅπαξ τοῦ δώσῃς, τὸ κρατεῖ διὰ πάντοτε. Ἐπὶ δύο, τρία, τέσσαρα, πέντε ἔτη ἐξακολουθεῖ νὰ μνημονεύῃ τὰ ὀνόματα, δι᾿ εἴκοσι λεπτὰ τὰ ὁποῖα τοῦ ἔδωκες εἰσάπαξ. Εἰς κάθε προσκομιδὴν μνημονεύει δύο ἢ τρεῖς χιλιάδας ὀνόματα. Δὲν βαρύνεται ποτέ. Ἡ προσκομιδὴ παρ᾿ αὐτῷ διαρκεῖ δύο ὥρας. Ἡ Λειτουργία ἄλλας δύο. Εἰς τὴν ἀπόλυσιν τῆς Λειτουργίας, ὅσα κομμάτια ἔχει ἐντὸς τοῦ ἱεροῦ, ἀπὸ πρόσφορα ἢ ἀρτοκλασίαν, τὰ μοιράζει ὅλα εἰς ὅσους τύχουν. Δὲν κρατεῖ σχεδὸν τίποτε.

Μίαν φορὰν ἔτυχε νὰ χρεωστῇ μικρὸν χρηματικὸν ποσόν, καὶ ἤθελε νὰ τὸ πληρώσῃ, εἶχε δέκα ἢ δεκαπέντε δραχμάς, ὅλα εἰς χαλκόν, ἐπὶ δύο ὥρας ἐμετροῦσεν, ἐμετροῦσε καὶ δὲν ἠμποροῦσε νὰ τὰ εὕρῃ πόσα ἦσαν. Τέλος, εἷς ἄλλος χριστιανὸς ἔλαβε τὸν κόπον καὶ τοῦ τὰ ἐμέτρησεν.

Εἶναι ὀλίγον τι βραδύγλωσσος, καὶ περισσότερον ἀγράμματος. Εἰς τὰς εὐχάς, τὰς περισσοτέρας λέξεις τὰς λέγει ὀρθάς, εἰς τὸ Εὐαγγέλιον τὰς περισσοτέρας ἐσφαλμένας. Θὰ εἰπῆτε, διατί ἡ ἀντίθεσις αὐτή; Ἀλλὰ τὰς εὐχὰς τὰς ἰδίας ἀπαγγέλλει καθ᾿ ἑκάστην, ἐνῷ τὴν δείνα περικοπὴν τοῦ Εὐαγγελίου θὰ τὴν ἀναγνώσῃ ἅπαξ ἢ δίς ἤ, τὸ πολύ, τρὶς τοῦ ἔτους, ἑξαιρέσει ὡρισμένων περικοπῶν συχνὰ ἀλλ᾿ ἀτάκτως ἐπανερχομένων, ὡς εἰς τοὺς Ἁγιασμοὺς καὶ τὰς Παρακλήσεις.

Τὰ λάθη, ὅσα κάμνει εἰς τὴν ἀνάγνωσιν, εἶναι πολλάκις κωμικά. Καὶ ὅμως ἐξ ὅλων τῶν ἀκροατῶν του, ἐξ ὅλου τοῦ ἐκκλησιάσματος, κανείς μας δὲν γελᾷ. Διατί; Τὸν ἐσυνηθίσαμεν, καὶ μᾶς ἀρέσει. Εἶναι ἀξιαγάπητος. Εἶναι ἁπλοϊκὸς καὶ ἐνάρετος. Εἶναι ἄξιος τοῦ πρώτου τῶν Μακαρισμῶν τοῦ Σωτῆρος.

Τώρα, ὑποθέσατε δύο ὑποθέσεις, μίαν ἀδύνατον, καὶ μίαν δυνατήν, ὑποθέσατε ὅτι αὐτὸς ὁ ἴδιος ἱερεὺς εἶχεν ἐξέλθει ἀπὸ ἱεροδιδασκαλεῖον, παλαιὸν ἢ νέον· θὰ εἶχε διαφορὰν ἐπὶ τὸ βέλτιον; Θὰ ἦτο πασσαλειμμένος μὲ ὀλίγα ἀτελῆ, κακοχώνευτα καὶ συγκεχυμένα γράμματα, μὲ περισσότερον οἴησιν καὶ ἀξιώσεις. Θὰ ἦτο διὰ τοῦτο καλύτερος; ...

Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης

Γάμος

-Γιατί ὀνομάζουμε τό γάμο μυστήριο; Τί τό μυστηριῶδες ἔχει;

Δέν τό ὀνομάζουμε μυστήριο ἐπειδή ἔχει κάτι τό ἀκατανόητο, ὅπως ἡ κοινόχρηστη σημασία ὑπονοεῖ. Μυστήριο εἶναι κάθε συνάντηση κτιστοῦ καί ἀκτίστου, δηλαδή Θεοῦ ἀπό τή μία καί ἀνθρώπου ἀπό τήν ἄλλη. Καί στόν ἐκκλησιαστικό γάμο ἔχουμε μιά τέτοια συνάντηση, μᾶλλον μιά ἕνωση, ὅπως ἀκριβῶς εἶναι μυστήριο ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῡ ἤ ἡ Θεία Λειτουργία. Φυσικά μία τέτοια συνάντηση ὑπερβαίνει τή δυνατότητα τοῦ μυαλοῦ μας νά τήν κατανοήση πλήρως.

-Μπορεῖτε νά ἐξηγήσετε περισσότερο πῶς συναντᾶται ὁ Θεός μέ τόν ἄνθρωπο στόν γάμο;

Ὅπως ἀκριβῶς στή Θεία Εὐχαριστία. Ἐκεῖ προσφέρουμε τά ὑλικά δῶρα μας (ψωμί καί κρασί) στόν Θεό καί Αὐτός μᾶς τά ἐπιστρέφει ἁγιασμένα, ὡς Θεία Κοινωνία. Ἔτσι καί στόν γάμο προσφέρουμε τήν ἕνωσή μας στόν Θεό καί τήν λαμβάνουμε πίσω ἁγιασμένη.

-Αὐτό τί σημαίνει στήν πράξη;

Γιά νά τό ἀντιληφθῆτε χρειάζεται νά θυμηθεῖτε τό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα πού διαβάζεται στήν ἀκολουθία τοῦ γάμου. Πρόκειται γιά τό πρῶτο θαῦμα τοῦ Χριστοῦ, πού ἔγινε στήν Κανᾶ. Ὅπως θά θυμᾶστε, ὅταν τελείωσε τό κρασί ὁ Χριστός ζήτησε νά γεμίσουν ἕξη πέτρινες στάμνες μέ νερό καί κατόπιν νά τό σερβίρουν. Ἦταν πιά κρασί καί ὁ γαμπρός ἀπόρησε. Κάλεσε τόν ὑπεύθυνο τοῦ τραπεζιοῦ καί τοῦ εἶπε: "Ὅλος ὁ κόσμος βάζει στήν ἀρχή τό καλύτερο κρασί καί κατόπιν τό κατώτερο. Σύ γιατί κράτησες τό καλό γιά τό τέλος;".

Τά θαύματα τοῦ Χριστοῦ καί τῶν ἁγίων ὀνομάζονται σημεῖα, δηλαδή σημάδια μιᾶς ἄλλης πραγματικότητας. Στήν περίπτωση αὐτή ὁ Κύριος μᾶς δείχνει ποιά εἶναι ἡ φυσική φορά τῶν πραγμάτων χωρίς τήν Χάρη τοῦ Θεοῦκαί ποιά μέ αὐτήν. Χωρίς τή συνάντηση Θεοῦ καί ἀνθρώπου στόν γάμο, ἡ φυσική του πορεία εἶναι νά φθίνη καί νά κουράζεται. Ὅταν πραγματοποιηθῆ ἡ ἕνωση αὐτή, ὁ φυσικός δεσμός ἐνσωματώνεται στό σῶμα τοῦ Χριστοῦ, τήν Ἐκκλησία καί λαμβάνει δυναμισμό ἀπροσμέτρητο.

π. Βασίλειος Θερμὸς

 

Πατρίδα, πατρίδα, ἤσουνε ἄτυχη

Πατρίδα, πατρίδα, ἤσουνε ἄτυχη ἀπὸ ἀνθρώπους νὰ σὲ κυβερνήσουν! Μόνος ὁ Θεός, μόνος ὁ ἀληθινὸς αὐτὸς κι᾿ δίκιος κυβερνήτης σὲ κυβερνεῖ καὶ σὲ διατηρεῖ ἀκόμα!

Στρατηγὸς Μακρυγιάννης 

 

Μπορῶ νὰ κοινωνήσω;

Εἶπε ὁ Ἀββᾶς Παῦλος:

Πολλοὶ προσκυνητὲς ἔρχονται καὶ μὲ ρωτᾶνε: ἔφαγα, μπορῶ νὰ κοινωνήσω;

Δὲν ἔχω δεῖ ὅμως κανέναν μέχρι τώρα νὰ μὲ ρωτήσει: κατέκρινα, μπορῶ νἀ κοινωνήσω;

 

Οἱ Συνοδοιπόροι

Οἱ δύο συνομήλικοι Μεσολογγίτες ποιητὲς Κωστὴς Παλαμᾶς καὶ Γεώργιος Δροσίνης, ὑπῆρξαν συνοδοιπόροι τόσο στὴ ζωὴ ὅσο καὶ στὴν ποιητικὴ τέχνη ἀπὸ τὰ πρῶτα τους κιόλας ποιητικὰ βήματα στὴν ἐφημερίδα Ραμπαγᾶς τὴν ἄνοιξη τοῦ 1879 ― ὅταν ἀκόμα δημοσίευαν τὰ νεανικὰ ποιήματά τους μὲ λογοτεχνικὰ ψευδώνυμα ― καὶ παρέμειναν φίλοι μέχρι τὸν θάνατο τοῦ Κωστῆ Παλαμᾶ τὸ 1943.

Ἀνάμεσά τους εἶχε ἀναπτυχθεῖ μία εἰλικρινὴς καὶ βαθειὰ φιλία ποὺ στηριζόταν στὴν ἐκτίμηση καὶ τὸν θαυμασμό, καὶ μεταξύ τους ἀντάλλασαν συχνὰ βιβλία, σημειώματα, στίχους καὶ ποιητικοὺς διαλόγους.

Ἕνας τέτοιος συγκινητικὸς ποιητικὸς διάλογος μεταξὺ τῶν δύο φίλων ὑπῆρξε καὶ ὁ κάτωθι.

Ὁ Κωστὴς Παλαμᾶς στὶς 30 Μαΐου τοῦ 1925 στέλνει στὸν Γεώργιο Δροσίνη τὴν ποιητική του συλλογὴ «Πεντασύλλαβοι» μὲ τὴν ἑξῆς ἀφιέρωση πρὸς ἐκεῖνον:

«Πῶς ἀλλιῶς νὰ σὲ πῶ; Ὁ συνοδοιπόρος, χαῖρε, ὁ πιὸ γερός, ὁ πιὸ παλιὸς

γιὰ τ’ ἀνέβασμα στοῦ Τραγουδιοῦ τ’ Ἁγιονόρος.

Μὲ τὸ γέλασμα τοῦ παιγνιδιοῦ,μὲ τὸ γνοιάσιμο τοῦ κόπου,

δουλεμένο τὸ βιβλίο μου καρτερεῖ τὴ ματιά σου, θρέμμα ἀνθρώπου,

ποὺ δὲν εἶναι στὴ ζωὴ του μιὰ στιγμή, μιὰ ματιὰ στὴν ὕπαρξή του ― δίχως

νὰ ταράζη του τὴ σκέψη ὁ Στίχος.»

Δύο χρόνια ἀργότερα, στὶς 12 Σεπτεμβρίου τοῦ 1927, ὁ Δροσίνης θέλοντας νὰ ἀποκριθεῖ ποιητικὰ στὸν Παλαμὰ γράφει τὸ δικό του ἀπαντητικὸ ποίημα, τὴν «Ἀπόκριση στὸν Παλαμᾶ».

«Συνοδοιπόροι, ναί, μαζὶ κινήσαμε στῆς Τέχνης τὸ γλυκοξημέρωμα —ὅμως,

μὲ τοῦ καιροῦ τὸ πέρασμα, χαράχτηκε τοῦ καθενός μας χωριστὸς ὁ δρόμος:

Ἐσὺ τὸ Ὡραῖο μέσ’ στὰ μεγάλα ζήτησες κ’ ἐγὼ στὰ ταπεινὰ κι ἀπορριμμένα,

καὶ δούλεψες τὸ μπροῦντζο καὶ τὸ μάρμαρο κι’ ἄφησες τὸν πηλὸ τῆς γῆς σ’ ἐμένα.

Στὶς ἀλπικὲς χιονοκορφὲς ἀνέβηκες καὶ στάθηκα στὶς λιόφωτες ραχοῦλες·

ἀρχόντισσες καὶ ρήγισσες οἱ Μοῦσες σου κ’ ἐμένα ψαροποῦλες καὶ βοσκοῦλες.

Ἐσὺ στῆς δάφνης τ’ ἀκροκλώναρα ἅπλωσες κ’ ἐγὼ σὲ κάθε χόρτο καὶ βοτάνι·

στεφάνι ἔχεις φορέσει ἀπὸ δαφνόφυλλα― λίγο θυμάρι τοῦ βουνοῦ μοῦ φτάνει.»

Ἡ ἀφιέρωση τοῦ Παλαμᾶ στὸν Δροσίνη συμπεριλήφθηκε ἀργότερα στὴν ποιητικὴ συλλογή του "Δειλοὶ καὶ Σκληροὶ Στίχοι" καὶ ἡ "Ἀπόκριση στὸν Παλαμᾶ" στὴ συλλογὴ τοῦ Δροσίνη "Φευγάτα Χελιδόνια".

 

Κοίτα πάνω καὶ πές μου τί βλέπεις

Ὁ Σέρλοκ Χόλμς καὶ ὁ βοηθὸς του Δρ. Γουάτσον πῆγαν γιὰ κάμπινγκ. Τὸ βράδυ, ἀφοῦ ἔφαγαν καὶ ἤπιαν ἕνα ὡραῖο κρασί, ἔπεσαν γιὰ ὕπνο.

Ξαφνικά, μέσα στὴ νύχτα, ὁ Σέρλοκ Χόλμς σκουντάει τὸν Δρ. Γουάτσον.

– Γουάτσον, ξύπνα! Κοίτα πάνω καὶ πές μου τί βλέπεις.

– Τί νὰ δῶ, κ. Χόλμς; Ἑκατομμύρια τῶν ἑκατομμυρίων ἀστέρια.

– Καὶ τί συμπέρασμα βγάζεις ἀπὸ αὐτό;

– Κοιτάξτε, ἀστρονομικά, συμπεραίνω ὅτι ὑπάρχουν ἑκατομμύρια γαλαξίες στὸ σύμπαν καὶ συνεπῶς ἄπειρο πλῆθος ἀστέρων καὶ πλανητῶν. Ἀστρολογικά, ὁ Σκορπιὸς πρέπει νὰ βρίσκεται στὸ Λέοντα. Ὡρολογικά, πρέπει νὰ εἶναι περίπου τρεῖς καὶ τέταρτο τὰ ξημερώματα. Μετεωρολογικά, μᾶλλον θὰ κάνει καλὸ καιρὸ αὔριο. Θεολογικά, συμπεραίνω ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι παντοδύναμος καὶ ὅτι ἀποτελοῦμε ἕνα ἀπειροελάχιστο καὶ ἀσήμαντο κομμάτι τοῦ σύμπαντος. Ἐσεῖς τί συμπεραίνετε κ. Χολμς;

– Ὅτι μᾶς ἔκλεψαν τὴ σκηνὴ!

 

Γιατί, Θεέ μου, σέ μένα;

Κάποτε ἕνα πρόσωπο, τό ὁποῖο ἐργάστηκε χρόνια ὁλόκληρα μέσα στήν ᾿Εκκλησία ἀσθένησε, καί εἶπε αὐτό: «Γιατί, Θεέ μου, σέ μένα;». Κι ἐγώ τοῦ παρήγγειλα: «Γιατί ὄχι σέ σένα; πρῶτον, καί δεύτερον, τό ἐρώτημά σου εἶναι καί ἡ ἀπάντηση. ῞Οταν παλιότερα ἐσύ πήγαινες σέ κάποιον ἀσθενή νά τόν παρηγορήσεις, τί τοῦ ἔλεγες; Γιατί δέν τά λές τώρα στόν ἑαυτό σου; ᾿Από αὐτή τήν καλουπιά ὁ Θεός πάει νά σέ βγάλει». Καί ἔτσι ἤτανε. ῾Ο Θεός ἑτοίμασε τό πρόσωπο αὐτό, τό ὡρίμασε. Γιατί; Γιατί ὁ Θεός θέλει «πάντας ἀνθρώπους σωθῆναι». Καί ἡ σωτηρία εἶναι ἡ ζωή μέ ᾿Εκεῖνον.

Εἶναι πολύ σημαντικό λοιπόν νά προσέξουμε μήπως ἡ θρησκευτικότητά μας καί ἡ πίστη μας εἶναι ἀρρωστημένη. Γιατί ἡ ἀρρωστημένη θρησκευτικότητα ἐπηρεάζει τήν κατάσταση τοῦ σπιτιοῦ μας, ἐπηρεάζει τήν ἀγωγή πού δίνουμε στά παιδιά μας καί πολλές φορές ἐξηγεῖ γιατί εἶναι ἀποτυχημένη αὐτή ἡ ἀγωγή, ὅταν ἐμεῖς προσπαθοῦμε νά διορθώσουμε τό ἔργο τοῦ Θεοῦ, ἐνῶ ὁ Θεός μᾶς ἔδωσε τή δυνατότητα νά ποῦμε ἀκόμα καί σ' Αὐτόν, ὄχι. ᾿Εμεῖς θέλουμε νά τ’ ἀπαγορεύσουμε αὐτό ἀπό τά παιδιά μας. ᾿Από ἀγάπη, λέμε. Σά νά μή μᾶς ἀγαποῦσε ὁ Θεός. ῎Ετσι λοιπόν, εἶναι πάρα πολύ σημαντικό νά συνειδητοποιήσουμε ὅτι μιά ὑγιής σχέση τοῦ Θεοῦ μέ τόν ἄνθρωπο ἔχει αὐτά τά δύο θεμέλια. Τήν ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου, πού πηγαίνει ἐλεύθερα στόν Θεό γιατί Τόν ἀγαπᾶ καί Τόν ἐμπιστεύεται καί τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. 

Μητροπολίτης Σισανίου καὶ Σιατίστης Παῦλος

 

Ὁ δρόμος τῆς εὐτυχίας

Τίποτε δὲν εἶναι μεγαλύτερο ἀπ’ τὴν καθαρὴ καρδιά, γιατί μία τέτοια καρδιὰ γίνεται θρόνος τοῦ Θεοῦ. Καὶ τί εἶναι ἐνδοξότερο ἀπὸ τὸ θρόνο τοῦ Θεοῦ; Ἀσφαλῶς τίποτε. Λέει ὁ Θεὸς γι’ αὐτοὺς ποὺ ἔχουν καθαρὴ καρδιά:

«Ἐνοικήσω ἐν αὐτοῖς καὶ ἐμπεριπατήσω, καὶ ἔσομαι αὐτῶν Θεός, καὶ αὐτοὶ ἔσονταί μοι λαὸς».

Ποιοὶ λοιπὸν εἶναι εὐτυχέστεροι ἀπ’ αὐτοὺς τοὺς ἀνθρώπους; Καὶ ἀπὸ ποιὸ ἀγαθὸ μπορεῖ νὰ μείνουν στερημένοι; Δὲν βρίσκονται ὅλα τ’ ἀγαθὰ καὶ τὰ χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στὶς μακάριες ψυχές τους;

Τί περισσότερο χρειάζονται; Τίποτε, στ’ ἀλήθεια, τίποτε! Γιατί ἔχουν στὴν καρδιὰ τους τὸ μεγαλύτερο ἀγαθό: τὸν ἴδιο τὸ Θεό!

Πόσο πλανιοῦνται οἱ ἄνθρωποι ποὺ ἀναζητοῦν τὴν εὐτυχία μακριὰ ἀπὸ τὸν ἑαυτό τους, στὶς ξένες χῶρες καὶ τὰ ταξίδια, στὸν πλοῦτο καὶ στὴ δόξα, στὶς μεγάλες περιουσίες καὶ στὶς ἀπολαύσεις, στὶς ἡδονὲς καὶ σ’ ὅλες τὶς χλιδὲς καὶ ματαιότητες ποὺ κατάληξή τους ἔχουν τὴν πίκρα! Ἡ ἀνέγερση τοῦ πύργου τῆς εὐτυχίας ἔξω ἀπὸ τὴν καρδιά μας, μοιάζει μὲ οἰκοδομῆ ποὺ χτίζεται σὲ ἔδαφος ποὺ σαλεύεται ἀπὸ συνεχεῖς σεισμούς. Σύντομα ἕνα τέτοιο οἰκοδόμημα θὰ σωριαστεῖ στὴ γῆ…

Ἀδελφοί μου! Ἡ εὐτυχία βρίσκεται μέσα στὸν ἴδιο σας τὸν ἑαυτό, καὶ μακάριος εἶναι ὁ ἄνθρωπος ποὺ τὸ κατάλαβε αὐτό. Ἐξετάστε τὴν καρδιά σας καὶ δεῖτε τὴν πνευματική της κατάσταση. Μήπως ἔχασε τὴν παρρησία της πρὸς τὸ Θεό; Μήπως ἡ συνείδηση διαμαρτύρεται γιὰ παράβαση τῶν ἐντολῶν Του; Μήπως σᾶς κατηγορεῖ γιὰ ἀδικίες, γιὰ ψέματα, γιὰ παραμέληση τῶν καθηκόντων πρὸς τὸ Θεὸ καὶ τὸν πλησίον;

Ἐρευνῆστε μήπως κακίες καὶ πάθη γέμισαν τὴν καρδιά σας, μήπως γλίστρησε αὐτὴ σὲ δρόμους στραβοὺς καὶ δύσβατους…

Δυστυχῶς, ἐκεῖνος ποὺ παραμέλησε τὴν καρδιά του, στερήθηκε ὅλα τ’ ἀγαθὰ καὶ ἔπεσε σὲ πλῆθος κακῶν. Ἔδιωξε τὴ χαρὰ καὶ γέμισε μὲ πίκρα, θλίψη καὶ στενοχώρια. Ἔδιωξε τὴν εἰρήνη καὶ ἀπόκτησε ἄγχος, ταραχὴ καὶ τρόμο. Ἔδιωξε τὴν ἀγάπη καὶ δέχθηκε τὸ μίσος. Ἔδιωξε, τέλος, ὅλα τὰ χαρίσματα καὶ τοὺς καρποὺς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ποὺ δέχθηκε μὲ τὸ βάπτισμα, καὶ οἰκειώθηκε ὅλες τὶς κακίες ἐκεῖνες, ποὺ κάνουν τὸν ἄνθρωπο ἐλεεινὸ καὶ τρισάθλιο.

Ἀδελφοί μου! Ὁ Πολυέλεος Θεὸς θέλει τὴν εὐτυχία ὅλων μας καὶ σ’ αὐτὴ καὶ στὴν ἄλλη ζωή. Γι’ αὐτὸ ἵδρυσε καὶ τὴν ἁγία Του Ἐκκλησία. Γιὰ νὰ μᾶς καθαρίζει αὐτὴ ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, νὰ μᾶς ἁγιάζει, νὰ μᾶς συμφιλιώνει μαζί Του, νὰ μᾶς χαρίζει τὶς εὐλογίες τοῦ οὐρανοῦ.

Ἡ Ἐκκλησία ἔχει ἀνοιχτὴ τὴν ἀγκαλιά της γιὰ νὰ μᾶς ὑποδεχθεῖ. Ἂς τρέξουμε γρήγορα ὅσοι ἔχουμε βαρειὰ τὴ συνείδηση. Ἂς τρέξουμε, καὶ ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἕτοιμη νὰ σηκώσει τὸ βαρὺ φορτίο μας, νὰ μᾶς χαρίσει τὴν παρρησία πρὸς τὸ Θεό, νὰ γεμίσει τὴν καρδιά μας μὲ εὐτυχία καὶ μακαριότητα…

Ἅγιος Νεκτάριος

 

Τὰ εἰσερχόμενα καὶ τὰ ἐξερχόμενα

«Οὐδὲν ἐστίν ἔξωθεν τοῦ ἀνθρώπου εἰσπορευόμενον εἰς αὐτὸν ὅ δύναται αὐτὸν κοινῶσαι, ἀλλὰ τὰ ἐκπορευόμενα ἐστὶ τὰ κοινοῦντα τὸν ἄνθρωπον».

Αὐτὰ τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ, οἱ ἄνθρωποι ποὺ δὲν θέλουν νὰ νηστεύουν, τὰ ἑρμηνεύουν μὲ τὸν δικό τους τρόπο. Λένε πὼς δὲν ὑπάρχουν φαγητὰ ἀκάθαρτα, γι’ αὐτὸ καὶ δὲν νηστεύουν. Εἶναι σωστὸ αὐτὸ ποὺ λένε;

Ὄχι, καθόλου δὲν εἶναι σωστό. Λέγοντας αὐτὸ, ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία δὲν ἐννοεῖ ὅτι ὑπάρχουν φαγητὰ ποὺ κάνουν τὸν ἄνθρωπο ἀκάθαρτο, ὅτι ὑπάρχουν τρόφιμα ἀκάθαρτα. Τίποτα ἀπ’ αὐτὰ ποὺ δημιούργησε ὁ Θεὸς δὲν εἶναι ἀκάθαρτο, ὅλα εἶναι καθαρὰ καὶ καλὰ λίαν», ἂν τὰ δεχόμαστε μὲ εὐχαρίστηση, καὶ κανένα φαγητὸ ποὺ μπαίνει στὸ στόμα μας δὲν μᾶς κάνει ἀκάθαρτους, διότι τίποτα ποὺ μπαίνει στὸν ἄνθρωπο ἀπὸ ἔξω δὲν μπορεῖ νὰ τὸν κάνει ἀκάθαρτο.

Ποιὰ εἶναι αὐτὰ ποὺ μπαίνουν μέσα μας;

Εἶναι οἱ ἐπιδράσεις ποὺ δεχόμαστε ἀπὸ τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους. Ἂν οἱ ἄνθρωποι μᾶς βρίζουν, μᾶς προσβάλλουν, μᾶς ταπεινώνουν, αὐτὸ δὲν μᾶς κάνει ἀκάθαρτους. Ἂς τοὺς ἀφήσουμε νὰ μᾶς βρίζουν, νὰ μᾶς κακολογοῦν καὶ νὰ μᾶς συκοφαντοῦν, δὲν πρέπει αὐτὸ νὰ μᾶς ἐνοχλεῖ καὶ νὰ μᾶς κάνει ἀκάθαρτους. Μᾶς κάνουν ἀκάθαρτους ἐκεῖνα, ποὺ βγαίνουν ἀπὸ μέσα μας.

Ποιὰ εἶναι αὐτὰ, ποὺ βγαίνουν ἀπὸ μέσα μας;

Πρῶτα ἀπ’ ὅλα εἶναι τὰ λόγια μας. Ἂν τὰ λόγια αὐτὰ εἶναι ἄσχημα, ἂν τὸ στόμα μας, μὲ τὸ ὁποῖο λαμβάνουμε τὸ ἄχραντο Σῶμα καὶ τὸ τίμιο Αἷμα τοῦ Χριστοῦ, ἀνοίγει γιὰ νὰ λέμε διάφορες βρισιὲς καὶ αἰσχρολογίες, αὐτό μᾶς κάνει ἀκάθαρτους. Ὁ ἄνθρωπος ποὺ βρίζει, τὸν ἑαυτὸ του βρίζει, καὶ αὐτὸς ποὺ συκοφαντεῖ τὸν πλησίον του, τὸν ἑαυτὸ του συκοφαντεῖ καὶ φανερώνει μ’ αὐτὸ τὸν τρόπο τὴν ρυπαρότητα καὶ τὴν ἀκαθαρσία τῆς ψυχῆς του. Αὐτὸς ποὺ βρίζει, μιαίνει τὸν ἑαυτό του καὶ ὄχι ἐκεῖνον ποὺ βρίζει.

Μᾶς κάνουν ἀκάθαρτους, ὅλα ἐκεῖνα ποὺ βγαίνουν ἀπὸ μέσα μας. Καὶ ἀπὸ μέσα μας βγαίνουν, ὄχι μόνο τὰ λόγια ἀλλὰ καὶ οἱ πράξεις καὶ γενικὰ ὅλη ἡ συμπεριφορά μας. Τὰ λόγια, τὰ ἔργα, ἀκόμα τὸ βλέμμα μας φανερώνουν τὴν κατάσταση ποὺ βρίσκεται ἡ ψυχή μας. Ἂν τὰ λόγια μας εἶναι γεμάτα κακίες καὶ συκοφαντίες, ἂν τὰ ἔργα μας δὲν εἶναι καθαρὰ καὶ ὅλη ἡ συμπεριφορά μας δείχνει τὴν κακία, τὴν ὑπερηφάνεια, τὴ μεγαλομανία καὶ τὴν τάση νὰ προβάλλουμε τὸν ἑαυτό μας, αὐτό μᾶς κάνει ἀκάθαρτους.

Γινόμαστε ἀκάθαρτοι, ὅταν ἡ ζωή μας μοιάζει μὲ τὴ ζωὴ τῶν ἀνθρώπων, γιὰ τοὺς ὁποίους ὁ ἅγιος προφήτης Δαβὶδ λέει στὸν 72ο ψαλμό του: «Διὰ τοῦτο ἐκράτησεν αὐτοὺς ἡ ὑπερηφανία, περιεβάλοντο ἀδικίαν καὶ ἀσέβειαν ἑαυτῶν, ἐξελεύσεται ὡς ἐκ στέατος ἡ ἀδικία αὐτῶν, διῆλθον εἰς διάθεσιν καρδίας· διενοήθησαν καὶ ἐλάλησαν ἐν πονηρίᾳ, ἀδικίαν εἰς τὸ ὕψος ἐλάλησαν· ἔθεντο εἰς οὐρανὸν τὸ στόμα αὐτῶν καὶ ἡ γλώσσα αὐτῶν διῆλθεν ἐπὶ τῆς γῆς».

Ὑπάρχουν ἄνθρωποι, ποὺ ἡ γλῶσσα τους εἶναι τόσο μεγάλη, ποὺ σαρώνει τὴν γῆ. Ἂν λοιπὸν εἴμαστε σὰν τοὺς ἀνθρώπους, ποὺ περιγράφει στὸν ψαλμὸ του ὁ προφήτης Δαβίδ, ἂν ἡ γλώσσα μας σαρώνει τὴν γῆ, ἂν οἱ πράξεις μας φανερώνουν τὴν ὑπερηφάνεια, τὴν ἔπαρση καὶ τὴν ἀναισθησία, ἂν ὁ νοῦς μας δὲν εἶναι συγκεντρωμένος καὶ γυρίζει παντοῦ, ἂν ὅλους τοὺς ἀνθρώπους τοὺς εἰρωνευόμαστε, τοὺς συκοφαντοῦμε καὶ τοὺς κουτσομπολεύουμε, τότε κάνουμε τοὺς ἑαυτούς μας ἀκάθαρτους.

Οἱ πράξεις μας αὐτὲς ποὺ βγαίνουν ἀπὸ μέσα μας, ὄχι μόνο ἀπὸ τὸ στόμα μας βγαίνουν ἀλλὰ μέσα ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό μας, ἀπὸ τὸ πνεῦμα μας καὶ ἀποκαλύπτουν στοὺς ἄλλους ἀνθρώπους τὴν πνευματική μας ὑπόσταση. Τὴν ἀκαθαρσία τοῦ πνεύματός μας τὴν βλέπουν οἱ ἄνθρωποι. Αὐτή μᾶς κάνει ἀκάθαρτους. Οἱ ἄνθρωποι μᾶς βλέπουν μέσα στὸ θολὸ φῶς, μέσα στὸ σκοτεινὸ φῶς τῆς ψυχῆς μας. Αὐτὸ τὸ σκοτεινὸ φῶς μᾶς μιαίνει.

Ἀντίθετα, πρέπει νὰ ζοῦμε καὶ νὰ ἐνεργοῦμε ἔτσι, ὥστε νὰ ἐκπέμπουμε τὸ Φῶς τοῦ Χριστοῦ, τὴν εὐωδία του καὶ ὄχι τὴν κακία, τὴν ὑπερηφάνεια, τὴν ἔπαρση, τὴν συκοφαντία, ποὺ ὅλα αὐτὰ εἶναι ἀκαθαρσία. Αὐτὸ νὰ θυμόμαστε. Τίποτα ἀπ’ αὐτὰ ποὺ μπαίνουν μέσα μας ἀπὸ τὸ στόμα μας, δὲν μποροῦν νὰ μᾶς κάνουν ἀκάθαρτους. Μᾶς κάνουν ἀκάθαρτους, αὐτὰ ποὺ βγαίνουν ἀπὸ τὸ στόμα μας καὶ κάνουν φανερὸ στοὺς ἄλλους τὸ ἐσωτερικό μας εἶναι. Νὰ τὸ θυμάστε, νὰ εἶστε πράοι καὶ ταπεινοὶ, γιὰ νὰ ἐκχέεται ἀπὸ μέσα σας τὸ Φῶς καὶ ἡ εὐωδία τοῦ Χριστοῦ. Ἀμήν.

Ἅγιος Λουκᾶς ὁ ἰατρὸς