Περὶ προσώπου ἀντιλήψεις καὶ συνέπειες (2)

Διαβάζουμε σέ ρεπορτάζ γιά μιά βρεφοκτονία:

«Αὐτή ἡ ἱστορία […] θά ἔπρεπε νά μᾶς προβληματίζει […]. Ὑπάρχουν ἐκεῖ ἔξω γυναῖκες πού δέν γνωρίζουν τήν ἀξία τῆς ἔκτρωσης καί τῆς προφύλαξης. […] Μέ τό νά ποινικοποιεῖται δικαστικά ἡ ἔκτρωση, μέ τό νά συνδέεται τόσο ἀβίαστα μέ τήν παιδοκτονία ἁπλῶς ἐγκλωβίζουμε τίς γυναῖκες πού ἀντιμετωπίζουν ἀνεπιθύμητες ἐγκυμοσύνες σέ ἀκόμη ἕνα πρόβλημα».

Αὐτή ἡ ὑπεράσπιση τῆς ἔκτρωσης καί ἡ προβολή τῆς ἀποποινικοποίησής της ἔχει, δυστυχῶς, πολλούς θιασῶτες. Σχετικά πρόσφατα ἕνας Ἕλληνας Εὐρωβουλευτής ἔγραψε στό twitter: «Μεγάλη μέρα γιά τὴν Ἰρλανδία καὶ τὴ δημοκρατία. Εὐρεῖα ἐπικράτηση τοῦ “Ναί” στὸ δημοψήφισμα γιά νομιμοποίηση ἀμβλώσεων. Μεγάλη νίκη γιά τὶς προοδευτικὲς δυνάμεις, τὰ δικαιώματα τῶν γυναικῶν καὶ τὴν ἐλευθερία τῆς ἐπιλογῆς». Ἡ ἐλευθερία τῆς ἐπιλογῆς τοποθετεῖται πάνω ἀπό τήν ἀξία τῆς ζωῆς τοῦ ἐμβρύου. Χαρακτηρίζει τό «πρόσωπο». Θεωρεῖται μέγιστο ἀγαθό τοῦ ἀνθρώπου. Τό ἔμβρυο δέν ἔχει αὐτήν τήν ἐλευθερία, ὁπότε δέν θεωρεῖται «πρόσωπο», ἄρα δέν ἔχει τήν ἀξία μιᾶς ἀνθρώπινης ζωῆς. Ἄποψη πού μᾶς καθιστᾶ «προοδευτική» ζούγκλα, μᾶς ἐπιστρέφει στήν ἀγριότητα τῆς ἐποχῆς τῶν σπηλαίων.

Κάποιοι ὅμως προχωροῦν ἀκόμη παραπέρα. Στήν «Journal of Medical Ethics», (Ἐφημερίδα τῆς Ἰατρικῆς Ἠθικῆς) δημοσιεύθηκε ἄρθρο μέ τίτλο: «Ἡ ἄμβλωση μετά τή γέννηση: Γιατί θά πρέπει νά ζήσῃ τό μωρό;», μέ συγγραφεῖς τόν Alberto Giubilini καί τήν Francesca Minerva. Αὐτοί ὀνόμασαν τόν φόνο ἑνός γεννημένου παιδιοῦ «ἄμβλωση μετά τήν γέννηση». Ἐκμεταλλεύτηκαν τήν ἀποφόρτιση τῆς ἄμβλωσης ἀπό τίς ἐνοχές τοῦ φόνου, γιά νά ἁπλώσουν τά βιοηθικά κριτήρια σέ βαρβαρικότερα ὅρια.

Ἰσχυρίζονται ὅτι: «Ἡ ἠθική ὑπόσταση ἑνός βρέφους εἶναι ἰσοδύναμη μέ ἐκείνη ἑνός ἐμβρύου, ὑπό τήν ἔννοια ὅτι καί στά δύο λείπουν αὐτές οἱ ἰδιότητες πού δικαιολογοῦν τήν ἀπόδοση τοῦ δικαιώματος στή ζωή σέ ἕνα ἄτομο». Ἰσχυρίζονται δηλαδή, ὅτι τά νεογέννητα δέν εἶναι «πραγματικά πρόσωπα», εἶναι «ἐν δυνάμει πρόσωπα». Ἐξήγησαν: «Τόσο τό ἔμβρυο ὅσο καί τό νεογέννητο μωρό σίγουρα εἶναι ἀνθρώπινα ὄντα καί ἐν δυνάμει πρόσωπα, ἀλλά δέν ἀποτελοῦν “πρόσωπο” κατά τήν ἔννοια τοῦ “ἀντικειμένου ἑνός ἠθικοῦ δικαιώματος στή ζωή”».

Σέ συζητήσεις πού γίνονται στήν Ἀμερική, σχετικά μέ τόν νόμο πού ἐπιτρέπει (ὑπό προϋποθέσεις) τίς ἀμβλώσεις, ἀποκαλύπτονται τά φιλοσοφικά θεμέλια τῶν διαλεγομένων. Αὐτοί πού εἶναι ἐναντίον τῶν ἀμβλώσεων ἔχουν σαφῆ, ἁπλά καί ἰσχυρά ἐπιχειρήματα. Γι’ αὐτούς «τό ἔμβρυο εἶναι ἕνας πλήρης ἄνθρωπος, ὁ ὁποῖος ἁπλῶς τυχαίνει νά βρίσκεται στό πρῶτο στάδιο τῆς βιολογικῆς του ἀνάπτυξης. Τοῦτο δέν συνεπάγεται ὅμως ὅτι δέν ἀπολαμβάνει, ὅπως ὅλοι, τό θεμελιῶδες δικαίωμα στή ζωή».

Οἱ ὑποστηρικτές τῆς ἄμβλωσης, ἀπό τήν ἄλλη πλευρά, ἰσχυρίζονται: «τό γυναικεῖο δικαίωμα στήν ἄμβλωση εἶναι ἡ εἰδικότερη ἔκφανση ἑνός πιό γενικοῦ δικαιώματος σωματικῆς αὐτοδιάθεσης. Κατ’ αὐτούς, τό δικαίωμα στή σωματική αὐτοδιάθεση [τῆς γυναίκας] σαφῶς ἐπιτρέπει τήν διακοπή τῆς βιολογικῆς ἀνάπτυξης μιᾶς ἀνθρώπινης ζωῆς, ἡ ὁποία, στά πρῶτα της τοὐλάχιστον στάδια, δέν εἶναι ἡ ζωή μιᾶς ὀντότητας μέ δικαιώματα καί συμφέροντα. Δεδομένου ὅτι τό ἔμβρυο δέν ἔχει δικαίωμα στή ζωή, δέν βλάπτεται ἀπό τήν ἄμβλωση, οὔτε μπορεῖ, ἐξάλλου, νά δικαιολογηθῇ περιορισμός στήν αὐτοδιάθεση τοῦ γυναικείου σώματος. Ὑπό τίς συνθῆκες αὐτές, ἡ διαμάχη μεταξύ τῶν ὑπέρ τῆς ζωῆς καί τῶν ὑπέρ τῆς ἐπιλογῆς φαίνεται νά ἐπικεντρώνεται στό ἐρώτημα ἄν τό ἔμβρυο εἶναι πρόσωπο μέ δικαιώματα καί συμφέροντα».

Ἐλπίζουμε μέ αὐτά τά ὀλίγα νά ἔγινε ἀντιληπτό ὅτι ἡ κριτική στήν «ὀντολογία τοῦ προσώπου» δέν εἶναι μιά «θεολογική γυμναστική», ἀλλά ἔχει νά ἀντιπαλέψῃ τραγικές ἐφαρμογές τῆς σύνδεσης τοῦ προσώπου μέ δικαιώματα καί συμφέροντα, δηλαδή μέ θέληση καί ἐλευθερία, οἱ ὁποῖες δέν διαπιστώνονται στά ἔμβρυα καί τά βρέφη.

Πρωτ. Θωμᾶς Βαμβίνης