Δέκα μόνον χρόνια

Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Κύριλλος Λούκαρις (1627) θεωροῦσε τὴν ὕπαρξη χριστιανῶν στὴν Ὀθωμανικὴ αὐτοκρατορία ὡς θαῦμα, ἀφοῦ, ὅπως ἔλεγε στοὺς Εὐρωπαίους, ἂν βρίσκονταν ἐκεῖνοι δέκα μόνον χρόνια κάτω ἀπὸ τὸν τουρκικὸ ζυγό, θὰ εἶχαν γίνει ὅλοι μουσουλμάνοι.

Τὴν ἄποψη τοῦ Πατριάρχη ἔρχεται νὰ ἐπιβεβαιώσει ἕνας ἰησουΐτης, ὁ Francois Richard, ὁ ὁποῖος τὸ 1650 ἀποροῦσε:

«Πολλὲς φορὲς ἀπορῶ πῶς κατόρθωσε νὰ ἐπιβιώσει τόσο καιρὸ ἡ χριστιανικὴ πίστη στὴν Τουρκία καὶ πῶς ὑπάρχουν στὴν Ἑλλάδα Ὀρθόδοξοι. Καὶ νὰ σκεφτεῖ κανεὶς ὅτι ποτὲ ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Νέρωνα, τοῦ Δομητιανοῦ καὶ τοῦ Διοκλητιανοῦ οἱ διωγμοὶ δὲν ἦταν τόσο σκληροί, ὅσο αὐτοὶ ποὺ ὑποφέρει σήμερα ἡ ἀνατολικὴ Ἐκκλησία. Καὶ ὅμως, οἱ Ἕλληνες εἶναι εὐτυχισμένοι ποὺ παραμένουν χριστιανοί».