Laboremus καὶ ὄχι… ξαπλαρέμους!

* Ποιά εἶναι τὰ χαρακτηριστικὰ γνωρίσματα τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας σήμερα, ποιά εἶναι ἡ προσωπικότητά της καὶ οἱ ἀρχὲς οἱ ὁποῖες τὴ διέπουν; Ἐκτιμᾶτε ὅτι ἡ ἑλληνικὴ κοινωνία δὲν ἔχει πρόσωπο;

«Τὸ μόνο δροσερὸ ποὺ αἰσθάνθηκα τὸν τελευταῖο καιρὸ ἦσαν οἱ πρῶτες σταγόνες τῆς βροχῆς, πού, ὅταν ἔγιναν βροχή, καθάρισαν κάπως τὸν ἐξωτερικό μας ρύπο. Γιὰ ποιά ἑλληνικὴ κοινωνία μιλᾶτε; Αὐτὸ τὸ πληθυσμιακὸ ἁμάρευμα (=κατακάθι) δὲν εἶναι κοινωνία, εἶναι ἀ-κοινωνία. Μὲ ποιόν ἢ μὲ τί κοινωνοῦμε; Τὸ τί εἴμαστε, τὸ ἔχει προσδιορίσει προφητικὰ καὶ χλευαστικὰ ὁ Ἠράκλειτος: «Σάρμα εἰκῆ κεχυμένον ὁ κάλλιστος κόσμος μας» (=Σκουπίδια ἄτακτα χυμένα ὁ ὡραιότατος κόσμος μας)! Στὸ μόνο ποὺ διακρινόμαστε εἶναι ἡ παραγωγὴ καὶ ἡ ἔκθεση σκουπιδιῶν. Δημιουργοῦμε - ὄντας σκουπίδια τῆς ἱστορίας - τὸν «Πολιτισμὸ τῶν Σκουπιδιῶν». Ἂς μὴν μιλᾶμε πιὰ γιὰ πρόσωπο. Ὅπως συχνὰ ἔχω γράψει, εἴμαστε μία ἀπρόσωπη ἔκφραση προσωπικότητας. Δὲν ἔχουμε πρόσωπο καὶ γι' αὐτό, ὅπως ἔλεγε ὁ λαός, ὅταν ἦταν λαὸς κι ὄχι πολτός, «δὲν βλέπουμε θεοῦ... πρόσωπο»!

* Δομικοὶ κοινωνικοὶ θεσμοὶ τῆς χώρας μας ὅπως φερ' εἰπεῖν ἡ παιδεία, ἡ πολιτεία, ἡ δικαιοσύνη, ἡ ἐκκλησία καὶ ἄλλα ἀπαξιώνονται τόσο πολὺ ἀπὸ τοὺς ἴδιους τοὺς πολίτες... Μήπως αὐτὸ εἶναι ἐπικίνδυνο;

«Οἱ θεσμοί, γιὰ νὰ εἶναι θεσμοί, πρέπει νὰ εἶναι δεσμοί, ὄχι μὲ τὴν ἔννοια τῆς ἁλυσίδας. Πρέπει νὰ μᾶς δένουν μὲ κάτι (π.χ. μὲ μία πίστη σὲ μία ἀξία) ἀναμεταξύ μας. Οἱ θεσμοὶ ἔχουν παραλύσει. Ἔχουν αὐτοδιαλυθεῖ. Οὐσιαστικὰ οἱ φορεῖς τους ἔχουν αὐτοπαραιτηθεῖ. Ἡ παρουσία τους εἶναι προσχηματικὴ καί... μισθολογική. Ἕνα παράδειγμα: ἡ τήρηση τῶν νόμων στὴν Ἑλλάδα εἶναι προαιρετική. Ποιός μεγάλος κλέφτης μπῆκε φυλακή; Κι ἂν μπῆκε, σὲ πόσο χρόνο βγῆκε; Ἀσφαλῶς κι εἶναι ἐπικίνδυνη ἡ ἀπαξίωση τῶν θεσμῶν ἐκ μέρους τῶν πολιτῶν. Ἀλλὰ κατὰ πόσον οἱ κατὰ ταυτότητα Ἕλληνες εἶναι πολίτες; Εἶναι ἰδιῶτες καί, ὅπως, ἐννοοῦσε τὴ λέξη ὁ Περικλῆς καὶ ὅπως ἐννοοῦν τὴ λέξη idiot οι ξένοι. Δὲν ἔχουμε αἴσθημα πατρίδας, γιὰ νὰ ἔχουμε σοβαροὺς θεσμοὺς καὶ σοβαρὴ πίστη στοὺς θεσμούς. Τὰ ὅρια τῆς πατρίδας μου εἶναι τὰ ὅρια τῆς... τσέπης μου».

*Τί ἔχετε νὰ πεῖτε γιὰ τὴν ἀπαξίωση τῆς πολιτικῆς καὶ τῶν ἐκπροσώπων της;

«Γιὰ τὸ τίποτε δὲν ἔχω νὰ πῶ τίποτε. Αὐτὸ τὸ τίποτε συγκροτεῖται ἀπὸ κάποια κομματικὰ ἢ οἰκογενειακὰ φέουδα. Ἀλλά, ὅταν μοιράζεις τὸ τίποτε, εἰσπράττεις ἕνα τίποτε. Ἔχουμε μία τιποτένια πολιτική, διότι ἐξαιτίας κυρίως τοῦ τηλεοπτικοῦ καὶ ραδιοφωνικοῦ ἐκμαυλισμοῦ ἐδῶ καὶ καιρὸ συγκροτοῦμε ἕνα σύνολο χαυνοπολιτῶν, δηλαδὴ κεχηναίων καὶ χασκόντων πολιτῶν».

* Ποιό εἶναι τὸ μεγαλύτερο πρόβλημα τῆς χώρας μας, τὸ ὁποῖο θὰ μποροῦσε ἴσως νὰ θεωρηθεῖ ἡ βασικὴ αἰτία τῆς γενικότερης καὶ κοινῶς ἀναγνωριζόμενης κοινωνικῆς παθογένειας σήμερα καὶ ποιά ἡ προτεινόμενη λύση του;

«Ὑπὸ ἄλλες συνθῆκες θὰ σᾶς ἔλεγα ὅτι εἶναι ἡ «ἀπαιδία», ὅπως τὴ λέγει ὁ Πολύβιος. Ἡ ὑπογεννητικότητα. Διότι οἱ ἀρχοντοχωριάτες (μὲ δανεικὰ παρακαλῶ!) κατὰ ταυτότητα Ἕλληνες προτιμοῦν ν' ἀνατρέφουν σκυλιὰ καὶ ὄχι παιδιά. Ἂν ἤμουν ὑποκριτὴς θὰ σᾶς ἔλεγα ὅτι εἶναι ἡ φερόμενη (ἔτσι δὲν λέμε τώρα;) οἰκονομικὴ κρίση. Ἀλλὰ μία κρίση δὲν κάνει κακό. Ἡ ἀκρισία, ποὺ μᾶς ἔδερνε τόσον καιρό, ἦταν τὸ μεγάλο κακό. Ἡ κρίση μπορεῖ νὰ μᾶς κάνει καλό: νὰ «μάσουμε» ὄχι μόνο τὰ λεφτὰ ἀλλὰ κυρίως τά... μυαλά μας. Τὴν μόνη λύση ποὺ ἐδῶ καὶ δύο χρόνια προτείνω μὲ τὴν ἀρθρογραφία μου εἶναι ἡ προτροπὴ τοῦ Σεπτιμίου Σεβήρου: laboremus (=ἂς ἐργαζόμαστε) καὶ ὄχι τό... ξαπλαρέμους».

* Προσφέρεται σήμερα παιδεία ἀπὸ τὸ κράτος; Ἢ προσφέρεται κακοπαιδεία, ὑποπαιδεία καὶ ὑπνοπαιδεία;

«Δὲν ὑπάρχει κράτος, ὑπάρχει ἀκράτεια. Τὸ φερόμενο ὡς κράτος εἶναι ἕνας φορομπηχτικὸς μηχανισμὸς κι ἕνας τεράστιος ἑσμὸς παρασίτων. Συνεπῶς, αὐτὸ ποὺ προσφέρεται σὰν παιδεία εἶναι μία παρασιτικὴ λειτουργία. Τοὺς τίτλους «κακοπαιδεία», «ὑποπαιδεία», «ὑπνοπαιδεία» χρησιμοποιῶ ἐδῶ καὶ μία τριακονταετία. Τὰ βιβλία μου «Ἀλαλία» καὶ «Ἀλεξία» καὶ τὸ πρόσφατα ἐκδοθὲν ἀπὸ τὸν «Ἁρμό», «Ἑλληνικὴ παιδεία: Ἕνας νεκρὸς μέ... μέλλον», ξέρω ὅτι ἐνόχλησαν πολλούς. Ἀλλὰ αὐτὸ νομίζω ὅτι εἶναι ἡ ἀποστολὴ τοῦ πνευματικοῦ ἀνθρώπου: νὰ γίνεται σωκρατικὸς οἶστρος, ἔστω κι ἂν τὸ βραβεῖο μὲ τὸ ὁποῖο θὰ τιμηθεῖ εἶναι τό... κώνειον!».

* Π[vς πρέπει νὰ σταθεῖ ἡ Ἑλλάδα ἀπέναντι στὴν πρόκληση τῆς ἐποχῆς μας; Πῶς μπορεῖ νὰ παίξει κάποιο ρόλο;

«Ἡ Ἑλλάς, ὡς ἔννοια πνευματικὴ καὶ ἠθικὴ ναί, οἱ φερόμενοι τώρα ὡς Ἕλληνες ὄχι. Ἐκτὸς πιὰ κι ἂν ἐπιτραπεῖ στὴν Ἑλλάδα νὰ ἐπιστρέψει στὸν τόπο της. Τὸ νὰ λὲς πὼς εἶσαι Ἕλληνας σήμερα στὴν Ἑλλάδα κάνει κακὸ στὴν ὑγεία καὶ στὴ σταδιοδρομία. Δὲν διαπρέπουν οἱ ἀπόγονοι τοῦ Λεωνίδα ἀλλὰ τοῦ Ἐφιάλτη καὶ τοῦ Νενέκου. Ὡστόσο, ἡ ἀνθρωπότητα ποὺ διαρκῶς βουλιάζει μέσα στὸ τέλμα μίας προόδου ποὺ δίνει τὴν αἴσθηση καὶ τὸ ἄρωμα τοῦ βόθρου, θὰ αἰσθανθεῖ κάποια στιγμὴ τὴν ἀνάγκη μίας ὑγιοῦς ἀναπνοῆς. Ὅπως τὰ χρόνια τῆς Ἀναγεννήσεως (ἀλλὰ καὶ μετά) ἰδανικὸ πρότυπο ἔγινε ὁ Ἕλληνας Ἄνθρωπος, τὸ ἴδιο θὰ συμβεῖ καὶ στὰ προσεχῆ χρόνια, θὰ ξαναρχίσει διεθνῶς (στὴν Κίνα ἄρχισε πυρετωδῶς) ἡ σπουδὴ τῆς ἀρχαίας μας γλώσσας, πού, ὅπως ἔγραψε παλιὰ ὁ WilhelmSchultze, εἶναι «ἡ ἀνώτερη ἐκδήλωση τοῦ ἀνθρώπινου γλωσσοπλαστικοῦ δαιμονίου» (Hoechste Manifestation des Sprachbilden des Menschengeistes). Τότε ὑπάρχει ἐλπίδα νὰ ὑψωθεῖ καὶ τοῦτος ὁ ἀσπόνδυλος, σὰν μαλάκιο λαός, σὲ ἔθνος. Διότι, ὅπως σωστὰ λένε οἱ Γερμανοί, ποὺ μᾶς φόρεσαν τὸ καπίστρι τῆς «Τρόικας», τὸ ἔθνος εἶναι ἡ γλώσσα («Die Nation ist die Sprache»). Ἡ κατάπτωσή μας ἄρχισε ἀπὸ τὴν κατάπτωση τῆς γλώσσας μας. Ἔτσι ἐγίναμε, ὅπως λέει ὁ Μακρυγιάννης, «παλιόψαθα τῶν Ἐθνῶν». Ἀλλ' ἂν θαύματα γίνονταν καὶ στὸ παρελθόν, γιατί νὰ μὴ γίνουν καὶ στὸ μέλλον; Οἱ πραγματικὰ θρησκεύοντες προσδοκοῦν «ἀνάστασιν νεκρῶν». Ἐγώ, πιὸ ὀλιγαρκής, προσδοκῶ τὴν ἀνάσταση τοῦ φιλοτίμου μας. Κι ἂν εἶναι νὰ πεθαίνουμε, νὰ πεθαίνουμε γιὰ ἕνα φιλότιμο... Ἄμποτες!».

Σαράντος Καργάκος