Τὰ δανεικὰ

Ἐκεῖνο πού θά ἔπρεπε νά μᾶς ἀπασχολεῖ ὅλους καί πού δέν ἀπασχολεῖ κανέναν (κανέναν ἀπό τούς διανοούμενους), εἶναι πώς ζοῦμε μέ δανεικά στήν κυριολεξία, πώς δέν κερδίζουμε τή ζωή μας. Μᾶς ζοῦν. Ἄν δέν τό καταλάβομε αὐτό, δέν κάνομε τίποτα, Ἀπό ἐκεῖ πρέπει νά ἀρχίσει ὁποιαδήποτε κίνηση γιά ἐνδεχόμενη γενικότερη ἀλλαγή στήν Ἑλλάδα. Ὅσο ζοῦμε μέ δανεικά, ὅσο χρωστᾶμε στούς ἄλλους τή ζωή μας, δέν εἶναι δυνατό νά ἀλλάξομε νοοτροπία.

Κανένας ἄνθρωπος πού ζεῖ μέ δανεικά δέν εἶναι τῆς προκοπῆς. Τό ἴδιο κανένας λαός ἤ κράτος. Προπαντός μέ αἰώνια δανεικά σάν ἐμᾶς· (γιατί κάποτε μπορεῖ νά παρουσιαστεῖ μεγάλη ἀνάγκη, ἄν καί μία μοναχά φορά μπορεῖ νά σημάνει κακή ἀρχή).

Πρέπει νά πληρώσομε κάποτε τά χρωστούμενα – τά χρωστουμέικα, ὅπως λέν οἱ Μανιάτες – ἤ νά βάλομε σοβαρά πλώρη γιά τήν πληρωμή τους καί νά ξαναρχίσομε ἀπό τήν ἀρχή, δίχως χρέη. Γιά νά μπορεῖ νά ἔχει ὁ λόγος μας πέραση καί ἡ ὑπογραφή μας τιμή, δηλαδή κάποια ἀξία. Πρέπει νά καταλάβομε πώς οἱ ἄλλοι δέν χρωστοῦν τίποτα νά μᾶς ζοῦν ἐμᾶς, καί πώς κάθε φορά πού προσφέρεται ἡ λύση αὐτή, νά μᾶς ζοῦν ἤ νά μᾶς δανείζουν, κάθε φορά θάβεται τό ἐνδεχόμενο νά βγοῦμε ἀπό τόν φαῦλο κύκλο στό φῶς μίας ἔντιμης καί σχετικά ἀνεξάρτητης ζωῆς (λέω σχετικά ἀνεξάρτητης, μιά καί εἴμαστε πολύ μικρό κράτος).

Δέν μποροῦμε ad infinitum νά καταναλώνομε περισσότερα ἀπό ὅσα παράγομε, νά μπάζομε περισσότερα ἀπό ὅσα βγάζομε. Πρέπει νά πουλᾶμε ἀρκετά στούς ἄλλους, ὥστε νά ἀγοράζομε ἀρκετά – αὐτά πού μᾶς χρειάζονται ἤ πού μᾶς ἐπιτρέπουν τά οἰκονομικά μας – ἀπό τούς ἄλλους. Εἶναι κακή συνήθεια τά δανεικά. Καί σχετίζεται ἄμεσα μέ τό πρόσωπο τοῦ κάθε λαοῦ, τοῦ κάθε ἀτόμου, ὅπως τό τόνισε μιά φορά ὁ Καβάφης στόν E.M. Forster.

Κάποια μέρα οἱ δανειστάδες τῆς Ἑλλάδας πού δέν παίρνουν πίσω τά λεφτά τους, ἀλλά πάντα μοναχά ἕνα ποσοστό ἀπό τό χρέος – δανειζόμαστε ἀκόμα καί γιά τούς τόκους ἀπό τά δάνεια – μπορεῖ νά μᾶς ποῦν (ἄν καί αὐτό εἶναι ἀμφίβολο – γιά ἄλλους πάλι λόγους) πώς πρέπει νά σταματήσει αὐτή ἡ ὡραία μηχανή καί πώς νά φροντίσομε ἐμεῖς γιά τή σωτηρία μας (ὅπως καί πρέπει νά φροντίσομε). 

Ἐμεῖς δέν χρειάζεται νά περιμένομε τούς δανειστάδες νά μᾶς τό ποῦν αὐτό (αὐτοί ἔχουν τό χαβά τους). Πρέπει ἐμεῖς νά τό διακηρύξομε ὡς ἄμεσο σκοπό μας, διαφορετικά θά πηγαίνομε στόν φοῦντο. Ἡ σωτηρία μας θά γίνει ἀπό ἐμᾶς, δέ θά γίνει ἀπό τούς ἄλλους. Ἄν ποτέ γίνει.

Ζήσιμος Λορεντζᾶτος