(Ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλὸς γράφει στὸν ἀδελφό του καὶ ἀπαριθμεῖ μὲ ὑπερήφανη ἁπλότητα τὰ κατορθώματά του γιὰ τὸν φωτισμὸ τοῦ Γένους. Ὀλίγους μῆνες ἀργότερα ἔβρισκε μαρτυρικὸ θάνατο, στὰ μέρη ἀκριβῶς ἐκεῖνα ὁποὺ εἶχε ἀσκήσει τὴν πιὸ εὐεργετική του δράση.)

2 Μαρτίου 1779

«Πανοσιώτατε ἀγαπητέ μοι ἀδελφέ, Κὺρ Χρύσανθε ἀσπαζόμενος προσκυνῶ σε καὶ παρακαλῶ τὸν Ἅγιον Θεόν, διὰ τὴν ψυχικήν σου καὶ σωματικὴν ὑγείαν. Χάριτι θείᾳ ἀδελφὲ ὑγιαίνω ὁπωσοῦν, ψυχικὰ δὲ Κύριος οἶδε.

Τὰ κατ' ἐμὲ δὲ καὶ περὶ ἐμὲ φαίνονται πολλὰ καὶ ἀπίστευτα εἰς τοὺς πολλοὺς καὶ μήτε ἐγὼ δύναμαι νὰ τὰ καταλάβω. Τόσον δὲ μόνον λέγω σοι διὰ νὰ δοξάσῃς τὸν Κύριον καὶ νὰ χαρῇς, ὅτι γίνεται ἀρκετὴ μετάνοια εἰς τοὺς ἀδελφούς. Ἕως τριάκοντα ἐπαρχίας περιῆλθον, δέκα σχολεῖα Ἑλληνικὰ ἐποίησα, διακόσια διὰ κοινὰ γράμματα, τοῦ Κυρίου συνεργοῦντος καὶ τὸν λόγον μου βεβαιοῦντος διὰ τινων ἐπακολουθησάντων σημείων. Πλὴν δόξα τῷ λέγοντι, ἡ γὰρ δύναμίς μου ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται.

Περιέρχομαι δὲ κατὰ τὸ παρὸν τὴν Παραμυθίαν καὶ Μαργαρίτην, ἐλπίζω δὲ εἰς ὀλίγον καιρὸν νὰ σᾶς ἀπολαύσω, ἂν ὁ Θεὸς θέλῃ. Περιῆλθον δὲ καὶ τὴν πατρίδα καὶ πάντες οἱ συγγενεῖς σὲ προσκυνοῦσι καὶ οἱ φίλοι. Ἀσπάζομαι σὲ καὶ τὸν Πανιερώτατον Δεσπότην καὶ εὔχομαι πάντας τοὺς ἐν Χριστῷ ἀδελφούς.

Ὑγίαινε ψυχικὰ καὶ σωματικά».

Δέκα χιλιάδες Χριστιανοὶ μὲ ἀγαπῶσι καὶ ἕνας μὲ μισεῖ.

Χίλιοι Τοῦρκοι μὲ ἀγαπῶσι καὶ ἕνας ὄχι τόσον.

Χιλιάδες Ἑβραῖοι θέλουν τὸν θάνατόν μου καὶ ἕνας ὄχι.

Ὁ σὸς ἀδελφός.