Δέν τελείωσε ἱστορικά ὁ Ἑλληνισμός

Ὁ καθηγητής κ. Χρ. Γιανναρᾶς προσφέρει στούς ἀναγνῶστες κάθε Κυριακή στοχασμούς γνώσης σημαντικότατους, ἔστω καί μέ κάποιες ἐκφραστικές ὀξύτητες μέχρι ἀμετροέπειας κάποτε. Οἱ ἐπιφυλλίδες του ἀποτελοῦν ὑπόμνημα τῆς ἐφημερίδας «Καθημερινή».

Στήν ἐπιφυλλίδα, ὅμως, τῆς 19ης Ἰουλίου 2009, μέ τόν τίτλο ἤδη «Πότε τέλειωσε ἱστορικά ὁ Ἑλληνισμός», ὑπερέβη ὁ κ. Γιανναρᾶς τά ἐσκαμμένα τῆς στοχαστικῆς εὐτολμίας καί τά ὅρια τῆς θεμιτῆς δημόσιας προβολῆς προσωπικῆς του γνώμης, ἀρνητικῆς τῆς ἐθνικῆς τοῦ λαοῦ του ἰδιότητας. Δέν ἀποδοκιμάζω τήν ὑπεραυστηρή ἔκφρασή του «βλάσφημη αἰσχρολογία τοῦ νέου Μουσείου τῆς Ἀκρόπολης» ἔκγονη τοῦ ζήλου του γιά ἑλληνικότητα. Δέν μοῦ ἐπιτρέπεται ὅμως νά ἀνεχθῶ ἀφορισμούς, ὅπως «συνεχίζουμε νά ὑπάρχουμε χωρίς πιά νά εἴμαστε Ἕλληνες» ἤ «ὁ Ἑλληνισμός τελείωσε ἱστορικά μέ ἀργό καί βασανιστικό (ταπεινωτικό) ψυχορράγημα πού ξεκίνησε τό 1833» καί «Σέ κάθε παραμικρή πτυχή του τό σημερινό ἑλληνώνυμο κρατίδιο εἶναι μιά ὕβρις τῆς ἑλληνικότητας».

Ἀνήκω στή γενεά τῶν Ἑλλήνων, πού τό ἑπτάμηνο 1940 - 1941 ἔσωσαν τήν ἐλευθερία τῶν λαῶν τῆς Εὐρώπης καί τήν τιμή τῆς ἀνθρωπότητας. Ἡ εὐλαβική μνήμη, λοιπόν, τῶν ἡρώων νεκρῶν τῆς γενεᾶς ἐκείνης μοῦ ὑπαγορεύει νά διαμαρτυρηθῶ ἔντονα γιά τόν θλιβερό ἰσχυρισμό τοῦ κ. Γιανναρᾶ ὅτι ὁ Ἑλληνισμός «τελείωσε ἱστορικά». Εὐπρόσδεκτος μοῦ εἶναι ἡ νηφάλια κριτική γιά κάποιες σφαλερές τάσεις πολιτικῶν εἴτε διανοουμένων στήν ἀποτίμηση τῶν σημερινῶν ἀναγκῶν ἤ στήν ἑρμηνεία τῶν ἱστορικῶν ἀξιῶν τοῦ ἔθνους. Ὄχι, ὅμως, καί ἡ ἀπογύμνωση τῆς σημερινῆς γενεᾶς τῶν Ἑλλήνων ἀπό τήν ἐθνική τους ὑπόσταση, μέ τό κήρυγμα ὅτι «ὁ Ἑλληνισμός τελείωσε ἱστορικά».

Ἄς κρατήσουμε ἀπό τήν ἐπιφυλλίδα τοῦ κ. Γιανναρᾶ τήν ὑπόμνηση τῆς ἱστορικῆς μεγαλουργίας τῶν Ἑλλήνων τῆς κλασικῆς ἐποχῆς καί ἰδιαίτερα τήν ἔξαρση τῶν πνευματικά ἐξαίσιων ἐπιτεύξεων τοῦ Μεσαιωνικοῦ Ἑλληνισμοῦ, ἀλλά καί τοῦ ἔξοχου κοινωνικοῦ πολιτισμοῦ τῶν Ἑλλήνων στήν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας. Καί ἄς ἀπορρίψουμε τό προϊόν μέθης μυκτηρισμοῦ, ὑβριστικό γιά τούς σημερινούς Ἕλληνες δόγμα, ὅτι ὁ Ἑλληνισμός «τελείωσε ἱστορικά», μέ ὑπεύθυνο τό ἀπό τό 1833 «νεωτερικό ἑλλαδικό κρατίδιο» διασκεύασμα τῶν Βαυαρῶν καί τῶν ὀπαδῶν τοῦ Κοραῆ.

Ἄς μοῦ συγχωρηθεῖ νά διαμαρτυρηθῶ καί γιά τήν ἄδικη αὐτή καταδίκη τῆς ἀπό τό 1833 ἑλληνικῆς πολιτείας, μικρῆς ἔστω κοιτίδας τοῦ ἀνά τήν οἰκουμένη Ἑλληνισμοῦ.

Ἄς ἀναλογισθοῦμε σήμερα πῶς ξεκίνησε τό ἑλλαδικό αὐτό κρατίδιο τό 1833: μέ τή χώρα ἐρειπωμένη σέ μέγα βαθμό στή διάρκεια τῆς ἐννεάχρονης Ἐπαναστάσεως (τό ἕν τρίτο τοῦ ἐνεργοῦ πληθυσμοῦ καί τά δύο τρίτα τοῦ παγίου κεφαλαίου ἦταν οἱ ἀπώλειες τοῦ ἔνδοξου Ἀγώνα) μέ πληθυσμό ἀναλφάβητο σέ ὑψηλό ποσοστό· μέ τίς ἀντιθέσεις ὡς πρός τή γλώσσα μεταξύ ὀπαδῶν τῆς καθαρεύουσας καί ὀπαδῶν τῆς δημοτικῆς ἀλλά καί ὡς πρός τήν ἀναδοχή τῶν ἀξιῶν πολιτισμοῦ ἀπό τή σύγχρονη Εὐρώπη ἤ ἀπό τήν ἀρχαία Ἑλλάδα ἤ τό ἐγγύτερο Βυζάντιο ἤ τή λαϊκή παράδοση· καί προπάντων μέ τό βάρος τῆς ἀλυτρωτικῆς πολιτικῆς, δηλαδή τοῦ χρέους πρός ἀπελευθέρωση τῶν ὑπό τήν ὀθωμανική ἀκόμη ἐξουσία Ἑλλήνων, πολυπληθέστερων κατά πολύ ἀπό τούς Ἕλληνες τοῦ μικροῦ ἐλεύθερου κράτους. Ἄς μήν λησμονοῦμε τίς ἀπελευθερωτικές Ἐπαναστάσεις: τῆς Νότιας Θεσσαλίας τό 1841, τῆς Κρήτης τό 1841, τό 1866, τό 1896. Ἦταν ὅλες ἐνισχυμένες ἤ καί ὑποκινημένες ἀπό τό ἐλεύθερο κρατίδιο.

Καί ὅμως, τό μικρό ἐλεύθερο κράτος, μέ τήν πολύτιμη ἐξάλλου συμπαράσταση τῶν πέραν τῶν συνόρων του Ἑλλήνων, κατόρθωσε πολλά καί σπουδαῖα. Καί παράγων κύριος ὑπῆρξε ὁ βαθύβλυστος πατριωτισμός τῶν ὅπου γῆς Ἑλλήνων (παράδειγμα ἐντυπωσιακό, τό 1912: τό ἥμισυ τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ ἦταν Ἕλληνες τοῦ ἐξωτερικοῦ ἐθελοντές).

Στά βιβλία μου «Θεμέλια Ἱστορίας καί Πολιτικῆς» (1977) καί «Ἑλληνικά» (1994) παρουσιάζω τόν, ἀρκετά θετικό, ἀπολογισμό τῶν πεπραγμένων τοῦ ἑλληνικοῦ ἐλεύθερου κράτους, καθώς καί τούς σημερινούς κινδύνους γιά τό ἑλληνικό ἔθνος. Δέν λησμονῶ ἄλλωστε καί τίς μαῦρες σελίδες τῆς ἀρχαίας καί τῆς μεσαιωνικῆς ἱστορίας τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Καί δέν παρασύρομαι νά πρεσβεύω ἱστορικό τέλος τοῦ Ἑλληνισμοῦ.

Παρά τή γεωπολιτική οὐτοπία καί τήν ἀντιδρομή τῶν καιρῶν, ὁ Ἑλληνισμός, πιστεύω ἀκράδαντα, συνεχίζει τήν Ἱστορία του, καί μάλιστα μέ τά ἴδια ἐλαττώματα, ὅπως καί στό ἔνδοξο παρελθόν, καί μέ ἱκανά χαρίσματα δημιουργικότητας καί ἠθικότητας, ἔστω καί ὄχι ἐφάμιλλα πρός ἐκεῖνα τῶν μεγάλων στιγμῶν τῆς ἱστορίας του.

Ἐμεῖς οἱ πρεσβύτεροι ὀφείλομε νά μήν ἀποθαρρύνομε τή νέα γενιά τῶν Ἑλλήνων, ἀλλά νά τήν παροτρύνομε πρός ἠθική ἔξαρση καί πνευματική μεγαλουργία καί πρός τούς ἄλλους τρόπους τοῦ εὖ ζῆν. *

Κ. Ἰ. Δεσποτόπουλος

* Καθημερινή 5.8.2009

Τετράδιο 117 * Σεπτέμβριος 2009