Ἡ θεία τὸ Ρηνιὼ

Ἡ θεία τὸ Ρηνιώ, πρωτεξαδέλφη τῆς μητρός μου, ἐγεννήθη ἐν τῇ κοιλάδι τοῡ κλαυθμῶνος τῇ καλουμένῃ Σπιναλόγκα, ἐκ γονέων ἀμφοτέρων λεπρῶν, ὑγιεστάτη αὐτή, ἐν ἔτει σωτηρίῳ 1901, δι΄ ὃ καί ἐρωτώμενη περί τῆς ἡλικίας της ἠρέσκετο νά ἀπαντᾷ: «—Ἐγώ πηγαίνω μέ τό ἔτος!».

Τό Ρηνιώ διεκρίνετο παιδιόθεν ἐπ᾿ εὐφυΐᾳ καί φιλομαθείᾳ, διήκουσε δέ καί τά ἁρμόδια μαθήματα παρά τῷ Δημοτικῷ Σχολείῳ τῶν Μουλιανῶν. Παρά τοῦ Δημοτικοῦ τούτου Σχολείου τό Ρηνιώ δέν ηὐμοίρησε νά γνωρίση ἕτερον, ἀνώτερον ἐκπαιδευτήριον. Ἒμεινεν, ἰσοβίως, τοῦ Δημοτικοῦ. Τό ὂντως, ὃμως, Σχολεῖον, τό ὁποῖον κυριολεκτικῶς ἐμόρφωσε τήν θεία Ρηνιώ, ἦτο ἡ Ἐκκλησία τοῦ χωρίου της, ἐν τῇ ὁποίᾳ ἱεράτευσεν ἐπί τεσσαρακοντατετραετίαν ὅλην ὁ φιλόστοργος θεῖος της καί πνευματικός προστάτης, ὁ ἱεροπρεπέστατος παπά Γεώργιος Μαστοράκης.

Οὗτος ὁ παπά Γιωργάκης, ὡς τόν ἀπεκάλουν θωπευτικῶς μέχρι βαθυτάτου γήρως καί πρεσβείου οἱ ἐνορῖται του, τοῦ Τετραταξίου Δημοτικοῦ ἀπόφοιτος, ἐποίμανε τό ποίμνιόν του κατά τά παλαιά, μέ νηστείας, Παρακλήσεις, μικροαγρυπνίας, εὐχέλαια καί τά τοιαῦτα, καθ' ἑβδομάδα μελετῶν τό Ψαλτήριον, εὐωδιάζων πάντοτε παπαδίλαν, ἤγουν μοσχοθυμίαμα, μελισσοκέρι καί ἒλαιον, οὐχί δέ μυρεψικάς μαγγανείας, ὡς ἒθος παρά πολλοῖς τῶν νεωτέρων, μάλιστα δέ τῶν ὑψηλότερον ἱσταμένων καί τῶν δεσποτικῆς χαρᾶς ὀρεγομένων.

Ἡ ἐν τῷ ναῷ θέσις τοῦ Ρηνιοῦ ἦτο πάντοτε παρά τῇ μάμμῃ Ζαμπίᾳ καί ταῖς θείαις της, Μαρίᾳ τῇ Χατζήνᾳ καί Δεσποινιᾷ, τῇ Πρεσβυτέρᾳ, συζύγῳ τοῦ ἱερέως θείου της. Ἡ γωνιά των διεκρίνετο ἐπ᾿ ἂκρᾳ σιγῇ καί προσηλώσει εἰς τά ἱερά δρώμενα, τήν ψαλμῳδίαν καί τά ἀναγνώσματα.

Οὕτω τό Ρηνιώ παιδιόθεν συνήθισε νά ροφᾷ, κατά κυριολεξίαν, πᾶν τό ἐν τῷ ναῷ τελούμενον, ψαλλόμενον ἢ ἀναγινωσκόμενον. Τήν ἐνθυμοῦμαι καλῶς, γραῖαν πλέον, προσευχομένην ὀρθοστάδην καθ᾿ ὅλην σχεδόν τήν διάρκειαν τῆς Λειτουργίας, νά εἶναι σύννους, ὅλη ἕν βλέμμα, ἕν οὖς, εἷς σπόγγος ἀπορροφητικός, ὥστε νά μή τῇ διαφεύγῃ τό παραμικρόν, ἓτοιμη νά κατακεραυνώσῃ μικρούς ἢ μεγάλους, οἱ ὁποῖοι θά ἠνώχλουν τήν ἂκραν προσήλωσίν της, διά λόγου ἢ καί ψιθύρου μόνον, μέ ἓν ἀπότομον «— Σιωπή!... Μουρμού!... Ἀχνιά!...» συνοδευόμενον ὑπό χαρακτηριστικῆς φορᾶς τοῦ δείκτου τῆς δεξιᾶς κατενώπιον τῆς ρινός καί τοῦ στόματος. Ἐντεῦθεν καί διά ταῦτα ἀπέκτησε βαθμηδόν πλουσιώτατον λεξιλόγιον, ἱεροπρεπές, ἀρχαιοπρεπές, δαψιλέστατα ἠρτυμένον, καταστόλιστον ἐξ ἁγιογραφικῶν καί ὑμνογραφικῶν στοιχείων.

Ἐρωτώμενη, ἐπί παραδείγματι, ἐάν ἐγνώριζε τόν φιλοξενούμενον τοῦ Κουκουδόγαμπρου, ἀπήντα: «οὐκ οἶδα τόν ἄνθρωπον»! Θεωροῦσα τόν χοῖρον τῆς Κανονομαρίας νά τρέχῃ σύρων ὂπισθεν αὐτοῦ σχοινίον, εἰς τό ἄκρον τοῦ ὁποίου εὑρίσκετο σιδηροῦς πάσσαλος, ὃστις τέως συνεκράτει τό ζῶον καί ἢδη ἐκροτάλιζε δαιμονιωδῶς ἐπί τοῦ καλντεριμίου, ἐσχολίασε: «καί μοχλούς σιδηρούς συνέτριψε»!

Ἐρωτηθεῖσα ποτέ ὑπό τῆς πρωτεξαδέλφης της καί μητρός μου, «-Εἰρήνη, ποῦ πῆγε ἡ Μαρίκα;»  ἢγουν ἡ κόρη της, ἀπήντησε μετ᾿ ἀκαριαίας ἑτοιμότητος: «Πέραν τοῦ χειμάρρου τῶν κέδρων, ὅπου ἦν κῆπος».

Τῷ ὄντι αὕτη εἶχεν ὑπάγει εἰς τόν κῆπον της, κείμενον πέραν τοῦ χειμάρρου Παντελῆ, παρά τόν Πετράν, μεσαιωνικόν τῆς Σητείας οἰκισμόν, ἒνθα καί δεικνύουν μέχρι τῆς σήμερον οἰκίαν ἀποδιδομένην εἰς τόν Βικέντιον ἢ, ἐπί τό λατινικώτερον, Βιτσέντζον Κορνάρον, ποιητήν τοῦ Ἐρωτοκρίτου, ὅν, εἰρήσθω ἐν παρόδῳ, τό Ρηνιώ ἐγνώριζεν ἀπό στήθους, ὡς ἐγνώριζε καί τόν Ἀθανάσιον Διάκον τοῦ Βαλαωρίτου καί ἄλλα τοῦ αὐτοῦ καί ἂλλων ποιήματα, τά ὁποῖα καί ἐφιλοτιμεῖτο νά μοί ἀπαγγέλλῃ, ὅτε ἤμην παιδίον, διά νά τά μάθω.

Οὐδέποτε τό Ρηνιώ διενοήθη νά ὀνομάσῃ τό Κλεινόν Ἄστυ Ἀθήνα. Ὠμίλει πάντοτε περί Ἀθηνῶν: «Ἦλθε ἀπό τάς Ἀθήνας ὁ Κωστής τοῦ παπᾶ», ἐπληροφόρει τά τέκνα της. Μεμψιμοιροῦσα διά γενομένην τυχόν εἰς βάρος της ἀδικίαν, ἐστρέφετο πρός τόν γείτονα Ἅη-Γιώργην καί ἐπεκαλεῖτο: «Ἅγιε Γεώργιέ μου, σύ πού εἶσαι τῶν αἰχμαλώτων ἐλευθερωτής καί τῶν πτωχῶν ὑπερασπιστής»!

Ἔφυγεν ἐνενηκοντοῦτις καί ἐκηδεύθη τήν παραμονήν τῶν Χριστουγέννων τοῦ ἰδίου ἔτους, ἐνταφιασθεῖσα εἰς τήν Παναγίαν, εἰς τόν τάφον τοῦ πάππου καί τῆς μάμμης της, ἔνθα προλαβών εἶχεν ἤδη ἐνταφιασθῆ ὁ καλοκάγαθος σύζυγός της, ὁ Νικολάκις, ἔχουσα ἔνθεν μέν τόν τάφον τῆς θείας Χατζήνας, τοῦ Χατζῆ καί τοῦ Γιαννάκη, ἔνθεν δέ ἐκεῖνον τῆς θείας - παπαδιᾶς καί τῆς πεφιλημένης ἐξαδέλφης της, Κατίνας τοῦ παπᾶ, διά νά δυνηθῆ πλέον νά συμψάλῃ μετά τῆς θριαμβευούσης Ἐκκλησίας τάς προσφιλεῖς αὐτῇ Καταβασίας «Χριστός γεννᾶται, δοξάσατε», περί τῶν ὁποίων μοί ἔλεγε: «Αἴ καί νά κάτεχες πόσο ᾽ρέγομαι ὅντο τσὶ γροικῶ»!

Ἀτυχῶς τό Ρηνιώ ἔφυγεν ἐκ τοῦ ματαίου τούτου κόσμου ἐνωρίς καί δέν προέλαβεν, ἡ βαρυδαίμων, νά χαρῆ -ἔστω ἀπό ραδιοφώνου— τάς κοσμοσωτηρίους καινοτομίας περί τήν ἀνάγνωσιν ἐπ' Ἐκκλησίας, καί  δή καί χῦμα, ὡς τά ὂσπρια εἰς τούς σάκκους τοῦ Παντοπωλείου τοῦ ἐξαδέλφου της, τοῦ Μανωλάκι, τῶν συγχρόνων μεταφράσεων τοῦ Ἱεροῦ Ἀποστόλου καί τῶν θείων Εὐαγγελίων, τάς ὁποίας ἠτοίμασαν εὐρυμαθεῖς καί διπλωματοῦχοι ἂνθρωποι τῆς Θρησκείας, γνωστοί κραταιοί τῆς Ἀλεξανδρινῆς Κοινῆς τῶν Γραφῶν, χρόνον πολύν καὶ χρήματα δαπανήσαντες διά σπουδάς ἐν τῇ Ἑσπερίᾳ καί τούς Ἑσπερίους ὁμοτέχνους των, τούς τήν Κοινὴν «Κοϊνίιν» προφέροντας, καταφαγόντες μέ τά ἐξώφυλλα, ὣστε νά καταλάβῃ καί αὐτή, ἐπί τέλους!, ἡ ἀγράμματη, τοῦ Δημοτικοῦ, τά θειότατα κείμενα, τά ὁποῖα, κατά τούς μεγαλοπράγμονας μεταρρυθμιστάς, ἀσφαλῶς τῇ ἦσαν ἀκατανόητα, τόσον, ὅσον τουλάχιστον καί τά Οὐζμπεκικά ἢ τά Κινέζικα...

Μητροπολίτης Νέας Ζηλανδίας Ἰωσήφ

Τετράδιο 135 * Μάϊος 2011