Τὰ ἀναθέματα τῶν αἱρετικῶν

Ἡ Ἐκκλησία ἐκφωνεῖ δημόσια τὰ ἀναθέματα, γιὰ νὰ προφυλάξει τὸ Ὀρθόδοξο ποίμνιο ἀπὸ τὴ λύμη καὶ τὶς παγίδες τῶν αἱρετικῶν. Ἡ ἐκφώνησις ἄρα τῶν ἀναθεμάτων ἔχει παιδαγωγικὸ χαρακτῆρα καὶ δὲν πρέπει νὰ παραλείπεται κατὰ τὴν ἀνάγνωση τοῦ Συνοδικοῦ της Κυριακῆς της Ὀρθοδοξίας χάριν δῆθεν φιλανθρωπίας.

Οἱ μακαρισμοὶ τῶν Ὀρθοδόξων Ὁμολογητῶν καὶ τὰ ἀναθέματα τῶν αἱρετικῶν μᾶς καθιστοῦν ὅλους προσεκτικούς, ὥστε νὰ μὴν ἐκπέσουμε σὲ κάποια αἵρεση, παλαιὰ ἢ νέα, καὶ χάσουμε τὴ σωτηρία μας. Βοηθοῦν ἀκόμη τὸ ποίμνιο νὰ διατηρεῖ τὴ δογματική του εὐαισθησία. Εἶναι γνωστὸ ὅτι ἡ Ποιμαντικὴ τῆς Ἐκκλησίας εἶχε πάντοτε δογματικὲς καὶ θεολογικὲς βάσεις, ὅπως φαίνεται καὶ στὴ Λατρεία. Ἡ ἀδογμάτιστος, ἀθεολόγητος, ἠθικιστικὴ Ποιμαντικὴ εἶναι ὑπεύθυνη γιὰ τὴν ἀδιαφορία καὶ ἄγνοια τῆς πίστεώς μας ἀπὸ μέρος τοῦ πληρώματος τῆς Ἐκκλησίας. Εἶναι παρήγορο ὅτι στὰ Δίπτυχα τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος περιλαμβάνονται γιὰ πρώτη φορὰ καὶ ἀναθέματα κατὰ τῶν αἱρετικῶν. Πρόκειται γιὰ μία πολὺ σωστὴ ἐνέργεια, ποὺ ἐπαναφέρει τὴν Ἐκκλησία σὲ μιὰ πιστότερη βίωση τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιολογίας. Παρόμοια σωστὴ ἐνέργεια εἶναι καὶ ἡ ἔκδοση ἐμπεριστατωμένης Ἐγκυκλίου τῆς Ἱερᾶς Συνόδου περὶ μὴ μεταδόσεως τῶν θείων Μυστηρίων σὲ ἑτεροδόξους.

Σήμερα ἔχουμε ν᾿ ἀντιμετωπίσουμε μία ἄλλη Εἰκονομαχία, τὴν πίεση ποὺ ἀσκεῖ ἡ ἐκκοσμικευμένη κοινωνία στὴν Ἐκκλησία νὰ προσαρμοστεῖ στὰ ἰδικά της μέτρα καὶ ἰδεώδη, ὥστε καὶ ἡ Ἐκκλησία νὰ ἐκκοσμικευθεῖ. Ὁ κίνδυνος γιὰ τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὴν ἐκκοσμίκευση εἶναι μεγάλος. Ἀντὶ ἡ Ἐκκλησία νὰ βοηθεῖ τὸν κόσμο νὰ ἐκκλησιοποιηθεῖ, ὁ κόσμος προσπαθεῖ νὰ ἐπηρεάσει τὴν Ἐκκλησία καὶ νὰ τὴ μεταβάλλει σὲ κόσμο. Ἔτσι, ἡ Ἐκκλησία θὰ κρατεῖ τὰ τυπικά της, ἀλλὰ θὰ χάσει τὴν πίστη της. Θὰ πάθει ὅ,τι ἔπαθε ὁ Παπισμός, γιὰ τὸν ὁποῖο ὁ Ἅγιος Νεκτάριος ἔγραφε:

«Διὰ τοῦ δόγματος τοῦ ἀλαθήτου ἡ Δυτικὴ Ἐκκλησία ἀπώλεσε τὴν πνευματικήν της ἐλευθερίαν, ἀπώλεσε τὸν στολισμὸν αὐτῆς, ἐκλονίσθη ἐκ βάθρων, ἐστερήθη τοῦ πλούτου τῆς χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ· ἀπὸ πνεύματος δὲ καὶ ψυχῆς κατέστη ἄναυδον σῶμα».

Ἡ οὐσία τῆς ἐκκοσμικεύσεως εἶναι ὁ ἀνθρωποκεντρισμός. Ἀντιθέτως, ἡ οὐσία τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ὁ Θεανθρωποκεντρισμός. Ἐὰν ἡ Ἐκκλησία χάσει ἢ ἐλαττώσει τὸ θεανθρωποκεντρικό της χαρακτῆρα, ἐκπίπτει σὲ ἕνα θρησκευτικὸ ἵδρυμα ἢ σὲ μία ἀπὸ τὶς θρησκεῖες τοῦ κόσμου.

Ὁ ἐκκοσμικευμένος ἄνθρωπος δέχεται τὴν Ἐκκλησία ὡς μία ἀπὸ τὶς θρησκεῖες τοῦ κόσμου, ἀλλὰ ὄχι ὡς τὴ μόνη Ἀλήθεια ποὺ σῴζει τὸν ἄνθρωπο ἐν Χριστῷ. Πρὸς τὸ σκοπὸ αὐτὸ προσπαθεῖ νὰ ἐξισώσει καὶ τὴν Ὀρθόδοξο Ἐκκλησία μας μὲ τὶς ἄλλες θρησκεῖες. Ὁδηγεῖ πρὸς μία πανθρησκεία διὰ τῆς συνεργασίας ὅλων τῶν θρησκειῶν. Σκοπὸς δὲν εἶναι ἡ Ἀλήθεια ποὺ σῴζει, ἀλλὰ ἡ ἐνδοκόσμια εἰρήνη. Φυσικά, αὐτὴ ἡ ἐπιδίωξη συμφέρει τοὺς κοσμοκράτορας τοῦ αἰῶνος τούτου, ποὺ θέλουν τοὺς λαοὺς ὑποταγμένους στὴν κυριαρχία τους καὶ διὰ τῆς συνεργασίας τῶν θρησκειῶν εἰρηνικοὺς (κατεσταλμένους).

Χάριν τῆς εἰρηνικῆς συνυπάρξεως, οἱ Ὀρθόδοξοι στὶς διαθρησκευτικὲς συναντήσεις δὲν ὁμολογοῦν τὸ Χριστό. Ἀνέχονται, ἔτσι, νὰ κατατάσσεται ἡ Ἐκκλησία στὶς μονοθεϊστικὲς θρησκεῖες μαζὶ μὲ τὸν Ἰουδαϊσμὸ καὶ τὸ Μωαμεθανισμό. Ἀλλὰ εἶναι θεμελιώδης διδασκαλία τῆς Καινῆς Διαθήκης καὶ τῶν ἁγίων Πατέρων ὅτι εἶναι ἄθεος ὁ μὴ πιστεύων εἰς Θεὸν Τρισυπόστατον καὶ εἰς τὸν σαρκωθέντα Λόγον τοῦ Θεοῦ. «Ὁ μὴ τιμῶν τοῦ υἱὸν οὐ τιμᾷ τὸν πατέρα τὸν πέμψαντα αὐτόν». «Ὁ δὲ ἀπειθῶν τῷ υἱῷ οὐκ ὄψεται ζωήν, ἀλλὰ ἡ ὀργὴ τοῦ Θεοῦ μένει ἐπ᾿ αὐτόν». Κατὰ δὲ τὸ Μέγα Βασίλειο: «οὐ πιστεύει δὲ εἰς Πατέρα ὁ μὴ πιστεύσας τῷ Υἱῷ».

Μὴ ὁμολογοῦντες τὸ Χριστὸ οἱ Ὀρθόδοξοι, ἀδικοῦν τὸν ἑαυτό τους, διότι ἐκπίπτουν τῆς Ὀρθοδόξου ὁμολογίας. Ὁ Κύριος ρητῶς εἶπε ὅτι «ὅστις ὁμολογήσει ἐν ἐμοὶ ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὁμολογήσω κἀγὼ ἐν αὐτῷ ἔμπροσθεν τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν τοῖς οὐρανοῖς».

Ἀλλὰ ἀδικοῦν καὶ τοὺς ἑτεροθρήσκους, στοὺς ὁποίους δίνουν τὴν ἐντύπωση ὅτι τὸν ἴδιο Θεὸ ἔχουμε καὶ ἄρα δὲν πειράζει ποὺ δὲν πιστεύουν στὸ Χριστό. Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ἀναφερόμενος στοὺς Νεομάρτυρας γράφει ὅτι εὐσπλαχνίσθηκαν τοὺς ἀλλοπίστους γιὰ τὴν ἀπώλειά τους καὶ μὲ τὴν ὁμολογία τους ἔδωσαν εἰς αὐτοὺς τὴν εὐκαιρία νὰ πιστεύσουν στὸ Χριστό: «…πολλοὶ ἐκ τῶν Μαρτύρων τούτων ἐλεήσαντες τὴν ἀπώλειαν τῶν ἀλλοπίστων, ἐπῆγαν ἐπὶ τούτου εἰς τὸ Μαρτύριον καὶ ἐκήρυξαν εἰς αὐτοὺς τὴν ἀλήθειαν, διδάσκοντές τους νὰ ἀφήσουν τὸ σκότος εἰς τὸ ὁποῖον εὑρίσκονται, καὶ νὰ προστρέξουν εἰς τὸ φῶς τῆς τοῦ Χριστοῦ θεοσεβείας καὶ πίστεως, ἵνα μὴ κατακριθῶσιν ἐν τῷ ἀσβέστῳ πυρὶ τῆς Κολάσεως. Ἀλλὰ αὐτοὶ οἱ ἄθλιοι τυφλωθέντες ἀπὸ τὸν ἄρχοντα τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου, καὶ ἀπὸ τὰ πάθη, δὲν ἠμπόρεσαν νὰ ἀνοίξουν τοὺς νοεροὺς ὀφθαλμοὺς καὶ νὰ ἰδοῦν τὴν ἀλήθειαν τοῦ Εὐαγγελίου, καὶ τῆς τῶν Χριστιανῶν πίστεως· καθὼς λέγει ὁ Παῦλος «ὁ Θεὸς τοῦ αἰῶνος τούτου ἐτύφλωσε τὰ νοήματα τῶν ἀπίστων, εἰς τὸ μὴ αὐγᾶσαι αὐτοῖς τὸν φωτισμὸν τοῦ Εὐαγγελίου τῆς δόξης τοῦ Χριστοῦ»· ὅθεν καὶ ἔχουν νὰ μείνουν ἀναπολόγητοι ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῆς κρίσεως· καθότι καὶ τὸ κήρυγμα ἀκούσαντες τῶν νέων τούτων Μαρτύρων, καὶ τὰ τόσα καὶ τόσα φοβερὰ μαρτύρια τούτων ἰδόντες, καὶ δι᾿ αὐτῶν γινόμενα τοῦ Θεοῦ θαυμάσια, δὲν ἐπίστευσαν, ἀλλὰ πάλι ἔμειναν μὲ τὸ σκότος· «ἀπετύφλωσε γὰρ αὐτοὺς ἡ κακία αὐτῶν, καὶ οὐκ ἔγνωσαν μυστήρια Θεοῦ»».

Ἔτσι, ἄλλωστε, ἀντελήφθησαν τοὺς λόγους τοῦ Κυρίου οἱ ἅγιοι Μάρτυρες, παλαιοὶ καὶ νέοι καὶ οἱ ἅγιοι Πατέρες Μέγας Φώτιος, Γρηγόριος Παλαμᾶς καὶ Γενάδιος Σχολάριος, ποὺ μὲ κίνδυνο τῆς ζωῆς τους ἔκαναν Διάλογο μὲ τοὺς Μουσουλμάνους καὶ ὁμολόγησαν τὸ Χριστὸ ὡς Θεό.

Ἀρχιμανδρίτης Γεώργιος Καψάνης