Οἱ ἄνθρωποι ξέχασαν τὸν Θεὸ

Πρὶν ἀπὸ μισὸ αἰώνα καὶ πλέον, ὅταν ἤμουν ἀκόμη παιδί, θυμᾶμαι ὅτι ἄκουγα πολλοὺς ἡλικιωμένους νὰ δίνουν τὴν ἀκόλουθη ἐξήγηση γιὰ τίς μεγάλες συμφορὲς ποὺ εἶχαν βρεῖ τὴ Ρωσία: οἱ ἄνθρωποι ξέχασαν τὸν Θεό, γι’ αὐτὸ ἔγιναν ὅλα αὐτά.

Ἀπὸ τότε ἔχω περάσει σχεδὸν πενήντα χρόνια δουλεύοντας πάνω στὴν ἱστορία τῆς Ἐπανάστασής μας. Στὸ διάστημα αὐτὸ ἔχω διαβάσει ἑκατοντάδες βιβλία, ἔχω μαζέψει ἑκατοντάδες προσωπικὲς μαρτυρίες, κι ἔχω ἤδη συνεισφέρει ὀκτὼ δικούς μου τόμους στὴν προσπάθεια νὰ καθαρίσουν τὰ συντρίμμια ποὺ ἀπόμειναν ἀπὸ τὴν ἀναστάτωση αὐτή. Ὡστόσο, ἂν μὲ ρωτοῦσαν σήμερα νὰ διατυπώσω ὅσο τὸ δυνατὸν πιὸ συνοπτικὰ τὴν κύρια αἰτία τῆς καταστροφικῆς Ἐπανάστασης ποὺ κατάπιε κάπου ἑξήντα ἑκατομμύρια δικούς μας ἀνθρώπους, δὲν θὰ μποροῦσα νὰ τὸ κάνω μὲ μεγαλύτερη ἀκρίβεια ἀπὸ τὸ νὰ ἐπαναλάβω: οἱ ἄνθρωποι ξέχασαν τὸν Θεό, γι’ αὐτὸ ἔγιναν ὅλα αὐτά.

Ἀκόμη περισσότερο, τὰ γεγονότα τῆς Ρωσικῆς Ἐπανάστασης μποροῦν μόνο νὰ κατανοηθοῦν τώρα, στὸ τέλος τοῦ αἰώνα, πάνω στὸ φόντο τοῦ τί ἔχει γίνει ἀπὸ τότε στὸν ὑπόλοιπο κόσμο. Αὐτὸ ποὺ ἐμφανίζεται ἐδῶ εἶναι μία διαδικασία μὲ παγκόσμια σημασία. Κι ἄν μοῦ ζητοῦσαν νὰ ἐπισημάνω μὲ συντομία τὸ κύριο χαρακτηριστικὸ ὁλόκληρου τοῦ εἰκοστοῦ αἰώνα, κι ἐδῶ δὲν θὰ μποροῦσα νὰ βρῶ κάτι πιὸ ἀκριβὲς καὶ κοφτὸ ἀπὸ τὸ νὰ ἐπαναλάβω: οἱ ἄνθρωποι ξέχασαν τὸν Θεό.

Οἱ ἀδυναμίες τῆς ἀνθρώπινης ἐπίγνωσης, στερημένης ἀπὸ τὴ θεϊκή της διάσταση, ὑπῆρξαν καθοριστικὸς παράγων σὲ ὅλα τὰ μεγάλα ἐγκλήματα αὐτοῦ τοῦ αἰώνα. Τὸ πρῶτο ἀπὸ αὐτὰ ἦταν ὁ Πρῶτος Παγκόσμιος Πόλεμος, καὶ ἡ σημερινή μας δύσκολη κατάσταση σὲ μεγάλο βαθμὸ ἀνάγεται σ’ ἐκεῖνον. Ἦταν ἕνας πόλεμος (ἡ ἀνάμνηση τοῦ ὁποίου φαίνεται νὰ ξεθωριάζει) ποὺ ἔγινε ὅταν ἡ Εὐρώπη, ποὺ ἔσφυζε ἀπὸ ὑγεία καὶ ἀφθονία, ξέσπασε σὲ ἕνα ἀμὸκ αὐτοκαταστροφῆς ποὺ ἐξάντλησε τὴ δύναμή της γιὰ ἕναν αἰώνα ἢ καὶ περισσότερο, ἴσως καὶ γιὰ πάντα. Ἡ μόνη δυνατὴ ἐξήγηση γιὰ τὸν πόλεμο αὐτὸ εἶναι μία ‘νοητικὴ ἔκλειψη’ τῶν ἡγετῶν τῆς Εὐρώπης ποὺ ὀφείλεται στὸ ὅτι ἔχασαν τὴν ἐπίγνωση μιᾶς Ὑπέρτατης Δύναμης πάνω ἀπὸ αὐτούς. Μόνο μία ἄθεη πικρία θὰ μποροῦσε νὰ ὁδηγήσει φαινομενικὰ Χριστιανικὰ κράτη νὰ χρησιμοποιήσουν δηλητηριώδη ἀέρια, ἕνα ὅπλο τόσο ὁλοφάνερα ἀπάνθρωπο.

Τὸ ἴδιο ἐλάττωμα, τὸ σφάλμα μιᾶς συνείδησης ποὺ στερεῖται ὅλη τὴ θεϊκὴ διάσταση, ἐκδηλώθηκε μετὰ τὸν Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ὅταν ἡ Δύση ὑπέκυψε στὸν σατανικὸ πειρασμὸ τῆς ‘πυρηνικῆς ὀμπρέλας’. Ἦταν σὰν νὰ ἔλεγε: Ἂς πετάξουμε τὶς ἔγνοιες, ἂς ἐλευθερώσουμε τὴ νέα γενιὰ ἀπὸ καθήκοντα καὶ ὑποχρεώσεις, ἂς μὴν κάνουμε καμιὰ προσπάθεια νὰ ὑπερασπισθοῦμε τοὺς ἑαυτούς μας (γιὰ νὰ μὴ μιλήσουμε γιὰ τὴν ὑπεράσπιση τῶν ἄλλων), ἂς κλείσουμε τ' αὐτιά μας στὰ βογγητὰ ποὺ ἔρχονται ἀπὸ τὴν Ἀνατολή, κι ἀντὶ γι’ αὐτὰ ἂς ζήσουμε μὲ τὸ κυνήγι τῆς εὐτυχίας. Ἂν μᾶς ἀπειλήσει κίνδυνος, θὰ μᾶς προστατεύσει ἡ πυρηνικὴ βόμβα. Ἂν ὄχι, δὲν μᾶς νοιάζει ἂν καεῖ ὁ κόσμος στὴν Κόλαση. Ἡ ἀξιολύπητη κατάσταση ἀνημπόριας στὴν ὁποία ἔχει βυθισθεῖ ἡ σύγχρονη Δύση ὀφείλεται σὲ μεγάλο βαθμὸ στὸ μοιραῖο αὐτὸ λάθος: τὴν πίστη ὅτι ἡ ὑπεράσπιση τῆς εἰρήνης δὲν ἐξαρτᾶται ἀπὸ γενναῖες καρδιὲς καὶ σταθεροὺς ἄνδρες, ἀλλὰ μονάχα ἀπὸ τὴν πυρηνικὴ βόμβα...

Ὁ σημερινὸς κόσμος ἔχει φτάσει σὲ ἕνα στάδιο ποὺ ἂν τὸ περιγράφαμε σὲ προηγούμενους αἰῶνες θὰ προκαλοῦσε τὴν κραυγή: «Μά, αὐτὸ εἶναι ἡ Ἀποκάλυψη!». 

Καὶ ὅμως, ἔχουμε συνηθίσει στὸ εἶδος αὐτὸ τοῦ κόσμου, θὰ ἔλεγα νιώθουμε ἄνετα σ’ αὐτό. 

Ὁ Ντοστογιέφσκι προειδοποίησε ὅτι «μεγάλα γεγονότα μπορεῖ νὰ πέσουν πάνω μας καὶ νὰ μᾶς βροῦν διανοητικὰ ἀπροετοίμαστους». Ἀκριβῶς αὐτὸ συνέβη. Καὶ προέβλεψε ὅτι «ὁ κόσμος θὰ σωθεῖ μόνο ἀφοῦ πρῶτα κυριευθεῖ ἀπὸ τὸν δαίμονα τοῦ κακοῦ». Θὰ περιμένουμε νὰ δοῦμε ἂν πράγματι θὰ σωθεῖ: αὐτὸ θὰ ἐξαρτηθεῖ ἀπὸ τὴ συνείδησή μας, τὴν πνευματική μας διαύγεια, τὶς ἀτομικὲς καὶ συλλογικές μας προσπάθειες μέσα σὲ καταστροφικὲς περιστάσεις. Ὅμως αὐτὸ ποὺ ἤδη συμβαίνει εἶναι ὅτι ὁ δαίμονας τοῦ κακοῦ, σὰν ἀνεμοστρόβιλος, θριαμβευτικὰ στριφογυρίζει γύρω ἀπὸ τὶς πέντε ἠπείρους τῆς γῆς… 

Ἀλέξανδρος Σολτζενίτσιν