Ἡ βλαπτική βιομηχανία παραγωγῆς τοῦ ὡραίου

Τό 1/3 τῆς παγκόσμιας παραγωγῆς τροφίμων, λένε οἱ ἔρευνες, πετιέται λόγω... ἐμφάνισης. Τά ἄσχημα φροῦτα καί λαχανικά, τά στραβά καρότα, οἱ διπλωμένες μελιτζάνες, τά κακοσχηματισμένα κολοκυθάκια ἤ μῆλα ἐγκαταλείπονται στούς ἀγρούς ἤ πετιοῦνται στά σκουπίδια κατά τή διαλογή, τήν ἐμπορία ἤ τήν κατανάλωση – στά νοικοκυριά ἤ τά ἑστιατόρια. Σύμφωνα μέ ἔρευνα βρετανικοῦ ἰνστιτούτου, τό 30% τῶν λαχανικῶν στή Μ. Βρετανία δέν συλλέγεται καν, διότι δέν ἀνταποκρίνεται στά «πρότυπα ὀμορφιᾶς» πού θέτουν οἱ ἁλυσίδες τροφίμων. Ἐπιπλέον, σύμφωνα μέ τά ἀρχεῖα τῆς FAO, τό 30% - 50% τῶν τροφίμων πού ἔχουν πουληθεῖ ἀπορρίπτεται ἀπό τούς καταναλωτές ἄθικτο. Παγκοσμίως, 2,3 δισ. τόνοι τροφίμων καταλήγουν στά σκουπίδια εἴτε ἐπειδή δέν πληροῦν τά αἰσθητικά κριτήρια τῆς ἀγορᾶς εἴτε ἐπειδή περισσεύουν. Ἡ ποσότητα αὐτή θά μποροῦσε νά γεμίσει 40 ἑκατομμύρια τριαξονικές νταλίκες καί νά ταΐσει τρεῖς φορές τούς πεινασμένους τῆς Γής.

Ἔτσι, ἡ διεθνής ὀργάνωση Feedback κατά τῆς σπατάλης τροφίμων, σέ συνεργασία μέ περιβαλλοντικές ὀργανώσεις καί φορεῖς τῆς Θεσσαλονίκης θά προσφέρουν τή μεθεπόμενη Κυριακή στόν Λευκό Πύργο δωρεάν γεῦμα σέ 5.000 πολίτες, πού θά ἔχουν προετοιμάσει, μέ ἕναν τόνο «ἄσχημων» ζαρζαβατικῶν οἱ Θεσσαλονικεῖς ἀρχιμάγειρες.

Μία ἀξιοσημείωτη προσπάθεια νά σπάσει ἕνα ταμπού: ὅτι ὑγιές εἶναι μόνο τό ὄμορφο, ἀποκλειστικά ἐκεῖνο μέ τό τέλειο σχῆμα καί χρῶμα.

Σίγουρα οἱ κρίσεις γιά τό τί εἶναι ὡραῖο διαφέρουν ριζικά ὄχι μόνο ἀπό ἐποχή σέ ἐποχή, ἀπό κοινωνία σέ κοινωνία, ἀλλά καί ἀπό ἄνθρωπο σέ ἄνθρωπο. Εἶναι βέβαιο ὅτι ἡ αἰσθητική ἐμπειρία δέν εἶναι μονοδιάστατη, ἔχει νά κάνει μέ τό ἐλεύθερο παιχνίδι τοῦ νοῦ, τῆς αἴσθησης, τῆς κρίσης, τῆς φαντασίας, ἀνεξάρτητα ἀπό ὁποιονδήποτε πρακτικό σκοπό. Καί ὅτι ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι παθητικός δέκτης εἰκόνων, ἀλλά ἐπεξεργάζεται ὅ,τι προσλαμβάνει. Ἄλλωστε ἡ ὀμορφιά δέν εἶναι τόσο μία ἰδιότητα τοῦ θεωρούμενου ἀντικειμένου, ὅσο μία ἐντύπωση σέ αὐτόν πού τό θεωρεῖ, ὅπως ἔλεγαν καί οἱ ἀρχαῖοι ἡμῶν πρόγονοι. Τό ὡραῖο βρίσκεται στά μάτια αὐτοῦ πού τό κοιτάζει. Ἀπό τήν ἄλλη, ὡστόσο, ἡ ἀντίληψη τῆς ἄρρηκτης σύνδεσης τοῦ ὡραίου μέ τό ὑψηλό, τῆς ὀμορφιᾶς μέ τό νόημα τῆς ζωῆς καί τήν εὐτυχία εἶναι τόσο βαθιά ριζωμένη καί τόσο σιδηροπαγῆ τά αἰσθητικά πρότυπα τοῦ ἀψεγάδιαστου, πού συχνά εἶναι ἀδύνατον νά πείσεις κάποιον ὅτι ἡ ἔλλειψη ἁρμονίας δέν συνεπάγεται καί ἔλλειψη οὐσίας. Εἰδικά ὅσον ἀφορᾶ τά ἐδώδιμα προϊόντα τῆς γῆς, ἡ αἰσθητική παίζει καθοριστικό ρόλο, καί λόγω τῆς πανάρχαιης γνώσης ὅτι τό ὡραῖο εἶναι μία ἰδιότητα τῆς φύσης, ὅτι ἐκεῖ κατ’ ἀρχήν μπορεῖ νά βρεθεῖ. Ἔτσι, δύσκολα ἀποδεικνύεις ὅτι τό ὄμορφο, αὐτό πού προκαλεῖ αἰσθητική ἀπόλαυση, δέν εἶναι καί ποιοτικό. Ἐν προκειμένω, θά λέγαμε ὅτι μπορεῖ νά ἰσχύει καί τό ἀντίστροφο, ἀφοῦ τό πιθανότερο εἶναι τά φροῦτα καί τά λαχανικά νά ἔχουν ποικιλοτρόπως ἐπιβαρυνθεῖ, γιά νά δείχνουν τέλεια.

Αὐτή ἀκριβῶς ἡ ἔμφαση στήν ἐπιφανειακή εἰκόνα τῶν πραγμάτων ἔχει στήσει μία ἰδιαζόντως βλαπτική βιομηχανία παραγωγῆς τοῦ ὡραίου. Ποὺ νικάει κατά κράτος τόν κοινό νοῦ.

Τ. Καραϊσκάκη ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 31.10.2014