Γι’ αὐτὸ καὶ συνέβη ὅλο αὐτὸ

Πρὶν ἀπὸ μισὸ αἰώνα περίπου, ἐνῶ ἤμουν ἀκόμα παιδί, θυμᾶμαι ὅτι ἄκουγα ἀρκετοὺς ἡλικιωμένους νὰ δίνουν τὴν ἀκόλουθη ἐξήγηση γιὰ τὶς μεγάλες καταστροφὲς ποὺ εἶχαν πλήξει τὴ Ρωσία: Οἱ ἄνθρωποι ξέχασαν τὸν Θεό. Γι’ αὐτὸ καὶ συνέβη ὅλο αὐτό.

Ἀπὸ τότε ἔχω περάσει σχεδὸν πενήντα χρόνια ποὺ ἐργάζομαι γιὰ τὴν ἱστορία τῆς Ἐπανάστασής μας. Ὅλα αὐτὰ τὰ χρόνια ἔχω διαβάσει ἑκατοντάδες βιβλία, ἔχω συγκεντρώσει ἑκατοντάδες προσωπικὲς μαρτυρίες, καὶ ἔχω ἤδη συνεισφέρει ὀκτὼ τόμους δικούς μου στὴν προσπάθεια τῆς ἐκκαθάρισης ἀπὸ τὰ συντρίμμια ποὺ ἄφησε πίσω ἡ ἀναταραχή. Ἀλλὰ ἄν μοῦ ζητοῦσαν σήμερα νὰ διατυπώσω ὅσο πιὸ συνοπτικὰ γίνεται τὴν κύρια αἰτία τῆς καταστροφικῆς ἐπανάστασης ποὺ κατάπιε περίπου ἑξήντα ἑκατομμύρια τοῦ λαοῦ μας, δὲν θὰ μποροῦσα νὰ τὸ θέσω μὲ μεγαλύτερη ἀκρίβεια παρὰ ἀπὸ τὸ νὰ ἐπαναλάβω: Οἱ ἄνθρωποι ξέχασαν τὸν Θεό. Γι’ αὐτὸ καὶ συνέβη ὅλο αὐτό.

Ἀλέξανδρος Σολζενίτσυν