Τὸ Ἅγιον καὶ Μέγα Σάββατον

«Τὴν σήμερον μυστικῶς ὁ μέγας Μωυσῆς προδιετυποῦτο λέγων· καὶ εὐλόγησεν ὁ Θεὸς τὴν ἡμέραν τὴν ἑβδόμην. Τοῦτο γάρ ἐστι τὸ εὐλογημένον σάββατον, αὕτη ἐστὶν ἡ τῆς καταπαύσεως ἡμέρα, ἐν ᾗ κατέπαυσεν ἀπὸ πάντων τῶν ἔργων αὐτοῦ ὁ Μονογενὴς Υἱὸς τοῦ Θεοῦ».

Ἱερὰ σιγὴ ἀπανταχοῦ σήμερον ὅπου χριστιανικὸς ὀρθόδοξος κόσμος. «Τί τοῦτο; σήμερον σιγὴ ἐπικρατεῖ ἐν τῇ γῇ», λέγει ὁ Ἐπιφάνιος Κύπρου. «Σιγησάτω πᾶσα σὰρξ βροτεία καὶ στήτω μετὰ φόβου καὶ τρόμου καὶ μηδὲν γήινον ἐν ἑαυτῇ λογιζέσθω».

Ἐν τάφῳ κεῖται σήμερον ἡ ζωὴ τῶν ἁπάντων, ὡς θνητὸς ὁ ἀθάνατος. Καὶ αὐτὴ ἡ φύσις ἠρεμεῖ τὴν ἐπίσημον ταύτην ἡμέραν τιμῶσα.

Διὰ τοῦτο κατὰ τὴν ἡμέραν ταύτην αὐστηρὰ νηστεία διατάσσεται. Εἶναι τὸ μόνον Σάββατον, καθ᾿ ὃ οἱ Χριστιανοὶ ὀφείλουσι νὰ νηστεύωσι. Κατ᾿ αὐτὴν τὴν ἡμέραν ἐν τῇ πρώτῃ ἑκατονταετηρίδι ἐβαπτίζοντο οἱ καθ᾿ ὅλην τὴν Τεσσαρακοστὴν κατηχηθέντες. Περὶ τὴν 9ην ὥραν σήμερον ἀπὸ πρωίας ψάλλεται εἰς τοὺς ναοὺς ὁ ἑσπερινὸς τῆς Ἀναστάσεως καὶ τελεῖται ἡ Λειτουργία τοῦ Μεγάλου Βασιλείου. Τοῦτο δὲ γίνεται πρὸς εὐκολίαν τῶν ἐν ταῖς πόλεσι, διότι κατὰ τὴν ἐκκλησιαστικὴν παράδοσιν ἡ Λειτουργία ἔπρεπε νὰ γίνεται περὶ τὴν ἑσπέραν. Πάντες δ᾿ ἀκολούθως λαβόντες ἐκ τοῦ ναοῦ τὰς πρώτας ἀγγελτηρίους τῆς Ἀναστάσεως δάφνας προετοιμάζονται διὰ τὴν αὔριον χαράν.

Χάριν τῶν ἡμετέρων ἀναγνωστῶν σημειοῦμεν, ὅτι ὁ τάφος τοῦ Χριστοῦ ἦτο σπηλαιοειδής, μέγας κατὰ τὸ ἑβραϊκὸν ἔθος καὶ λελαξευμένος ἐν τῇ πέτρᾳ. Καινὸς δὲ καθ᾿ ὅλου, διότι οὐδεὶς εἶχε ταφῆ ἐν αὐτῷ πρότερον. Ἰωσὴφ ὁ ἀπὸ Ἀριμαθαίας λαβὼν παρὰ τοῦ Πιλάτου τὴν ἄδειαν ἔθαψε τὸ σῶμα τοῦ Ἰησοῦ καταβιβάσας αὐτὸ ἀπὸ τοῦ σταυροῦ τὴν χθὲς νύκτα, καὶ ἐκύλισε λίθον μέγαν ἐπὶ τῆς θύρας τοῦ τάφου καὶ ἀπῆλθε. Μακρόθεν δὲ ἔμειναν αἱ διακονοῦσαι τῷ Ἰησοῦ γυναῖκες καθήμεναι ἀπέναντι τοῦ τάφου καὶ ἀναλογιζόμεναι τὸ γλυκὺ τοῦ Χριστοῦ λόγιον, ὅτι μετὰ τρεῖς ἡμέρας ἐγείρομαι.

Ἀριθμοῦνται δὲ οὕτως αἱ τρεῖς ἡμέραι καθ᾿ ἃς ἔμεινεν ὁ Χριστὸς ἐν τῷ τάφῳ. Πρώτη ἡ Παρασκευή, διότι τῇ 9 ὥρᾳ τῆς ἡμέρας ἀπέθανεν, ἣτις ἀντιστοιχεῖ πρὸς τὴν 3ην ὥραν μ.μ. καθ᾿ ἡμᾶς. Δευτέρα εἶναι ὁλόκληρος ἡ ἡμέρα τοῦ Σαββάτου, τρίτη δὲ ἡ Κυριακή, διότι τὸ μεσονύκτιον ἀκριβῶς ἀνέστη, αἱ δ᾿ ἡμέραι κατὰ τοὺς Ἑβραίους ἐμετροῦντο ἀπὸ τῆς ἑσπέρας.

Οὕτω λοιπὸν ἔληξε σήμερον ἡ Ἁγία Ἑβδομὰς καὶ μετ᾿ αὐτῆς ἡ Ἁγία Τεσσαρακοστή.

Ἡ ἡμέρα αὕτη ἐν πομπῇ ἑωρτάζετο ἐν τῇ Βυζαντινῇ αὐλῇ. Κατ᾿ αὐτὴν προσήρχοντο εἰς τὰ ἀνάκτορα οἱ Πράσινοι καὶ Βένετοι καὶ ἐχαιρέτιζον τὸν αὐτοκράτορα προσφωνοῦντες αὐτῷ τὸ ἀνάστα ὁ Θεός, καὶ ἄλλους τινὰς βυζαντινοὺς χαιρετισμοὺς καταλλήλους, πολυχρονίζοντες τὸν βασιλέα.

Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης