Λάμπει ἐσωτερικὰ σὰν ἀστέρι

Σὲ ποιόν θέλεις περισσότερο ν’ ἀφιερώσεις τὴ ζωή σου; Τὸ πνεῦμα τῆς ζωῆς σου καθορίζεται ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικὰ στοιχεῖα ἐκείνου πρὸς τὸ ὁποῖο περισσότερο κλίνεις. Ὅποιος ζεῖ γιὰ τὸν Θεό, ἔχει ἕνα πνεῦμα θείου φόβου καὶ εὐλάβειας. Ὅποιος ζεῖ γιὰ τὸν ἑαυτό του, ἔχει ἕνα πνεῦμα αὐτάρεσκο, ἐγωιστικό, φίλαυτο, σαρκικό. Καὶ ὅποιος ζεῖ γιὰ τὸν κόσμο, ἔχει ἕνα πνεῦμα φιλόκοσμο καὶ μάταιο. Κρίνοντας ἀπ’ αὐτὰ τὰ γενικὰ χαρακτηριστικά, βρὲς τί πνεῦμα ὑπάρχει μέσα σου.

Συνήθως στὶς γιορτὲς εὔχονται εὐτυχία. Εὐτυχία, λοιπόν, σοῦ εὔχομαι κι ἐγώ. Γιατί, ὅμως, κάνουμε αὐτὴ τὴν εὐχή; Εἶναι ἀλήθεια ὅτι κανένας μέχρι σήμερα δὲν ἔχει καθορίσει μὲ σαφήνεια καὶ ἀκρίβεια τὸ τὶ εἶναι εὐτυχία καὶ τὸ ποιός εἶναι πραγματικὰ εὐτυχισμένος. Θαρρῶ πὼς εὐτυχισμένος εἶναι ὅποιος νιώθει ἔτσι. Ὅταν, λοιπόν, σοῦ εὔχομαι εὐτυχία, αὐτὸ ἀκριβῶς εὔχομαι: Νὰ νιώθεις πάντα εὐτυχισμένη! Καὶ ἐπειδὴ οἱ ἄνθρωποι ἔχουν τόσο διαφορετικὲς ἐπιθυμίες, τόσο διαφορετικὰ γοῦστα καί, συνακόλουθα, τόσο διαφορετικὲς ἀπόψεις γιὰ τὴν εὐτυχία, ποὺ μπερδεύεται κανεὶς γιὰ τὰ καλά, σοῦ ξεκαθαρίζω δίχως περιστροφές: Ὅσο δὲν ζεῖς πνευματικά, μὴν περιμένεις εὐτυχία.

Ἡ διανοητικὴ καὶ σαρκικὴ ζωή, ὅταν οἱ συνθῆκες εἶναι εὐνοϊκές, δίνουν κάτι σὰν εὐτυχία. Μὰ δὲν πρόκειται παρὰ γιὰ μιὰ φευγαλέα καὶ ἀπατηλὴ γεύση εὐτυχίας, ποὺ γρήγορα χάνεται. Πέρα ἀπ’ αὐτό, ὅταν ἡ διανοητικότητα καὶ ἡ σαρκικότητα κυριαρχοῦν στὸν ἄνθρωπο, τότε ἡ ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα ταράζονται ἀπὸ ἐμπαθεῖς λογισμούς, ἐπιθυμίες καὶ συναισθήματα. Τὸ δηλητήριο τῶν παθῶν δηλητηριάζει τὸν ἄνθρωπο, ὅπως τὸ ἀφιόνι, ἀλλὰ τὸν κάνει νὰ ξεχνᾶ πρόσκαιρα τὴ δυστυχία του, ὅπως πάλι τὸ ἀφιόνι. Ἡ πνευματικὴ ζωή, ἀπεναντίας, ἀπαλλάσσει τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὰ πάθη, τοῦ προσφέρει τὶς εὐλογίες τοῦ πνεύματος καὶ τὸν κάνει ἀληθινὰ καὶ ὁλοκληρωτικὰ εὐτυχισμένο.

Ὁ ἄνθρωπος τῆς χάριτος λάμπει ἐσωτερικὰ σὰν ἀστέρι. Συχνά, μάλιστα, ἡ ἐσωτερικὴ αὐτὴ λαμπρότητα περνᾶ ἀπὸ τὴν ψυχὴ στὸ σῶμα καὶ γίνεται ὁρατὴ στοὺς ἄλλους.

Ὅταν ἔμενα στὴν Πετρούπολη, στὴ δεκαετία τοῦ 1840, ἀκούγοντας γι’ αὐτὸ ἀπὸ κάποιους, θέλησα νὰ τὸ διαπιστώσω μὲ τὰ ἴδιά μου τὰ μάτια. Ἤμουνα, βλέπεις, νεαρὸς τότε καὶ δύσπιστος. Ἔτυχε, λοιπόν, νὰ μὲ ἐπισκεφθεῖ ἕνας μοναχός, στὸν ὁποῖο οἱ ἐνέργειες τῆς χάριτος ἦταν ἤδη ἔκδηλες. Ἀρχίσαμε νὰ μιλᾶμε γιὰ πνευματικὰ ζητήματα. Ὅσο πιὸ πολὺ αὐτοσυγκεντρωνόταν, ὅσο πιὸ πολὺ ἡ σκέψη του βάθαινε, τόσο πιὸ φωτεινὸ γινόταν τὸ πρόσωπό του· ὥσπου, τελικά, ἔγινε λευκὸ σὰν τὸ χιόνι, μὲ τὰ μάτια του ν’ ἀστράφτουν. Λένε ὅτι καὶ ὁ γέροντας Σεραφεὶμ τοῦ Σαρὼφ πολὺ συχνὰ ἔλαμπε, ἰδιαίτερα τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς, καὶ ὅλοι τὸν ἔβλεπαν φωτόλουστο.

Πολλὲς τέτοιες περιπτώσεις συναντᾶμε στὶς διηγήσεις τῶν ἁγίων πατέρων. Ἀναφέρεται, γιὰ παράδειγμα, στὸ Γεροντικὸ ὅτι ὁ ἀββὰς Ἰωσὴφ τῆς Πανεφῶ, ὅταν προσευχόταν μὲ τὰ χέρια ὑψωμένα στὸν οὐρανό, τὰ δάχτυλά του γίνονταν σὰν δέκα λαμπάδες ἀναμμένες. Τὸ ἀποκάλυψε ὁ ἀββὰς Λώτ, ποὺ τὸ εἶδε. Γιὰ τὸν ἀββᾶ Ἀρσένιο, πάλι, εἶναι γραμμένο τὸ ἀκόλουθο περιστατικό: Πῆγε κάποτε στὸ κελί του, στὴ Σκήτη τῆς Αἰγύπτου, ἕνας ἀδελφός. Χτύπησε τὴν πόρτα, μὰ δὲν πῆρε ἀπάντηση. Σκύβοντας τότε, κοίταξε μέσα ἀπὸ τὴ θυρίδα. Καὶ τί νὰ δεῖ! Ὁ ἀββὰς Ἀρσένιος ἦταν ὅλος φωτιά! Ἕνας ἀπὸ τοὺς πατέρες, τέλος, ὅταν συνάντησε τὸν ἀββᾶ Σιλουανό, εἶδε τὸ πρόσωπό του καὶ τὸ σῶμα του νὰ λάμπουν σὰν ἀγγέλου. Καὶ μὴν μπορώντας ν’ ἀτενίσει ἐκείνη τὴν τόση λαμπρότητα, ἔπεσε μὲ τὸ πρόσωπο στὴ γῆ.

Σὲ κάθε ἐποχὴ ὑπάρχουν τέτοιοι ἄνθρωποι, ἄνθρωποι τῆς χάριτος… Ὅλοι οἱ φωτεινοὶ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ μετέχουν χαρισματικὰ στὸ ἄκτιστο φῶς –δηλαδὴ στὴν ἄκτιστη ἐνέργεια– τοῦ Κυρίου, στὸ φῶς ποὺ ἀξιώθηκαν νὰ δοῦν οἱ ἅγιοι ἀπόστολοι Πέτρος, Ἰάκωβος καὶ Ἰωάννης στὸ ὅρος Θαβώρ, ὅταν Ἐκεῖνος μεταμορφώθηκε, ὅταν «τὸ πρόσωπό Του ἔλαμψε σὰν τὸν ἥλιο» καὶ «τὰ ροῦχα Του ἔγιναν ἀστραφτερά, κατάλευκα σὰν τὸ χιόνι».

Ὅσιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος